________________
૧૩૭
વૈરાગ્યકાલતા/શ્લોક-૧૨૮-૧૨૯
छेत्तुं क्षमस्तीव्रविचारधारः,
સમાધિરૂપ વિનઃ કુંવારા સારા શ્લોકાર્થ :
પરમાં=આત્માથી ભિન્ન એવા પરપદાર્થોમાં, પરિણામનો યોગ ન થાય=સંશ્લેષના પરિણામનો યોગ ન થાય, તેઓમાં–આત્માથી ભિન્ન એવા પરપદાથોંમાં, જન્મ=એકત્વપરિણામરૂપ જન્મ, ન થાય. તેઓનું ગ્રહણ ન થાય-આત્માથી ભિન્નપદાર્થોનું ગ્રહણ ન થાય, એવા અખંડ સુખત્વના અનુભવના સ્વભાવવાળો ચિત્માત્ર જ્ઞાનમાત્ર, હું છું એ પ્રકારની સમાધિની વૃત્તિનોકએ પ્રકારની સમાધિની પ્રવૃત્તિનો, તીવ્ર વિચારધાર સમાધિરૂપ કઠિનકુઠાર રાગાદિથી પલ્લવિત અવિધાના સંસ્કારોથી સિંચાયેલ વિષયોરૂપી વિષવૃક્ષોને છેદવા માટે સમર્થ છે. II૧૨૮-૧૨૯II ભાવાર્થ - વિષયોરૂપી વિષવૃક્ષનું છેદન સમાધિથી કઈ રીતે થાય છે તે કથન:
સમાધિની પ્રાપ્તિ માટે કેવો મનોવિચાર આવશ્યક છે, તે શ્લોકે-૧૨૮માં બતાવેલ છે – આત્માથી ભિન્ન એવાં સર્વદ્રવ્યો સાથે પરમાર્થથી જીવને કોઈ સંબંધ નથી તોપણ અનાદિકાળથી જીવ આત્માથી ભિન્ન એવા પરપદાર્થોને અવલંબીને રાગના કે દ્વેષના પરિણામનો યોગ કરે છે તેના નિવારણ માટે સમાધિની પ્રવૃત્તિ કરવા અર્થે મહાત્મા વિચારે છે કે મારાથી ભિન્ન એવા પદાર્થોની સાથે મારો સંશ્લેષના પરિણામનો યોગ ન થાય. વળી, પરપદાર્થોને ગ્રહણ કરીને જ જીવ તે રૂપે જન્મ પામે છે, આથી જ દારિકાદિ પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને તે તે ભવમાં જન્મે છે. પરમાર્થથી પરપદાર્થોમાં પોતાનો જન્મ ન થાય તેવો મારો સ્વભાવ છે.
વળી પરપદાર્થોનું ગ્રહણ સંસારી જીવો કરે છે છતાં પરમાર્થથી પરપદાર્થોને અગ્રહણનો=ગ્રહણ નહિ કરવાનો, મારો સ્વભાવ છે, તેથી સમાધિના અર્થી એવા મહાત્મા વિચારે છે કે પરપદાર્થોમાં મારો સંશ્લેષનો યોગ ન થાય. પરપદાર્થોમાં મારો જન્મ ન થાય અને પરપદાર્થોનું ગ્રહણ ન થાય એવો
