________________
सम्बोधसप्ततिः
ગાથા-૫૭-૬૦
જ્ઞાન અને ક્રિયા ३२३
‘ને' કૃતિ પાવપૂરને । ‘ફ-ને-રાઃ પાવપૂરળે’ (સિ. હૈ. ૮२-२१७) । तथा चाह - "जह छेयलद्धनिज्जामओ वि वाणियगइच्छियं भूमिं । वाएण विणा पोओ, न चएइ महन्नवं तरि ॥१॥ तह नाणलद्धनिज्जामओ वि सिद्धिवसहि न પાછળજ્ઞ। નિપુનો વિ નીવપોઞો, તવસંગમમાવિધૂળો 'રા' व्याख्या- येन कारणेन यथा छेको दक्षः लब्धः प्राप्तो निर्यामको येन पोतेन स तथाविधः, अपिशब्दात् सुकर्णधाराधिष्ठितोऽपि, સંબોધોપનિષદ્
-
જનારા પવનની ક્રિયાથી શૂન્ય હોય તેવી હોડી. ‘જે’ પાદપૂરણ માટે છે. સિદ્ધહેમ પ્રાકૃત વ્યાકરણમાં કહ્યું છે કે ઇ-જે-૨ા પાદપૂરણ માટે છે. (૮-૨-૨૧૭)
સૂત્રકથિત દૃષ્ટાંત આપ્યું, તે ગાથા આ પ્રમાણે કહી છે
જેમ નિપુણ નિર્યામકને પામીને પણ હોડી પવન વિના મહાસાગરને તરીને વેપારીને ઇચ્છિત એવી ભૂમિમાં પહોંચાડવા માટે સમર્થ થતી નથી. ।।૧।।
તેમ જ્ઞાનરૂપી નિર્યામકને પામીને પણ, નિપુણ એવી પણ જીવરૂપી નૌકા તપ-સંયમરૂપી પવન વિના મોક્ષનિવાસને પામી શકતી નથી ॥૨॥ (આવશ્યક નિર્યુક્તિ ૯૫-૯૬, વિશેષાવશ્યક ૧૧૪૫-૧૧૫૬)
-
= દક્ષ લબ્ધ = પામ્યો છે
વ્યાખ્યા જેથી જેમ છેક નિર્યામક જે હોડીએ, તે તથાવિધ, ‘અપિ' શબ્દથી સારા
