________________
૧૨૨
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૧૪–૧૧૫
પૂજાથી મોહનો ઉપદ્રવ શાંત થવા લાગ્યો, ચારિત્રનું સામ્રાજ્ય શોભાયમાન થવા લાગ્યું, તે સ્થિતિ જોઈને મોહના સૈન્યમાં ચિંતા ઉત્પન્ન થઈ, તેથી ભેગા થઈને મોહનું સૈન્ય ભગવાનની પૂજામાં ઉચ્ચાટન પેદા કરવા અર્થે અભિચારમંત્રને સાધવા લાગ્યું અને અભિચારમંત્રની સિદ્ધિ થવાથી ફરી ચારિત્રના સામ્રાજ્યમાં ઉપદ્રવો થવા લાગ્યા અને તે ઉપદ્રવો ધૂમકેતુને યાદ કરાવે તેવા હતા. અર્થાત્ ધૂમકેતુનો ઉપદ્રવ થાય છે ત્યારે લોકોમાં મોટો કોલાહલ મચે છે અને તેવો ઉપદ્રવ મોહરાજાથી ચારિત્રના સામ્રાજ્યમાં થયો છે તેને જોઈને ચારિત્રધર્મ તે ઉપદ્રવને શમાવવા માટે સમાધિમંત્રનો પાઠ કરે છે.
જેમ સંસારમાં ધૂમકેતુનો ઉપદ્રવ થાય ત્યારે લોકો ઇષ્ટદેવતાનું સ્મરણ કરીને તે ઉપદ્રવથી પોતાનું રક્ષણ કરવા પ્રયત્ન કરે છે, તેમ શ્રાવકોના ચિત્તમાં અને સાધુઓના ચિત્તમાં વર્તતો મોહનો ઉપદ્રવ નિવારવા માટે તેઓ પોતાના ચિત્તમાં સમાધિ ઉત્પન્ન થાય તેના અર્થે ચતુઃશરણગમન, દુષ્કૃતગર્હ આદિરૂપ સમાધિમંત્રનો પાઠ કરે છે. II૧૧૪
અવતરણિકા :
વળી સમાધિમંત્રનો પાઠ જે શ્રાવકો કે સાધુઓ અત્યંત ઉપયોગપૂર્વક કરે છે તેઓના તે સમાધિમંત્રના પાઠથી મોહરાજાનું જોર ક્રમસર ઘટે છે, તે કઈ રીતે ઘટે છે તે બતાવે છે
શ્લોક ઃ
सर्वां कुविद्यां स च पाठसिद्धः, सांस्कारिकीं हन्ति महारिपूणाम् ।
ततश्च नागा इव मन्त्रबद्धा,
मूर्च्छन्ति तेऽन्तर्ज्वलिता मृताभाः । ।११५ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
અને પાઠસિદ્ધ એવો તે=સમાધિમંત્ર, મહારિપુઓની=ચારિત્રરાજાના મહાશત્રુરૂપ મોહરાજાની, સાંસ્કારિકી એવી સર્વ કુવિધાને હણે છે. અને તેનાથી=તે મંત્રપાઠના કારણે હણાયેલી કુવિધાથી, મંત્ર પ્રતિબદ્ધ
