Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh

SR No.: 020496
Original Sutra Author: N/A
Author: Mafatlal A Bhavsar
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir
Publication Year: 2007
Total Pages: 900
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 28 MB

Page 542

પુરાણકાર
પુસ્તક (વેદવ્યાસે લખેલાં કુલ અઢાર પુરાણો છે.) (૩) કંટાળાભરેલી લાંબી વાત પુરાણકાર પું. (સં.) પુરાણના બનાવનાર-રચિયતા પુરાણપુરુષ પું. (સં.) પરમાત્મા; પરમેશ્વર પુરાણપ્રિય વિ. (સં.) જૂનાને પસંદ કરનાર પુરાણવિદ્યા સ્ત્રી. (સં.) પૌરાણિક સાહિત્યશાસ્ત્ર; ‘માઇથૉલૉજી'
પુરાણી પું. પુરાણ વાંચી સંભળાવનાર (૨) પુરાણ રચનાર પુરાણું વિ. (સં. પુરાણ) પ્રાચીન: જીર્ણ થયેલું; જૂનું પુરાણોક્ત વિ. (સં.) પુરાણોમાં કહેલું (૨) પુરાણમાં કહ્યા મુજબ કરવામાં આવતી વિધિ
੫੨੫
પુરાતત્ત્વ ન. (સં.) પુરાતન કાળની બાબત [પુરાવિદ પુરાતત્ત્વવિદ પું. (સં.) પુરાતત્ત્વ જાણનાર; વિદ્વાન; પુરાતત્ત્વવિદ્યા સ્ત્રી. (સં.) પુરાતત્ત્વની વિદ્યા; ‘આર્કિયોલૉજી’ પુરાતન વિ. (સં.) પ્રાચીન; પુરાણું પુરારિ પું. (સં.) શિવ; ત્રિપુરારિ પુરાલય ન. (સં.) નગરનું મુખ્ય સભાગૃહ; ‘ટાઉનહૉલ' પુરાલિપિ સ્ત્રી. (સં.) જૂના ગ્રંથો, શિલાલેખો વગેરેમાં પ્રયોજાયેલી લિપિ
પુરાલિપિશાસ્ત્ર ન. (સં.) પ્રાચીન લખાણો, શિલાલેખો અને હસ્તપ્રતોને ઉકેલતું શાસ્ત્ર; ‘પેલિયોગ્રાફી’ પુરાલેખ પું. ઐતિહાસિક પુરાવા કે દસ્તાવેજો (૨) શિલાલેખ; ‘ઍપિગ્રાફ’
પુરાલેખન પું. (સં.) જૂનું કોતરેલું કે લખેલું લખાણ; પુરાલેખ સંગ્રહાલય ન. (સં.) અભિલેખાગાર; ‘આર્કાઇવ્ઝ' પુરાવવું સ.ક્રિ. ‘પૂરવું’નું પ્રેરક [ખંડેર પુરાવશેષ પું. (સં.) પુરાણા અવશેષો; પુરાવસ્તુ (૨) પુરાવાવસ્તુ સ્ત્રી. મુદ્દામાલ; ‘ઍક્ઝિબિટ’ [જાણનાર પુરાવિદ પું. (સં.) પુરાતત્ત્વનો શોધક કે તેનો ઇતિહાસ પુરાવું અક્રિ. ‘પૂરવું’નું કર્મણિ પુરાવૃત્ત ન. (સં.) પ્રાચીન કથા કે હકીકત
પુરાવો પું. (પો. પ્રોવાર) સાબિતી; પ્રમાણ (૨) દાખલો પુરાંત વિ. બાકી રહેલું; શેષ (૨) સ્ત્રી. બાકી સિલક; તારણ; ‘બૅલેન્સ’ [જગન્નાથપુરી પુરી સ્ત્રી. (સં.) મોટું શહેર; નગરી (૨) ઓરિસ્સાનું પુરીષ ન. (સં.) વિષ્ટા; નરક (૨) છાણ પુરુ પું. (સં.) યયાતિ અને શર્મિષ્ઠાનો પુત્ર પુરુષ પું. (સં.) નર; મરદ (૨) વર; પતિ (૩) આત્મા (૪) બોલનાર; સાંભળનાર કે તે સિવાયની વ્યક્તિએ ત્રણ પૈકી એક (વ્યા.)
પુરુષકાર પું. (સં.) પુરષાર્થ, ઉદ્યમ પુરુષત્વ ન. (સં.) મરદાઈ; પુરુષપણું; મરદાનગી પુરુષપ્રધાન વિ. પુરુષનું મહત્ત્વ હોય તેવા કુટુંબ કે સમાજની વ્યવસ્થા
[પુષ્કરણી
પુરુષપ્રયત્ન છું. માણસથી થઈ શકતી મહેનત; પુરુષાર્થ પુરુષવાચક વિ. પહેલો, બીજો અને ત્રીજો-પુરુષ બતાવનાર પુરુષસત્તાક વિ. પુરુષની સત્તાવાળું (કુટુંબ કે સમાજ) પુરુષાતનન. મરદાઈ; મરદાનગી; પુરુષપણું [ખપવુંતે પુરુષાન્તર ન. (સં.) એકને બદલે બીજો પુરુષ; તે રૂપે પુરુષાર્થ પું. (સં.) ઉદ્યોગ; મહેનત (૨) ધર્મ; અર્થ; કામ ને મોક્ષ એ દરેક
પુરુષાર્થવાદ પું. (સં.) પુરુષાર્થ પર શ્રદ્ધા રાખનારો (નસીબવાદથી ઊલટો વાદ)
પુરુષાર્થી વિ. ઉદ્યોગી; પ્રયત્નશીલ પુરુષોત્તમ પું. (સં.) વિષ્ણુભગવાન; પરમાત્મા પુરુષોત્તમમાસ પું. (સૌર અને ચાંદ્ર વર્ષોનો મેળ બેસાડવા દ૨ ૩૨ ચંદ્રમાસ ૧૫ દિવસ અને ૪ ઘડીએ ઉમેરાતો) અધિકમાસ
[‘ઍપિગ્રાફ’પુરોવચન નં. (સં.) આમુખ; પ્રા-કથન [અધ્વર્યુ પુરોહિત પું. (સં.) યજ્ઞયાગાદિ કર્મો કરાવનાર ગોરપુલ પું. (ફા.) સેતુ; ‘બ્રીજ'
પુલક ન. (સં.) રોમ; રુવાટું; રૂંવાડું પુલકાવું અક્રિ. પુલક્તિ-રોમાંચિત થવું પુલકિત વિ. (સં.) રોમાંચિત
પુલાવ પું. (સં. પુલાક) વિવિધ શાકભાજીમાંથી બનાવાતી ભાતની એક મસાલાદાર વાની
પુરુહૂત પું. (સં.) ઇન્દ્ર
[પુત્ર; ઐલરાજા પુરૂરવા પું. ચંદ્રપુત્ર બુધને ઇલા નામની સ્ત્રીથી થયેલો પુરોગ પું. (સં.) ઉપસર્ગની જેમ શબ્દની પૂર્વે લગાડાતો પૂર્વગ [પુરોગામી તે (માણસ વગેરે) પુરોગામી વિ. (સં.) પૂર્વે-આગળ થયેલું કે જતું (૨) પું. પુરોડાશ પું. (સં.) યજ્ઞને માટે બનાવેલો ચોખાના લોટનો રોટલો (૨) વિ (૩) હોમતાં બાકી રહેલો વિ
પ્રસાદ
પુલાવ-કુરમાં ન.બ.વ. ચોખાની બનાવેલી એક વાની પુલિન પું., ન. (સં.) નદીનો કાંઠો (૨) નદીના પ્રવાહની વચ્ચે તરી આવેલો રેતીનો બેટ પુલી સ્ત્રી. (ઈં.) ગરગડી; ગરેડી પુલોમા પું. (સં.) એક રાક્ષસ; ઇન્દ્રનો સસરો પુશ્ત સ્ત્રી. (ફા.) વંશ; પેઢી (૨) પીઢ; પૃષ્ઠ પુશ્તી(-સ્તી) સ્ત્રી. સહાય; મદદ
પુશ્તો સ્ત્રી. (ફા.) અફઘાનિસ્તાન અને પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના પેશાવર વગેરે ભાગની ભાષા
પુશ્તો સ્ત્રી. સહાયક દીવાલ; ‘બ્રેસ્ટ-વૉલ’ પુષ્કર ન. (સં.) નીલ કમળ (૨) તે નામનું અજમેર પ્રાંત
માં આવેલું તીર્થ (૩) દુકાળ લાવનાર મેઘ-મેઘાધિપ પુષ્કરાવર્તક પું. (સં.) પ્રલય કે કલ્પને અંતે વરસતો મેધ પુષ્કરિણી સ્ત્રી. (સં.) તળાવડી (૨) કમળની વેલ