Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५७२
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
-
मित्यर्थः, रात्रि मक्केन रात्रिभोजनेन सहितामिति सरां त्रियं वारयित्वापरित्यज्य 'उवहागनं' उपधानवान - उपधानं घोरं तपः तद्वियते यस्यायों उधानवान् संवृत्तः । किमर्थमुवधानवान् अभवत् तत्राह - 'दुःखखयदुयाए' दुःख क्षयार्थाय - दुःखानां - मानसिककायिकानां क्षयार्थम् । एते हि रात्रिभोजनादयः प्राणिहिंसामूलका स्तदाचरणेन प्राणिहिंसा जायते । हिंसया दुःखमयं भावि, इति पर्यालोच्य रात्रिभोजनादिकं परित्यक्तवान् । तथा तपसि मनो निवेशितवान् । अथवा दुःखपति - सन्तापपतोति दुःखं दुःखकारणं कर्म तस्य क्षयो विनाशस्तस्मै । तथा-'लोगं विदित्ता आरं परंच' किंच लोकं संसारं त्रिदिवा - आरं - इह लोकम्, च- पुनः परं - परलोकम् । यद्वा - आरं - मनुष्यलोकम् परं नार
,
टीकार्थ - भगवान् महावीर रात्रि भोजन के साथ स्त्री सेवन को स्याग करके घोर तपस्वी बने थे। उनके घोर तपस्वी होने का प्रयोजन क्या था ? इस प्रश्नका उत्तर देते हुए कहा है शारीरिक मानसिक affar दुःखों का क्षय करने के लिए उन्होंने तपोलय जीवन अंगीकार किया था। रात्रि भोजनादि प्राणियों की हिंसा के मूल हैं। इनके सेवन से प्राणियों की हिंसा अनिवार्य है। हिंसा दुःखों की जननी है। ऐसा सोच कर रात्रिभोजनादि समस्त सावयव्यापारों का त्याग कर दिया था और तपस्या में मन लगाया था । अथवा जो दुख देता हैं, संताप पहुँचाता है, उसे दुःख कहते हैं, इस व्याख्या के अनुसार कर्म दुःख के कारण हैं, अतएव कर्मों का क्षय करने के लिए भगवान् ने तप अंगीकार किया था ।
ટીકા —ભગવાન મહાવીર રાત્રિ ભાજનના અનેÁસેવનને ત્યાગ કરીને ઘાર તપસ્યાએ કરવા લાગ્યા હતા. તેએ શા માટે ઘેર તપાસ્યાએ કરતા હતા ? આ પ્રશ્નના ઉત્તર આપતા સૂત્રકાર કડે છે કે-માનસિક, વાચિક અને કાયિક દુઃખાના ક્ષય કરવાને માટે તેમણે તામય જીવન અગીકાર अयु तु रात्रिलोकन, अग्रानु सेवन, आदि अर्यो द्वारा हिंसा थाय छे. તેમનું સેવન કરનાર લેકે પ્રાણીઓની હિંસા અવશ્ય કરે છે. હિંસા જ દુઃખેાની જનની છે, એવું સમજીને તેમણે રાત્રિèાજન આદિ સમસ્ત સાવદ્ય યાપા રાના પરિત્યાગ કરીને તપસ્યામાં મનને લીન કર્યું હતુ.. અથવા જે દુઃખ ઢે છે. સંતાપ ઉત્પન્ન કરે છે, તેને દુઃખ કહે છે. આ વ્યાખ્યા પ્રમાણે ક જ દુ:ખનું કારણુ છે. એવું સમજીને કાના ક્ષય કરવાને માટે ભગવાન્ મહાવીરે તપ અંગીકાર કર્યુ” હતું.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020779 |
| Book Title | Sutrakritanga Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 729 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sutrakritang |
| File Size | 14 MB |