Pali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02

SR No.: 020529
Original Sutra Author: N/A
Author: Ravindra Panth and Others
Publisher: Nav Nalanda Mahavihar
Publication Year: 2009
Total Pages: 402
Language: Hindi
Classification: Dictionary
File Size: 10 MB

Page 87

आणाबल
होतु, पारा. अट्ठ 1.297; न्तेन पु०, तृ. वि., ए. व. आणापेन्तेन च 'अमुकरिगं नाम ओकासे तेल वा वहि वा कपल्लिका वा अत्थि, तं गर्हत्वा करोही ति वत्तब्बो, महाव.
-
—
साधु देवो जीवक
अट्ठ. 323; - तु अनु. प्र. पु. ए. व.. वेज्जं आणापेतु महाव. 365 हि म. पु. ए. व. त्वंयेव छन्नस्स भिक्खुनो ब्रह्मदण्डं आणापेही ति चूळव. 459 - थम. पु. ब. व. आणापेथ, भन्ते किं करोमीति, पारा. अड. 1.9; य्य विधि, प्र. पु. ए. व. न अञ्ञ आणापेय्य पाथि. 383 प्यासि म. पु. ए. व. अथ त्वं पुरिसे आणापेय्यासि दी. नि. 2242 - सि अद्य., प्र. पु. ए. व. अर्थकं बलसम्पन्नं योधं आणापेसि स. नि. अट्ठ. 3.100; - सुंब. व. अथ खो कोसिनारका मल्ला पुरिसे आणापे, दी. नि. 2. 119 - स्सामि भवि., उ० पु०, ए. व. तस्मा ने हत्थेसु च पादेसु च बन्धं कत्वा आणापेस्सामीति बन्धं आणापेसि, पारा. अट्ट. 1.235 -
-
60
तब्बो सं. कृ.. पु. प्र. वि. ए. व. सचे पन कुसितो होति पुनपुनं आणापेतब्बो पाचि अड. 19 - तुं निमि थेरेन भिक्खुना नवं भिक्षु आणापेतुन्ति, महाव.
कृ. 146.
आणाबल नपुं. तत्पु, स. [आज्ञाबल] आज्ञा का बल, अधिकारी के आदेश का बल, स. प. के अन्त०, दुब्बलेति सरीरबलभोगबल आणाबलविरहिते, जा० अट्ठ 6.128. आणाबाहुल्ल नपुं., तत्पु० स० [ आज्ञाबाहुल्य ], आज्ञा की बहुलता, आदेश से भरपूर होनाहोना- तो प. वि., ए. व. भगवता आणाबाहुल्लतो देखितत्ता आणादेसना, पारा. अट्ट. 1.17; ध. स. अट्ठ. 23. आणामेद पु. तत्पु. स. [आज्ञामेद] आज्ञा का निष्प्रभावी हो जाना, आदेश का भङ्ग हो जाना दाय च. वि., ए. व.
चक्कभेदायाति आणाभेदाय, पारा. अ. 2.174. आणारह त्रि., [आज्ञार्ह ], आज्ञा देने में सक्षम, आदेश देने हेतु अधिकृत, अधिकारसम्पन्न हेन तू. कि. ए. व. - एत्थ हि विनयपिटकं आणारहेन भगवता आणाबाहुल्लतो देसितत्ता आणादेसना, पारा. अड. 1.17; ध० स० अट्ठ 23. आणावीतक्कम पु. तत्पु. स. [आज्ञाव्यतिक्रम], आज्ञा का अतिक्रमण, विनय में संगृहीत बुद्ध के आज्ञापरक वचनों का उल्लंघन – मन्तरायिक त्रि, आज्ञा के उल्लंघन में विघ्न उपस्थित करने वाला का पु०, प्र. वि., ब. व. सत्त आपत्तिक्खन्धा आणावीतिक्कमन्तरायिका नाम, म. नि. अट्ठ. ( मू०प.) 1 (2).9.
आणिचोळ
आणावोहारपरमत्थदेसना स्त्री, तत्पु० स०, विधिपरक एवं निषेधपरक आज्ञा के रूप में विनयपिटक, व्यावहारिक एवं लोकप्रिय शैली में सुत्तपिटक तथा गम्भीर शैली में अभिधम्म के रूप में परमार्थधर्मों का उपदेश - एतानि हि तीणि पिटकानि यथाक्कम आणावोहारपरमत्थदेसना, पारा. अट्ठ. 1.17; ध. स. अट्ठ. 23.
आणि स्त्री. [ आणि / आणी], रथ या वाहन के धुरे की कील, अक्षकील, खूंटी णि प्र. वि. ए. व. - एते खो सङ्ग्रहा लोके, स्थस्साणीव यायतो दी. नि. 3.146 - णिं द्वि. कि. ए. व. तस्स दसारहा आनके घटिते अञ्ञ आणि ओदहिंसु, स. नि. 1 (2) 243 या तृ. वि. ए. व. यथा आणिया सतियेव रथो याति दी. नि. अड. 3.127; तच्छन्तो आणिया आणि, निहन्ति बलवा यथा, थेरगा० 744; - यो द्वि. वि. ब. व. आणियो कोहेत्वा कतं. उदा. अड. 342: णीनं प. वि. व. व. - आणीनं सङ्घाटमत्तमेव अवसेसं अहोसि, स. नि. अट्ठ. 2.202; स. उ. प. के रूप में, पटा०स्त्री॰, पलंगों एवं आसनों के नीचे एवं ऊपर लगाई हुई कांटी या कील पदरसञ्चित होति. पटाणि दिन्ना होति पाचि. 68; विसमा.- स्त्री०, असमान कांटी या कील, भिन्न माप वाली कांटी -- तत्थ फलकं विष चित्तं फलके विसमाणी विय अकुसलवितक्का, म. नि. अट्ठ (मू.प.) 1. (1) 404; सारदारु.- स्त्री०, ठोस लकड़ी पर लगाई गई कांटी या कील या तृ. वि. ए. व. ततो सुखमतराय सारदारु आणिया, म. नि. अट्ठ. ( मू०प.) 1 ( 1 ) . 403; सुखुमा . - स्त्री. कर्म. स. सूक्ष्म कांटी, बारीक कांटी या तृ. वि. ए. व. सुखमाणिया ओळारिकाणिनीहरणं विय असुभभावनादीहि म. नि. अट्ठ. ( मू.प.) 1(1).404. - आणिकोटि स्त्री०, तत्पु० स० [ आणिकोटि], कांटी या कील का शिरा अथवा किनारा - या तृ. वि., ए. व. ततो रथे आणिकोटिया आणिकोटिं पहरन्ते दी. नि. अड. 2.176. आणिगण्ठिकाहत त्रि, तत्पु० स०, कांटियों या खूंटियों तथा गांठों से कुरूप कर दिया गया, जोड़ों एवं भरावों द्वारा भद्दा, कुरूप या शोभारहित बना दिया गया तो पु.. प्र. वि., ए. व. सो पच्छा भिन्नो वा छिद्दो वा आणिगण्ठिकाहतो वा अप्पग्घो होति, पारा. अट्ठ. 1.246; दी. नि. अट्ठ. 1.162; आणिगण्ठिकाहतोति आणिना, गण्ठिया च हतसोभो, विसुद्धि महाटी 1.120.
आणिचोळ त्रि. ब. स. वह जिसके वस्त्र सदा खूंटी पर टंगे रहते हैं या तैयार रहते हैं --ळा स्त्री. प्र. वि. ए.