________________
110
आलोचनाविंशिका पञ्चदशी जह बालो जंपंतो कज्जमकज्जं च उज्जुयं भणइ । तं तह आलोइज्जा मायामयविप्पमुक्को य ॥ ११ ॥ यथा बालो जल्पकार्यमकार्य च ऋजुकं भणति । तत्तथाऽऽलोचयेन्मायामदविप्रमुक्तश्च ॥ ११ ॥
જેમ બાળક કાર્ય કે અકાર્ય જે કાંઈ થઈ ગયું હોય તે સરળતાથી કહી નાંખે છે તેમ માયા અને મદથી વિશેષ કરીને મુક્ત થઈને આલોચના કરવી જોઈએ.
पंच्छित्तमयं करणा अन्ने सुद्धिं भणंति नाणस्स । तं च न जम्हा एयं ससल्लवणरोहणप्पायं ॥ १२ ॥ प्रायश्चित्तमात्रकरणादन्ये शुद्धि भणन्ति ज्ञानस्य । तञ्च न यस्मादेतत्सशल्यव्रणरोहणप्रायम् ॥ १२ ॥
પ્રાયશ્ચિત કરવા માત્રથી જ જ્ઞાનની શુદ્ધિ થાય છે. (એટલે કે – માયામદ આદિ દોષો કદાચ રહી પણ જાય, પરંતુ ભાવ-દુશ્ચરિતને પ્રકાશવા માત્રથી જ્ઞાનની શુદ્ધિ-જ્ઞાનાવરણનો ક્ષયોપશમ કે ક્ષય થાય છે.) એમ કેટલાક કહે છે પણ તે બરાબર નથી. કારણ કે એવી રીતે કરેલ પ્રાયશ્ચિત એ તો શલ્યસહિત એવા વ્રણને રુઝવવાના પ્રયત્ન તુલ્ય છે. (ટી.) કાંટો વાગ્યો હોય અને પગ પાકે તો કાંટો કાઢ્યા વિના રુઝ લાવવા દવા લગાડીએ તો એથી કાંઈ ઘા ન રુઝાય, ન પીડા મટે; તેમ અહીં પણ માયાદિ દોષોનો ઉદ્ધાર કર્યા વિના માત્ર પ્રાયશ્ચિત કરવાથી આત્માની શુદ્ધિ થાય નહિ. એ પ્રાયશ્ચિત તો ઘા ઉપર લગાડવા માટેના મલમ તુલ્ય છે. દોષો એ અંદરના કાંટા જેવા – બીજ જેવા છે. એ નીકળી ગયા પછી ગુમડું મટાડવા દવા-મલમ કામ લાગે. તેમ માયાદિદોષ રહિત થઈને પ્રાયશ્ચિતરૂપ દવા કરે તો આત્મા શુદ્ધ બને.
अवराहा खलु सल्लं एयं मायाइभेयओ तिविहं । सव्वं पि गुरुसमीवे उद्धरियव्वं पयत्तेण ॥ १३ ॥
अपराधाः खलु शल्यमेतन्मायादिभेदतस्त्रिविधम् । - सर्वमपि गुरुसमीप उद्धर्तव्यं प्रयत्लेन ॥ १३ ॥
અપરાધો જ શલ્ય છે. એ શલ્ય ત્રણ પ્રકારના છે. ૧ માયાશલ્ય, ૨ નિયાણશલ્ય અને ૩ મિથ્યાત્વશલ્ય. તે સર્વશલ્ય ગુરુની પાસે પ્રયત્નપૂર્વક ઉદ્ધરવાં જોઈએ.
१ अ परिपच्छतं मयं २ अ जम्मा ३ क घ च एवं मायाए
