Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
740
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तुलसी शब्द-कोश
बिमल : विमल । मा० १.१.३
बिमलता : सं० स्त्री० (सं० विमलता ) । निर्मलता, कल्मषहीनता, कायिक, वाचिक तथा मानस आदि दोषों और कर्म-वासना आदि मलों से निवृत्ति। मा० १.३२४ छं० १
बिमलमति : (१) निर्मल बुद्धि । ( २ ) निर्मल बुद्धि वाला । मा० १.३५.२ बिमात्र : वि०पु० (सं० वैमात्र, वैमात्रेय ) । सौतेली माता का पुत्र, सौतेला भाई ।
मा० १.१७६.४
बिमान, ना: सं०पु० (सं० विमान) । (१) शिविका । (२) यान, वाहन ।
(३) देवयान ( वायुयान ) । मा० १.६१ ( ४ ) मानहित । (५) अटाला, सतमँजला भवन । 'अस कहि रचेउ रुचिर गृह नाना । जेहि बिलोकि बिलबाहि बिमाना । मा० २.२१४.४
बिमाननि, न्हि: विमान + संब० । विमानों (पर) । 'चढ़े बिमानन्हि नाना जूथा ।" मा० १.३१४.२
बिमानु : बिमान + कए० । (१) शिविका ( शवयान ) । 'परम बिचित्र बिमानु बनावा ।' मा० २.१७०.१ ( २ ) देवयान ( पुष्पक) । ' रुचिर बिमान चलेउ अति आतुर ।' मा० ६.११६.६
6
विमुक्त: वि० (सं० विमुक्त ) | पूर्णतः बन्धनमुक्त; संसार मुक्त | मा० ७.१५.५: बिमुख : विमुख । (१) वञ्चित, रहित । 'संकर बिमुख जिआवसि मोही ।' मा०१. ५.४ (२) प्रतिकूल, विपरीत । 'धरहु धीर लखि बिमुख बिधाता ।' मा० २.१४३.२ ( ३ ) पराङ्मुख । 'लोक बेद ते बिमुख भा ।' मा० २.२२८. ( ४ ) विफल, निराश । 'सनमुख स्वामि बिमुख दुख दोषू ।' मा० २३०७.३ विमूढ ढा : वि० (सं० विमूढ) । (१) अतिमूढ़, महामोह प्रस्त । 'कलि मल ग्रसित मूढ ।' मा० १ ३० ख (२) अविवेकी - कर्तव्याकर्तव्य निर्णय-शून्य । 'सहसा करि पछिताहि विमूढा । ' मा० २.१९२.७
बिमोच : ( समासान्त में) वि०पुं० (सं० विमोच) बिमोचन । 'सीतानाथ सब संकट - बिमोच है ।' कवि० ७.८१
For Private and Personal Use Only
बिमोचन : वि०पु० । छोड़ने या छुड़ाने वाला = मुक्तकारी । 'बहु बिधि सोचत सोच बिमोचन ।' मा० ६.६१.१७
बिमोचन : बिमोचन + स्त्री० । मुक्त करने वाली । मा० १.२९७ २ बिमोचहीं : आ०प्र० । छोड़ते हैं । 'नयन बारि बिमोचहीं ।' मा० १.६७ छं० बिमोच : बिमोच + कए । एकमात्र मुक्तकर्ता । ' महाराज हूं कह्यो है, प्रनत-
बिमोचु हौं ।' कवि० ७.१२१
| SR No. | 020840 |
| Book Title | Tulsi Shabda Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bacchulal Avasthi |
| Publisher | Books and Books |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 612 |
| Language | Hindi |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 13 MB |