Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 60

घुर
घुर् 6 P. ( घुरति, घुरित) 1 To sound, make a noise, snore, snort ; grunt (as a pig, dog &c.); कः कः कुत्र न रावतपुरी पोरो पुरेच्छुक . P. 7. 8 To be frightful or terrible. −3 To cry in distress.
घुरणः A sound.
घुरघुरायते Den. I. To utter gurgling sounds.
घुरी The nostrils, especially of a hog घुर्षुरागितपुरीधोरो पुरेच्छूकर K. P. 7.
घुघुर: 1 Guinea-worm. -2 Snorting, growling, grumbling. --रा Growling &c. (as of a dog).
घुघुरकः, -रिका A gurgling sound.
घुघुरायते Den. A. To murmur, hum whisper. g1 The grunting of a hog.-2 The mole-cricket. घुलघुलारवः A sort of pigeon.
प् I. 1P. 10 ए. (घोषति, घोषयति-ते घोषित, पुष्ट घोषित ) 1 To sound, make any sound or noise. -2 To cry or proclaim aloud, announce or declare publicly; स पापादृते तासां दुष्यन्त इति घुष्यताम् S. 6. 22; घोषयतु मन्मथनिर्देशम् Git. 10; इति घोषयतीव डिण्डिमः करिणो हस्तिपकाहतः
H. 2. 84; R. 9. 10; Mk. 10. 12. -3 To praise. -4 To fill with cries, make resonant. -II. 1 A. ( घुषते ) To be beautiful or brilliant.
घुष . Sounding.
घुषित a. [ घुष् क्त ] Proclaimed, sounded, declared;
also घुष्ट.
घुष्टान्नम् Food given away by proclamation; Ms.4.209. घुटुम् A cart, onrriage.
,
घोषः [ घुष- भावे घञ् ] 1 Noise, tumult, ory or sound in general; स घोषो धार्तराष्ट्राणां हृदयानि व्यदारयत् Bg. 1. 19; so " तु श &c. -8 The thundering of clouds, स्निग्भ गम्भीरघोषम् Me. 64 ( vl ). -3 Proclamation. -4 Rumour, report; दुःशासुरागादिति घोष आसीत् Rv. 10. 33. 1. - BA herdsman; see घोषवृद्ध below. -6 A hamlet, station of cowherds; Bhāg. 5.5.30; विहारभूमेरभिघोषमुत्सुकाः Ki. 4. 31; गङ्गायां घोषः K. P. 2; घोषादानीय Mk. 7. -7 (In gram) The soft sound heard in the articulation of the soft consonants; Rv. Pr. 13.5.
-8 A Kayastha (one of the writer class). -9 A vowel. - 10 A gnat, mosquito. -11 An epithet of Siva. -12 Rocitation, the sound of prayers; सदसि निबिड चैत्यब्रह्मघोषैः पुरस्तात् Mk. 10. 12 - 18 An ornament that makes a tinkling sound ; घोषप्रघोषरुचिरम् Bhāg. 10. 8. 22 - षम् Bell-metal. -Comp. -यात्रा walk or procession to the stations of the herdsmen: पर्वन् N. of chapters 236-257 of the वनपर्व in Mb. -वर्णः a sonant letter. - वृद्धः an elder at a station of herdsmen ; हैयङ्गवीनमादाय घोष वृद्धानुपस्थितान् R. 1. 45.
687
घोषकः [ घोष स्वार्थे क ] A crier, proclaimer.
घोषयत् . Making sound sounding. 2 sonant - ती A lute; Ks. 11.3.
a.
घृत
घोषणम्, -णा [ घुष् भावे ल्युट् ] Proclamation, declaring or speaking aloud, public announcement; व्याघातो जयघोषणादिषु बलादस्मद्दबलानां कृतः Mu. 3.26; R. 12. 72. -2 Speaking aloud, making a great noise. -a. Sounding स प्रायद्वोषणभूषणाः Bhag 15.6.
घोषयित्नु 1 A crier, bard, herald. -2 A Brāhmapa. -3 A cuckoo. -4 A captive.
घुसृणम् [Saffron यत्र स्त्रीणां महणालेपनोष्णा कुश्रीः Vikr. 18. 31 ; प्रसखुराराद् घुसृणस्य रेणवः Rām. Ch. 2.38; Vis. Guna. 115.
घूक: An owl. -Comp. -अरि: a crow. -नादिनी the Ganges.
घूत्कार: Hooting; Mal. 5.19; U. 2. 29. घूर 4 A. ( घूर्यते) To kill, hurt.
घूर्ण 1 A., 6. P. [ घूर्णते, घूर्णति, घूर्णित ] To roll about, move to and fro, whirl, turn round, shake, reel, योषितामतिमदेन पत्रमातिश्वषि क्यूंषि Si. 10. 821 stagger; भयात्केचिदघूणिपु: Bk. 15. 32, 118; Śi. 11. 18; अद्यापि तां सुरजागरपूर्णमानाम् Ch. P. 5: भूपालय: कमला सिदिन्नीसन्मदाघूर्णिताः Bv. 4. 42. - Caus. ( घूर्णयति - ते ) To cause to shake, reel or roll about; नयनान्यरुणानि घूर्णयन् Ku. 4.12; Si. 2. 16; Bh. 1. 89 ( with prepositions like आ, विthe root retains the same meaning).
घूर्ण (also घूर्णायमान) a. Shaking, moving to and fro तस्य हृदे विहरतो भुजदण्डपूर्णवार्थोपमधून वरवारणविक्रमस्य Bhag. 10. 16. 8. —र्णः Whirling, rolling. -Comp. -वायुः a whirlwind.
घूर्णनम्, -ना [ घुण भावे ल्युट् ] Shaking, reeling,_whirling or turning round, revolving; मौलिपूर्णनल GHL. 9 पूर्णनामापतनभ्रमणादर्शनादिहत् S. D.
वर्णि: [ भावे-इन् ] Rolling, revolving.
3
I. 1P. ( घरति घृत) To sprinkle. - II. 10 U. ( घारयति - ते, घारित) To sprinkle over, wet, moisten; जिघर्म्यमं हविषा घृतेन Rv. 2.10. 4. - III. 3P. ( जिघर्ति ) 1 To sprinkle. -2 To shine. - IV. 5 ए. (घृणोति, घृणुते ) 1 To sprinkle. -2 To shine.
घा [ पृ-पम् ] Sprinkling. wetting.
घृत . [ घृत ] 1 Sprinkled. -2 Illumined. -तम् 1 Ghee, clarified butter; (सर्पिर्विलीनमाज्यं स्याद् घनीभूतं घृतं भवेत् Say ). -2 Butter. -3 Water. 4 Spirit, energy (तेजस्); मधुच्युतो घृतपृक्ता विशोकास्ते नान्तवन्तः प्रतिपालयन्ति Mb. 1. 92. 15. -Comp. -अक्त ू. annointed with ghee. विधवायां नियुक्तस्तु घृताक्तो वाग्यतो निशि । एकमुत्पादयेत्पुत्रं ... ।। Ms. 9.60. - अन्नः, अर्थिम् . blazing fire शुचिवमा