________________
૧૦૬
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૦૧-૧૦૨ શ્લોકાર્ચ -
જેમ મહાપવનોના વિષયમાં અતિપ્રકાશથી પણ જંભમાણ=અતિપ્રકાશથી પણ પ્રવર્તતો, અસંવૃત એવો દીપાંકુરનો પ્રકાશ શીઘ વિનાશને પામે છે, તેમ ઘીરનું ખરેખર ઉદ્ધતોને વિષે અતિશયથી પણ પ્રવર્તતું એવું અસંવૃત બળ શીઘ વિનાશને પામે છે. ૧૦૧TI ભાવાર્થ - મોહના સૈન્યની વિચારણા -
કોઈ દીવાઓ અત્યંત પ્રકાશથી પ્રકાશતા હોય અને તેની ચારેબાજુથી ઢાંકવામાં આવેલ ન હોય અને તે દીવાઓ મોટા પવનની વચમાં રહેલા હોય તો શીઘ્ર નાશ પામે છે, તેમ મોહનું સૈન્ય વિચારે છે કે ચારિત્રના સૈન્યનો નાશ કરવા માટે અમે ધીર છીએ તોપણ મોટા પવન જેવા ઉદ્ધત એવા પરમેશ્વરનું શ્રાવકોને આલંબન હોવાથી અતિબળથી પણ શત્રુનો નાશ કરવા માટે અમે યત્ન કરતા હોઈએ છતાં અમારા રક્ષણનો કોઈ ઉપાય ન હોય ત્યારે અમારો શીધ્ર નાશ થાય છે. વળી, વર્તમાનમાં શ્રાવકના ચિત્તમાં ભગવાનનાં વચનોરૂપી પવન ઘણો વાઈ રહ્યો છે, તેથી ધીર એવા પણ અમારો નાશ થાય તેમ છે, માટે અત્યારે યુદ્ધનો અવસર નથી. આ પ્રમાણે શ્રાવકના ચિત્તમાં વર્તતા મોહના સંસ્કારો વિચાર કરીને સુષુપ્ત રહે છે.
આથી જ જ્યાં સુધી કષાયો ક્ષયોપશમભાવવાળા છે ત્યાં સુધી શ્રાવકના ચિત્તમાં તે કષાયોરૂપી શત્રુઓ ચાલ્યા ગયા નથી, પરંતુ સામગ્રીની રાહ જોઈને સુષુપ્ત રહેલા છે, તેથી જો તે શ્રાવક ઉત્તરોત્તરથી મોહનાશની પ્રવૃત્તિ દૃઢ રીતે ન કરે તો નિમિત્તને પામીને ક્ષયોપશમભાવરૂપે રહેલા કષાયો ફરી ઉદયને પ્રાપ્ત કરીને શ્રાવકનો કે સાધુનો વિનાશ પણ કરે છે. માટે ક્ષાયિકભાવની પ્રાપ્તિ ન થાય ત્યાં સુધી સતત જિનવચનનું દઢ અવલંબન લેવું જોઈએ જેથી વિનાશ થાય નહીં. I૧૦૧ના શ્લોક -
अथेदृशानामपि नः कथंचिद्, विचारयोगादवलम्ब्य धैर्यम् ।
