________________
ઇંદ્રિયપરાજય શતક”
જેમ કિપાકના ફળો રસે, રંગે અને ઉપભોગે મનોરમ હોવા છતાં પાચન પછી જીવિતનો ક્ષય કરે છે, તેમ આત્માના નાશમાં પરિણમતા કામગુણો ક્રિપાકફળની ઉપમાને યોગ્ય છે. ૧૪
सव्वं विलविअं गीअं, सव्वं नटं विडंबणा । सव्वे आभरणा भारा, सव्वे कामा दुहावा ॥ १५ ॥
ગીત માત્ર જ્યારે આત્માને વિલાપરૂપ લાગે, નૃત્ય વિટંબણારૂપ જણાય, આભરણો ભારરૂપ લાગે અને વિષયો દુઃખદાયી લાગે, ત્યારે આત્મા અપૂર્વ ઉચ્ચસ્થિતિએ વિરાજી રહ્યો હોય. જગતનું બધું જ સુખ એને તૃણવત્ જણાય. સુરનરસુખને દુઃખ માનનાર સમ્યગ્દષ્ટ આત્માની ઉચ્ચકક્ષાએ તે પહોંચી ચૂક્યો હોય, સંગીત એનું દિલ ન ડોલાવે, નૃત્ય અને મંત્રમુગ્ધ ન કરે, અલંકારો અને ન આકર્ષ, વિષયો અને ન ખેંચે. ૧૫
देविंदचक्कवट्टित्तणाई, रज्जाई उत्तमा भोगा । पत्ता अनंतखुत्तो, न य हं तत्तिं गओ तेहिं ॥ १६ ॥
૨૦
ઐશ્વર્યયુક્ત દેવપણું તથા સાર્વભૌમત્વ અને રાજ્ય વગેરે ઉત્તમ ભોગસુખો અનંતવાર પ્રાપ્ત થયા તો પણ હું એથી તૃપ્ત ન થયો. ૧૬
संसारचक्कवाले, सव्वे वि य पुग्गला मजे बहुसो । आहारिआ य परिणामिया य, न य तेसु तित्तो हं ॥ १७ ॥
સંસારચક્રવાલમાં સર્વ પુદ્ગલો બહુવાર મેં આહાર રૂપે ગ્રહણ કર્યાં અને પરિણમાવ્યાં પરંતુ તેથી હું તૃપ્ત ન થયો. ૧૭.
उवलेवो होइ भोगेसु, अभोगी नोवलिप्पड़ । भोगी भमइ संसारे, अभोगी विप्पमुच्चइ ॥ १८ ॥
ભોગસુખોમાં લિપ્તતા હોય છે, જ્યારે અભોગી અલિપ્ત હોય છે. ભોગી સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે અને અભોગી તેથી મુક્ત બને છે. ૧૮.
