Page Text
________________
154
યોગદષ્ટિ વ્યાખ્યાનો ભાગ-૩ ઊંચો તેટલું સ્વાધ્યાય-પડિલેહણ વગેરે અનુષ્ઠાન આ બુદ્ધિઆદિના ભેદથી બધા જીવોના બધા બળવત્તર, ફળદાયક અને રસભરપૂર બને. કાર્યોમાં ભેદ પડે છે.
આ વાત આપણા મગજમાં બરાબર ફીટ ટીકાર્ય આશયભેદમાં જેમ રાગવગેરે ભાગ થવી જરૂરી છે. કિયા તો કરીએ જ છીએ, પૂરેપૂરી ભજવે છે. તેમાં અનુષ્ઠાનાદિવિષયક બોધની કરીએ છીએ, છતાં ભાવ ભેળવતાં નથી, તેથી એ વિવિધતા પણ આશયભેદમાં ભાગ ભજવે છે. ક્યિાઓ ઉચિત ફળ દેવા સમર્થ બનતી નથી, આ શાસ્ત્રોમાં બોધ ત્રણ પ્રકારનો કહ્યો છે. (૧) બુદ્ધિ તો લોકોમાં જે કહેવાય છે કે “મીઠા ખાતર ખીચડી (૨) જ્ઞાન અને (૩) અસંમોહ. ત્રણેયનું સ્વરૂપ બગાડી’ એના જેવી વાત છે. ચોખા અને દાળ આગળ બતાવે છે. બધા જીવોના બધા ઇષ્ટવગેરે ઓરી ખીચડી બનાવી. એમાં આંધણનો પણ ખર્ચ કાર્યોમાં આ ત્રણ પ્રકારનો બોધ ફળભેદરૂપે ભેદ થયો. પણ છેવટે ચપટી મીઠું નાંખવામાં કંજુસાઈ પાડે છે. કારણ કે હેતુમાં પડતો ભેદ, કાર્યમાં ભેદ કરી. એમાં ખીચડી બગડી. આપણે શુભકિયાઓ પાડે છે. માટે ખર્ચ કરીએ, સમય આપીએ, શરીરકઈ પણ બુદ્ધિશું? જ્ઞાનશું? અસંમોહશું? તે બતાવે ઉઠાવીએ, બીજા-ત્રીજામનગમતાં કાર્યોછોડીએ, છેઆબધુર્યા પછી તે-તે ક્રિયાને અનુરૂપતીવ્રભાવ ઈન્દ્રિયાર્થગ્રાહી બુદ્ધિ ભેળવવામાં કંજૂસાઇ કરીએ. પછીથાય શું? ક્રિયા તત્ર-- થાય, પણ કંટાળાવાળી, ખેઠવાળી, સાવ મોળી, યિાથી પુદ્ધિાન સ્વામિપૂર્વ એમાં જો શ્રદ્ધા-ભાવ-સંવેગભળે, તો એજ ક્રિયા નુષ્ઠાનવસ્વૈત-સંમોહોડીયારશા કેવી આનંદદાયક, અલૌકિક આલ્હાદદાયક બની થિશ્રય યુક્તિતીર્થયાતૃતર્ગને તન્દુશકે ! તેથી દરેક ક્રિયામાં રાગ-શ્રદ્ધાનું રસાયણ રામનવૃદ્ધિવા જ્ઞાન વામપૂર્વ તીર્થયાત્રાવિધિભેળવી એ ક્રિયાઓને જીવંત-પ્રફુલ્લિત બનાવો. વિજ્ઞાનવત, સદનુકનવચૈતજ્ઞાનમ્ વિમિત્યાદ
આમ રાગાદિથી અભિસંધિ- આશયમાં મનમોહોડમથીયરે વોરન તિહારશા પડતો ભેદ બતાવ્યો. એ જ પ્રમાણે બુદ્ધિવગેરેથી તેમાં, પણ અભિસંધિમાં પડતો ભેદ બતાવે છે.
ગાથાર્થ: બુદ્ધિ ઇન્દ્રિયાઈનો આશ્રય કરે છે. નિમેવાણ--
જ્ઞાન આગમપૂર્વક હોય છે. આજ જ્ઞાન સદનુષ્ઠાનવૃદ્ધિનમસંમોત્રિવિધ વોઇફથી યુક્ત બને, તે અસંમોહ કહેવાય છે. તાત્સર્વવર્માભિ, મિત્તે સર્વદિનારના ટીકાર્ય બુદ્ધિ ઇઢિયાર્થનો આશ્રય કરે છે.
ર્વિચાના રાનમÀવમેવ, માં- જેમ કે તીર્થયાત્રા કરવા જનારને જોઇ તીર્થયાત્રા મોહદૈવ, ત્રિવિધ વોયરૂશાàષાતત્વમેલ- કરવા જવાની બુદ્ધિ થવી. જ્ઞાન આગમપૂર્વક છે. વર્તુળવિમેવ, સર્વમfજ-વનિ મિત્તે જેમકે તીર્થયાત્રાની વિધિનું વિશેષ જ્ઞાન મેળવવું. સર્વહિનાં, તદ્ધતુમેવાઋતમે તિ કૃત્વા ૨૨મા આજ જ્ઞાન જ્યારે સદનુષ્ઠાનથીયુક્ત બને છે, ત્યારે આ જ બતાવે છે.
તે અસંમોહ-બોધરાજ બને છે. ગાથાર્થ (૧) બુદ્ધિ (૨) જ્ઞાન અને બુદ્ધિનું કામ છે ઈદ્રિયોના વિષયને પડવાનું. (૩) અસંમોહ, આમ ત્રણ પ્રકારે બોધ ઈષ્ટ છે. બુદ્ધિ વર્તમાનગાહી છે, ઇંદ્રિયોથી પકડાતાં
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |