Page Text
________________
158
યોગદષ્ટિ વ્યાખ્યાનો ભાગ-૩ જાણવો છે.
आदरः करणे प्रीतिरविघ्नः सम्पदागमः। ધન્નાજીએ પ્રભાવ બતાવવા ચોખા ભરેલો વિજ્ઞાનતસેવા , સનુBનિનક્ષમારા થાળ મંગાવ્યો. ચોખાના ઢગલા વચ્ચે રત્ન મૂકાવી મોિ-યત્નતિશય ફgવો, જે પ્રતિરદઇ, એ થાળખુલ્લા ચોગાનમાં મુકાવ્યો. પંખીઓ મિષ્યાત્મિકા | વિનસ્તર છવાઇચોખા જોઈ ચણવા આવે છે, પણ વાળ પર તૂટી સામથ્થત, સમ્પામ:-તત જીવ ગુમાવપુષ્યપડવાને બદલે થોડા ઉપર રહી ગોળ-ગોળ સિદ્ધ, વિજ્ઞાઈવિમોચોવ, તજજ્ઞસેવા - પ્રદક્ષિણા આપે છે.
इष्टादिज्ञाऽऽसेवा चशब्दात्तदनुग्रहग्रहः । एतत्सदધન્નાજીએ રાજાને કહ્યું - હવે રત્ન કઢાવી નુકન-નક્ષ, મનુનન્દસર-ત્વવિચારણા લઈ થાળ મુકાવો. રાજાએ એ પ્રમાણે કરાવ્યું. સદનુષ્ઠાનનું લક્ષણ બતાવે છે ક્ષણભરમાં તો પંખીઓ થાળપર તૂટી પડ્યા. ગાથાર્થ: (૧) આદર (૨) કરણમાં પ્રીતિ થોડીવારમાં તો બધા ચોખા સાફ..... (૩) અવિપ્ન (૪) સમ્પધાગમ (૫) જિજ્ઞાસા
ધન્નાજીએ રાજાને કહ્યું - આરત્નનો પ્રભાવ અને (૬) તજજ્ઞસેવા. આ સદનુષ્ઠાનનું લક્ષણ છે. છે કે જ્યાં સુધી આ રત્ન તમારી પાસે રહેશે, ત્યાં ટીકાર્થ: (૧) ઇષ્ટવગેરેમાં યત્નાતિશયરૂપ સુધી દુશમન રાજાઓ તમારાપર હલ્લો કરી શકશે ( = વિશેષ પ્રયત્ન) આદર. (૨) ઈષ્ટાદિના નહીં. રાજા આ પ્રભાવ જાણી તાજુબી પામ્યો. કરણમાં અભિવૃંગરૂપ પ્રીતિ. (૩) ઇષ્ટાદિકરતી
અલબત્ત, ધન્નાજીનીરત્ન મેળવવાની ઇચ્છા વખતે અદષ્ટ (= પુણ્ય) વિશેષના સામર્થ્યથી અને તૈયારી હોવા છતાં ન મળ્યું, એ વાત જુદી છે, અવિન. (૪) ઇટાદિના કારણે જ શુભભાવ અને પણ કહેવાની વાત આ છે કે આ રીતે સદનુષ્ઠાન- પુણ્ય સિદ્ધ થવાથી સંપત્તિ પ્રાપ્ત થવી. (૫) પૂર્વકનું સંવેદન અસંમોહ છે.
ઇષ્ટઆદિ કાર્યો અંગે જિજ્ઞાસા થવી. અને (૬) સંમોહ = પ્રાયઃ જિંદગી સુધીનખસે તેવો- ઇષ્ટ આદિ કાર્યોના જાણકારની સેવા. મૂળમાં સારી રીતે જામેલો મોહ. જેમ કે સૂત્રસ્વાધ્યાય ‘ચ પદથી (૭) એ ઇષ્ટાદિના જાણકારનો અનુગ્રહ કરવાથી પાપવિકલ્પોનઊઠે, સ્વાધ્યાય કરવા જેવો પણ અહીં સમજવાનો. આ સાત સદનુષ્ઠાનના છે તેવું જિનવચન છે, સ્વાધ્યાય કરવાથી હેય- લક્ષણરૂપ છે, કેમકે આ લક્ષણ અનુબંધથી પ્રધાન ઉપાદેયનો બોધ થાય છે, અને જિનાજ્ઞાનું પાલન બનેલું છે. અથવા આવા લક્ષણયુક્ત સઅનુષ્ઠાન થાય છે. ઇત્યાદિ જ્ઞાન કર્યા પછી એ જ ભાવથી અનુબંધથી સારભૂત બનતું હોવાથી આ સાત સ્વાધ્યાય કરવો એ અસંમોહ છે. પણ સ્વાધ્યાય સદનુષ્ઠાનના લક્ષણરૂપ છે. કરું તો પંડિત બનું, લોકોમાં માન જળવાયેલું રહે વિવેચનઃ આદર - આદર = બહુમાનઇત્યાદિ વિચાર આવે, તો તે સંમોહ છે. આ વિશ્વાસ એવો અર્થ તો આપણે જાણીએ છીએ પણ સંમોહને દૂર કરે છે, આગમપૂર્વકનું જ્ઞાન ર્યા પછી ખરો અર્થ એ છે કે આદર = ઇષ્ટપ્રાપ્તિ-અનિષ્ટ તે મુજબ કરાતું સમ્યગુ અનુષ્ઠાન.
પરિહાર માટે અતિશય પ્રયત્ન. વિરતિમાટે ત્રણ આ સમ્યગુ અનુષ્ઠાન કેવું હોય, તેનું લક્ષણ વિકલ્પથી આઠ ભાંગા બને છે (૧) જાણવું (૨) શું છે?
આદરવું અને (૩) પાળવું આદરવું = પ્રયત્નપૂર્વક सद्नुष्ठानलक्षणमाह--
પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ થવું. (૧) મિથ્યાત્વીઓ વિરતિધર્મ
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |