Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૮)
(યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો
(૧૪) શ્રાદ્ધ = દીક્ષાર્થી શ્રાદ્ધ એટલે કે અખૂટ ઘર્મશ્રદ્ધાવાળો જોઇએ. નહિતર પોતાની જ શ્રદ્ધાના અભાવે બીજાને ય અશ્રદ્ધાળુ કરશે ! તેમ શ્રદ્ધાના અભાવે પોતાને ચારિત્ર ધર્મ પરિણમશે નહિ, પછી ભલે ચારિત્ર ધર્મની ક્રિયાઓ કરતો હશે.
(૧૫) વળી દીક્ષાર્થી ‘સ્થિર’ જોઇએ. એટલે કે લીધેલી પ્રતિજ્ઞાઓ અને ઉત્તમ કડક માર્ગને વહન કરવાની આડે ઊભા થતાં વિઘ્નોનો સામનો કરી, પરિસહ-ઉપસર્ગમાં અચલ રહી, સ્વવ્રતો અને સમિતિ-ગુપ્તિ વગેરેના પાલનમાં સ્થિર નિશ્ચલ રહેનારો જોઇએ, નહિતર ચંચળ તો વ્રતભંગ કે સાધુતાનો ત્યાગ કરી બેસે.
(૧) છેલ્લે દીક્ષાર્થી “સમુપસંપન્ન” જોઇએ, અર્થાત ગુરુને સારી રીતે શરણે આવેલો જોઇએ. આત્માને અર્પણ કરનારો જોઈએ. ગુરુને કહે કે, “હવે આપની આંખ એ જ મારી આંખ. આપનું મન એ જ મારું મન, આપની રુચિ એ જ મારી રુચિ, આપની ઇચ્છા એ જ મારી ઇચ્છા, આપનો આદેશ એ જ મારું જીવન અર્થાત “આપની આંખ-કાન-જીભને જે ગમે એ જ મને, મારા
આં-કાન-જીભને ગમે. આપનું મન વિચારે એ જ મારું મન વિચારે.”
ગુરને સમર્પણ જો ન હોય તો દીક્ષા લીધા પછી, -
(૧) વાસ્તવિક ગુર-નિશ્રા એ સેવી નહિ શકે. (૨) ગુરુને પરતંત્ર નહિ રહી શકે. (૩) ગુરુ પાસેથી મેળવવા યોગ્ય સારી હિતશિક્ષા, જ્ઞાનાભ્યાસ વગેરે નહિ મેળવી શકે. (૪) ગુરુ-વચન અને ગુરુ-પ્રવૃત્તિ પર અનેક જાતના પાપ વિકલ્પો કરશે. (૫) ગુરુ કહે કાંઈ, ને શિષ્ય કરે કંઈ; પણ ગુરુની ઇચ્છાનો અનુવર્તી નહિ થાય. જીવનમાં માત્ર આજ્ઞાનુસારિતા. જ નહિ પણ ગુરુની ઇચ્છાનુવર્તાતા હોય. આ સમર્પણનો ગુણ મોટો છે. જીવને એટલું સમજાવી દેવું જોઇએ કે “આટઆટલી સેવા કરે છે, પણ પછી સમર્પણ શું કામ બાકી રાખે? સમર્પણ માટે અહંને દર કરવો જોઈએ. જીવનમાં જો સેવા સાથે સમર્પણ હોય, તો એ જીવને ન્યાલ કરી નાખે.'
આ ૧૬ ગુણોથી રહિત હોય તે જ્ઞાનયોગને આરાધી શકે નહિ.
જ્ઞાન યોગ
૧૬ ગુણથી શું આવે ? અત્યાર સુધી બધી આત્મા પા૫ માત્રથી બચે. ત૫ શા માટે કરવો? તે કે પ્રવૃત્તિમાં મોહનો યોગ ચાલતો હતો, તે હવે જ્ઞાનયોગ દુષ્ટ આહાર સંજ્ઞા મોળી પડે, ને તપથી આવે. દા.ત.
જનમ-જનમના કર્મ ખપે. પૂર્વે અનંતા કાળમાં ચારિત્ર પાળ્યા તે શાસ્ત્રો શા માટે ભણવા? તો કે (૧) આત્માને મોહયોગથી પાળ્યા. એમાં મોહ આ રીતે કામ કરી હેય-ઉપાદેયનો વિવેક આવે, અને તેનો ત્યાગ તથા ગયો કે “ચારિત્ર શા માટે પાળું? તો કે ચારિત્રમાં સારું ઉપાદેયમાં આદર થાય, પ્રવૃત્તિ થાય, અથવા શાસ્ત્ર છે કે કમાવાની ચિંતા જ નહિ. ત૫ શા માટે કરું? તો શા માટે ભણવા ? તો કે (૨) શાસ્ત્રમાં જ મન કે શરીર સુધરી જાય. શાસ્ત્ર શા માટે ભણે? તો કે રહેવાથી મન પાપ વિકલ્પોથી બચે. લોકોમાં માન, સન્માન મળે.” - આવા ઉદેશ રાખવા
આવા પવિત્ર ઉદ્દેશ રાખીને તે તે પ્રવૃત્તિ થઈ એ બધો મોહયોગ છે.
કહેવાય. આ ૧૬ ગુણ ન હોય એ આવા જ્ઞાનયોગને જ્ઞાનયોગમાં આવી ઉદ્દેશ શુદ્ધિ હોય, આરાધી નહિ શકે. જયારે આ ૧૬ ગુણ જેનામાં હોય ખરી રીતે ચારિત્ર શા માટે પાળવું ? તો કે એ ઉત્તમ જીવ જ્ઞાનયોગને સારો ન આરાધી શકે એમ
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020952 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |