________________
भाषा रहस्य प्र२श भाग-२ / स्तजड-४ / गाथा - ७७
छाया :
सा भवत्यनभिगृहीता यत्रानेकेषु पृष्टकार्येषु । एकतरानवधारणमथवा डित्थादिकं वचनम् ।।७७।।
अन्वयार्थ :
जत्थ=भ्यां= े भाषामां, अणेगेसु पुट्ठकज्जेसु ने पृष्टार्थभां, एगयराणवहारणं खेऽतरनुं जनवधाशु छे, सा=ते ते भाषा, अहवा - अथवा, डित्थाइयं = डित्याहि वयणं वयन, अणभिग्गहिया अनभिगृहीतभाषा, होइ= छे. ॥७७॥
c3
गाथार्थ :
જ્યાં=જે ભાષામાં, અનેક પૃષ્ટકાર્યમાં એકતરનું અનવધારણ છે તે અથવા ડિત્યાદિક વચન अनभिगृहीतभाषा छे. ॥७७॥
टीडा :
यत्र=यस्यां, अनेकेषु पृष्टकार्येषु मध्ये एकतरस्य अनवधारणं = अनिश्चयो भवति, एतावत्सु कार्येषु मध्ये किं करोमि ? इति प्रश्ने 'यत्प्रतिभासते तत्कुरु' इति प्रतिवचने कस्यापि शृङ्गग्राहिकयाऽनिर्द्धारणात् सा अनभिगृहीता भवति ।
नन्वेकतरानवधारणं प्रतिषेधवचनेऽप्यस्तीत्यतिव्याप्तिरिति चेत् ? न, प्रकृतप्रवृत्त्यप्रतिबन्धकस्यानवधारणस्य विवक्षितत्वात्, अस्याश्च फलं सर्वेषु कर्मसु तुल्यफलहेतुत्वप्रतिसन्धानेन प्रथमोपस्थित एव झटिति प्रवृत्तिर्न त्वधिकेच्छया कर्मान्तरसामग्रीविलम्बेन तद्विलम्ब इति ध्येयम् ।
आदेशान्तरमाह
—
अथवा डित्थादिकं=यदृच्छामात्रमूलकं, वचनं अनभिगृहीता, एतन्मते प्रागुक्तं वचनमाज्ञापन विशेष एवेत्यवधेयम् ।।७७।।
टीडार्थ :
यत्र .......
एवेत्यवधेयम् ।। मां ने भाषामां, पुछायेला अने डायमा खेतरनुं अनवधाशुग= અનિશ્ચય છે. જેમ આટલાં કાર્યોમાં હું શું કરું ?=કયું કાર્ય કરું ? એ પ્રકારે શિષ્યના પ્રશ્નમાં જે પ્રતિભાસે તે કર એ પ્રકારના પ્રતિવચનમાં કોઈપણ કાર્યના શૃંગગ્રાહીપણાથી=અંગુલીનિર્દેશથી, અનિર્ધારણ હોવાને કારણે તે−તે ભાષા, અનભિગૃહીત થાય છે.
-
'ननु 'थी शंका रे छे એકતરનું અનવધારણ પ્રતિષેધ વચનમાં પણ છે=કોઈ શિષ્યે અનેક કાર્યવિષયક પૃચ્છા કરેલ હોય અને ગુરુ કહે કે આ કોઈ કાર્ય કરવાનું નથી એ પ્રકારના પ્રતિષેધ
