________________
GU
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૯૧ ભાવાર્થ :
ભગવાનના પારમાર્થિક સ્વરૂપને યથાર્થ જોનારા એવા સમ્યગ્દષ્ટિ જીવો સ્વભૂમિકા અનુસાર જે ત્રણ પ્રકારની પૂજા કરે છે તે ત્રણ પ્રકારની પૂજાનાં કાર્યોને ગ્રંથકારશ્રી બતાવે છે – (૧) ભવસ્થિતિનો ભંગ કરનારી :
મોહના ઉપદ્રવથી રક્ષણ માટે ઇષ્ટ એવી આ પૂજા ભવસ્થિતિના ભંગને કરનારી છે. આશય એ છે કે સંસારી જીવોને અનાદિકાળથી ભવ પ્રત્યેનો રાગ વર્તે છે અને તેથી તે તે ભવોને પામીને સંસારીજીવો ભોગસામગ્રી પ્રત્યે આકર્ષણવાળા રહે છે, તેથી તે જીવોની ભવની સ્થિતિ અવિચ્છિન્ન ચાલે છે અને તેવા જીવો સમ્યકત્વ પામે છે ત્યારે ભગવાનની પૂજા કરીને અવિચ્છિન્ન ભવની સામગ્રીરૂપ સંગના પરિણામને બદલે ભવના ઉશ્કેદની સામગ્રીરૂપ અસંગના પરિણામરૂપ યોગમાર્ગ પ્રત્યેના આકર્ષણવાળા બને છે, તેથી યોગમાર્ગને સેવીને પૂર્ણતાને પામેલા અને જગતના જીવોને યોગમાર્ગ બતાવનારા પૂર્ણપુરુષ પ્રત્યે ભક્તિવાળા બને છે અને તેવા પૂર્ણપુરુષ એવા ભગવાનની ભક્તિ કરીને તે જીવો પોતાની ભાવસ્થિતિનો ભંગ કરે છે, તેથી ભગવાનની પૂજા ભવસ્થિતિના ભંગને કરનારી છે. (૨) મોક્ષના મહાપથના વિશોધન કરનારી -
જીવો સંગના પરિણામથી કર્મો બાંધે છે અને અસંગના પરિણામથી કર્મોનો નાશ કરે છે, તેથી સર્વકર્મના નાશરૂપ મોક્ષનો મહાપથ જીવમાં અત્યંત ખુરાયમાન થતો અસંગનો પરિણામ છે. જ્યારે સાધક યોગી ક્ષપકશ્રેણી માંડે છે ત્યારે સંચિત થયેલા વીર્યવાળા એવા તે યોગી સંગના કારણભૂત કર્મો વિદ્યમાન હોવા છતાં મહાપરાક્રમથી ક્ષયોપશમભાવના અસંગભાવનો ત્યાગ કરીને ક્ષાયિકભાવના અસંગભાવને પ્રગટ કરવા યત્ન કરે છે, જે મોક્ષપ્રાપ્તિનો મહાપથ છે, અને સમ્યગ્દષ્ટિ જીવો મોક્ષના અત્યંત અર્થી છે, તેથી મોક્ષપ્રાપ્તિને અનુકૂળ એવા મહાપથ પ્રત્યે પ્રયાણ કરવાના બળવાન અભિલાષવાળા છે, છતાં અંતરંગ એવી વિશુદ્ધિ નહિ થયેલી હોવાથી ક્ષપકશ્રેણીરૂપ મોક્ષના મહાપથ ઉપર પ્રયાણ કરી શકતા નથી, પરંતુ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવો પોતાની ભૂમિકા અનુસાર
