________________
૪૩૪ છે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ ખરેખર જો બીજો ભાદરવો પ્રમાણ કહો છો તો તે ભાદરવા માસ સંબંધીનું નિયતકાર્ય સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ આદિ તે પણ ડબ્બલ થશે. કારણ કે બન્ને ભાદરવામાં સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ કૃત્ય યુક્ત થવું જોઈએ. અને અપ્રમાણમાં જેમ ઉપહાસ ઊભો કર્યો કે શું અધિકમાસ કાગડો ખાઈ ગયો? ઇત્યાદિ લક્ષણવાળો. અહીંયા બીજાને અપ્રમાણ કહેવામાં શું તે બીજો મહિનો કાગડાના મુખમાં પડ્યો છે?' એ પ્રમાણે અક્ષરાર્થ જાણવો. ભાવાર્થ આ પ્રમાણે–
ખરતરવડે કરીને ભાદરવા મહિનાની વૃદ્ધિ હોય ત્યારે પહેલો ભાદરવો મહિનો પ્રમાણપણે સ્વીકારાય છે. તેમાં ખરતરને આ પ્રમાણે પૂછવું–હે શ્રાવણિક! ખરતર! બીજો ભાદરવા મહિનો જે છે તે પ્રમાણ છે કે અપ્રમાણ છે?, માન્ય છે કે અમાન્ય?' જો માન્ય હોય તો પહેલા ભાદરવાની જેમ બીજા ભાદરવામાં પણ પર્યુષણા કૃત્ય બધું કરવું જોઈએ અને જો અપ્રમાણ કરતો હોય તો અમારી જેમ પહેલો મહિનો કાગડો ખાઈ ગયો?' ઇત્યાદિ શબ્દદ્વારા મશ્કરીના વચનો તારાજ ગળાના ફાંસલારૂપ છે એમ જાણી લેજે || ગાથાર્થ–૨૧૧ |
હવે અભિવર્ધિત મહિના આદિને વિષે જેનું પ્રમાણપણું છે તે જણાવે છે. जं रविउदयं लहिउँ, समप्पई जा तिही अ जो मासो।
सो खलु उदयो तन्नामंकियकजेसु पवरतमो॥२१२॥
જે સૂર્યોદયને પામીને એકમ આદિ જે તિથિ સમાપ્ત થતી હોય, અથવા જે સૂર્ય સંક્રાન્તિને પામીને શ્રાવણાદિ મહિનો પૂર્ણ થતો હોય, તે તિથિ અને તે મહિના સંબંધીના જે જે નિયતકાર્યો છે, તે તિથિમાં અને માસમાં કરવા અતિપ્રધાન છે. અથવા તો તેના ઉદયથી યુક્ત એવા તિથિ કે મહિના પ્રમાણપણે સ્વીકારવા જોઈએ. ગાથાર્થ–૨૧૨ // હવે આ કહેલા પ્રકાર વડે કરીને તિથિક્ષયમાં પણ ગતિ બતાવાયેલી જ છે તે જણાવે છે –
तेणं तिहिपडणे पुण पुवा, न य उत्तरा य पवरतिही। किं संबंधाभावे, लब्भं लंभिजए किंची ?॥२१३॥
જે કારણ વડે કરીને તિથિ આદિના સમાપ્તિને સૂચવવાવાળો એવો જે સૂર્યોદય) ઉદય પ્રધાન છે, તે કારણ વડે કરીને તિથિપાતમાં એટલે તિથિના ક્ષયમાં પૂર્વતિથિ ગ્રહણ કરવી યોગ્ય છે. નહિ કે પુષ્ટ એવી આગળની તિથિ લેવી ! ચૌદશનો ક્ષય થયે છતે તેરસ લેવી, નહિ કે પૂનમ આદિ તિથિ લેવી : અને એથી જ કરીને વૃદ્ધ સંપ્રદાયથી આવેલું એવું શ્રી ઉમાસ્વાતિવાચકનું જ હવે પૂર્વી તિથિઃ વર્યા, વૃદ્ધી ા તથોરા થીમવીરસ્ય નિબં; તોવાનુtતઃા એ પ્રમાણે વચન છે. જેથી કરીને તેરસની અંદર (તેરસ અને ચૌદશ) બન્નેય તિથિની સમાપ્તિ હોવાથી ચૌદશની પણ સમાપ્તિ સૂચક એવો તે તેરસનો સૂર્યોદય પ્રાપ્ત થાય જ છે. એથી કરીને જ્યારે જ્યારે પર્વતિથિનો ક્ષય હોય
