________________
:
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૮૧ क्रन्दन्ति बद्धा ह्यनया नितान्तं,
भवन्ति न स्पन्दितुमप्यलं ते ।।८१।। શ્લોકાર્ચ -
સ્વમંડલના ક્ષેમને કરવામાં દક્ષ એવી આકર્ભગવાનની પૂજા, તે શત્રુઓની પદશૃંખલા છે, દિકને કારણથી, આના વડે પૂજારૂપી પદશૃંખલા વડે, બંધાયેલા એવા શત્રુઓ અત્યંત ન્દન કરે છે, તેઓ સ્પંદન કરવા માટે પણ સમર્થ થતા નથી. II૮૧II ભાવાર્થ :ભગવાનની પૂજા મોહના સૈન્યને સ્પંદન કરવા માટે અસમર્થ કરે તેવી પદશૃંખલા :
શ્રાવકો ભગવાનના ગુણના પરિજ્ઞાનવાળા હોય છે, તેથી ભગવાની પૂજા કરવા માટે પ્રવૃત્ત થાય છે ત્યારે ભગવાનની કર્મકાયઅવસ્થાથી અને તત્ત્વકાયઅવસ્થાથી તેઓનું અંતઃકરણ વાસિત થાય છે અને જેમ જેમ ભગવાનની કર્મકાયઅવસ્થા અને તત્ત્વકાયઅવસ્થા પ્રત્યેના રચિના સંસ્કારો આત્મામાં વૃદ્ધિ પામે છે તેમ તેમ ચારિત્રના સૈન્યની કુશળતાની પ્રાપ્તિ થાય છે; કેમ કે ભગવાનની અવસ્થાથી વાસિત ચિત્ત ચારિત્રને અનુકૂળ એવા કુશળભાવવાળું બને છે, તેથી ચિત્તમાં મોહનાં સ્પંદનો થતાં અટકે છે, માટે ભગવાનની પૂજા મોહના સૈન્યને સ્પંદન કરવા માટે અસમર્થ કરે તેવી પદશૃંખલા બને છે અને તે પદશૃંખલાથી બંધાયેલા મોહના સંસ્કારો જીવવા માટે અસમર્થ થયેલ હોવાથી જાણે અત્યંત કંદન કરતા ન હોય એવા જણાય છે તેથી તે મોહના પરિણામો - સંસારનાં નિમિત્તને પામીને શ્રાવકના ચિત્તમાં સ્પંદન કરવા સમર્થ બનતા નથી; કેમ કે શ્રાવકને ભગવાનના ગુણો પ્રત્યે જેવું આકર્ષણ હોય છે તેવું આકર્ષણ બાહ્ય વૈભવ પ્રત્યે હોતું નથી, તેથી ભગવાનની પૂજા દ્વારા ભગવાનના ગુણોથી રંજિત થયેલું ચિત્ત હોવાથી બાહ્ય નિમિત્તોની પ્રાપ્તિકાળમાં પણ મોહના કલ્લોલો ઊઠી શકતા નથી, તેથી શ્રાવકો માટે મોહથી રક્ષણનો બળવાન એક ઉપાય ભગવાનની પૂજા છે. I૮૧ાા
