Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મ-કર્મ-તત્ત્વકાય છે.
દીનહીનને તિરસ્કારતો હોય, તો તે અનુચિત પ્રવૃત્તિ પ્ર0 - ધર્મકાય એટલે શું? છે. ઔચિત્ય પહેલું જાળવવું જોઇએ. એટલા જ માટે ઉo - ત્રણેય કાયમાં “કાય” શબ્દનો અર્થ અહીં ગ્રંથકાર દેખે છે કે, વીરપ્રભુને નમસ્કાર અવસ્થા છે. એ હિસાબે ધર્મકાય” એટલે ધર્મ ઇચ્છાયોગથી નમસ્કારનો દાવો રાખવો એ અનુચિત
સાધવાની અવસ્થા. ત્રિલોકનાથ તીર્થંકર ભગવાન છે. તેથી પોતે એનો નિષેધ કરે છે કે, મારો નમસ્કાર જયારે છેલ્લા ભવમાં સંસાર ત્યાગ કરી ચારિત્ર ધર્મ શાસ્ત્રયોગ સામર્થ્યયોગથી નથી.
સ્વીકારે છે, ત્યાર પછી જે અહિંસા-સંયમ-તપધર્મની આ ત્રણેય યોગોનું સ્વરૂપ આગળ કહેશે. સાધના કરે છે, એ ધર્મઅવસ્થા છે, એને ધર્મકાય હવે અહીં શ્લોકના પદોનો વિચાર કરવામાં
કહેવાય છે. એમ તો બીજા મુનિઓની પણ આવે છે. - શ્રી વીર ભગવાનને નમસ્કાર કર્યો. તો એ સંયમસાધના એ ધર્મ અવસ્થા છે, પરંતુ તીર્થંકર ભગવાન કેવા ગણવાળા ? તો કે “જિનોત્તમ’ આ ભગવાનની એ ધર્મ-સાધનો લોકોત્તર વિશિષ્ટ કોટિની પ્રભનું વિશેષણ છે. અહીં “જિનોત્તમ' એટલે કે હોય છે, એવી કે જયાં સુધી ભગવાન વીતરાગ સર્વજ્ઞ જિનોમાં શ્રેષ્ઠ.
ન થાય ત્યાં સુધી હંમેશા રાતદિવસ કાયોત્સર્ગ ધ્યાને
રહે છે. “લગભગ” એટલા માટે કે દિવસના માત્ર શું જિન અનેક પ્રકારના હોય છે?
ત્રીજા પહોરમાં આહાર-નિહાર-વિહારની પ્રવૃત્તિ હા.
કરે, બાકી ૮ પહોરની અહોરાત્રિમાં ૭ પહોર જિન એટલે રાગાદિને જીતનારા વિશિષ્ટ, કાયોત્સર્ગ અવસ્થામાં એટલે કે કાયાને ખડખડી રાખી શ્રતધર વગેરેને જિન કહેવાય છે. અલબત્ત વિશિષ્ટ ધ્યાનમાં મગ્ન રહે છે. ત્યાં દિવસે શું કે રાતે શું, પણ શ્રતધર તરીકે ૧૦ પૂર્વધર તથા ૧૪ પૂર્વી અને કયારેય જમીન પર પલાંઠી માંડીને બેસવાની વાત “આદિ પદથી અવધિજ્ઞાની તથા મન:પર્યાયજ્ઞાની, નહિ ! તો સુવાની તો વાત જ કયાં ? પછી ભલે કયાંક હજી વીતરાગ નથી બન્યા કેમકે, એમણે સુક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ ભયંકર પરીસહ-ઉપસર્ગ સહવાના આવ્યા તો સુધીના સમસ્ત રાગદ્વેષનો નાશ નથી કર્યો, છતાં એનાથી અત્યંત શ્રમિત બનેલા શરીરને પણ બીજા જીવોની અપેક્ષાએ વિશિષ્ટ જ્ઞાનના બળે સુવાડવાની કે બેસાડવાની વાત નહિ. સહેજ રાગષ પર ભારે વિજય મેળવ્યો છે તેથી એમને ગોદોહિકા ઊભડક આસને બેસે. બાકી તો કાયોત્સર્ગ શાસ્ત્રો જિન તરીકે ઓળખાવે છે. ઉપરાંત ધ્યાનમાં જ ખડા ખડા રહેવાની જ વાત. કેવળજ્ઞાની તો વીતરાગ બનેલા જ છે, એટલે એ તો
આ ધ્યાનમાં પણ સ્થિરતા એટલી બધી કે જિન છે જ. આ જિનો કરતાં તીર્થકર ભગવાન ઉત્તમ પરીસહ-ઉપસર્ગ આવે તો પણ તે પૂર્વેથી જે છે, શ્રેષ્ઠ છે. કેમકે એ પ્રભુ ધર્મશાસન સ્થાપે એટલે તત્ત્વ-ચિંતન ચાલુ હોય એ જ ચાલુ રાખે, કિન્તુ એમાં પછી એનાં આલંબને આ બધાં જિન બને છે. વચમાં “ઠંડી બહુ “ગરમી બહુ' “મચ્છર બહુ'. ધર્મકાય - કર્મકાય - તત્ત્વકાય
ઉપસર્ગ કષ્ટ ભારે આવ્યું'.. “ક્યાં સુધી આ પીડા
ચાલશે?' એવો ય કોઈ જ વિકલ્પ પણ નહિ, વિચાર પ્રભુનું “જિનોત્તમ' વિશેષણ કરીને પ્રભુની
જ નહિ ! એટલી બધી તત્ત્વધ્યાનમાં રમણતા, કર્મકાય અવસ્થા બતાવી અને “અયોગ' વિશેષણ કહીને “તત્કાય' અવસ્થા બતાવી. પ્રભુને કર્મકાય
લયલીનતા! પહેલાં “ધર્મકાય' હોય જ છે; એમ કહીને અહીં
શું કયારેક શરીર અત્યંત શ્રમિત ન થાય ? થાય ધર્મકાર્ય-કર્મકાય-તત્ત્વકાય એમ ૩ કાય બતાવી.
તો કદાચ બહુ અલ્પસમય ગોદોહિકા આસને ઉભડક
પગે બેસે, પણ પાછા થોડી જ વારમાં કાઉસ્સગ્ન અહીં પ્રશ્ન થાય, -
મુદ્રામાં ખડા થઇ જાય. આ કાયોત્સર્ગમાં ખડાખડા
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020952 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |