Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કાળો
૧eo
[ કાળોચોર કાળ છું. કાલ; સમય (૨) દુકાળ (૩) ક્રોધ (૪) સમયનું કાળાંતરે ક્રિ.વિ. લાંબા સમયના (કે યુગોના) અંતર પછી
માપ (૫) મોત; નાશ (૬) મોસમ ઋતુ (૭) જયાં (૨) કેટલોક કાળ વીત્યા પછી (૩) કદી પણ
ઠેકો ન આવે એવું માત્રાનું સ્થાન (સંગીત) કાળાધોળાં ન.બ.વ. કારસ્તાન; બદચાલ કાળકરાળ વિ. કાળ જેવું ભયંકર (૨) મૃત્યુ કાળિદાસ પું. જુઓ “કાલિદાસ કાળકા સ્ત્રી. દેવી કાલિકા; મહાકાળી
કાળિયાર છું. હરણના ટોળાનો મુખી - કાળો નર કાળકૂટ ન. જુઓ ‘કાલકૂટ'
કાળિયું વિ. કાળા રંગનું (૨) ન. કાળી કંઠી (૩) અફીણ કાળગણના સ્ત્રી, કાળ કે સમય ગણવો તે (જ્યોતિષ). (૪) કાળિયો (કાળી તમાકુ) કાળગણનાશાસ્ત્ર ન. (સં.) જ્યોતિષ
કાળિયો છું. કાળી તમાકુ (ર) વિ. પું. કાળો-શામળો કાળચક્ર ન. કાલચક્ર; સમયનું ચક્ર (૨) ભાગ્યનું ચક્ર (૩) (પુરષ); શ્રીકૃષ્ણ જિંદગીના વારાફેર (૪) મોટી આફત
કાળિયો કોશી પું. એક કાળું લાંબી પૂંછડીવાળું પક્ષી કાળચંદ્ર પું. (સં.) ઘાતક ગણાતી રાશિનો ચંદ્ર કાળી વિ. સ્ત્રી, કાળા રંગની સ્ત્રી (૨) કાળી છાપવાળી કાળચોઘડિયું ન. નુકસાનકારક-ઘાતક ચોઘડિયું
ગંજીફાના પત્તાની એક જાત (૩) દેવી કાલિકા કાળજ(૦૩) ન. કલેજે; કાળજું
કાળી છું. કાલિયનાગ
એિક ઘરેણું કાળજા-તૂટ વિ. કાળજું તૂટી જાય એવું આકરું (કામ) કાળીકં(-ગાંઠી સ્ત્રી, (સ. કલ્પકઠિકા) સ્ત્રીઓની કોટનું કાળજી સ્ત્રી, હૃદયપૂર્વ સંભાળ-ચિંતા; ચીવટ કાળીચીસ સ્ત્રી, ભયંકર ચિચિયારી કાળજીÉ વિ. કાળ જેવી નુકસાનકારક-ઘાતક જીભવાળું; કાળીચૌદશ-સ) સ્ત્રી, આસો વદ ચૌદશ
અત્યંત કડવાબોલું [અંદરનો જીવ; દિલ કાળીજીરી સ્ત્રી. એક ઔષધ - તેનાં બીજ કે તેનો છોડ કાળજું ન. (સં. કાલેયક, પ્રા. કાલિજ્જ) કલેજું (૨) અંતર; કાળીટીલી સ્ત્રી. કલંક; લાંછન કાળનું વિ. કાળ જેટલું - અતિ જૂનું; પુરાણું કાળીનાગ પં. કાલિયનાગ (ર) કાળો નાગ પરજ કાળજ્વર પુ. કાલજવર; જીવલેણ તાવ
કાળીપરજ સ્ત્રી. દૂબળા વગેરે આદિવાસી લોકો; રાનીકાળઝાળ વિ. ભયંકર ફિરજ (૩) મોત; મૃત્યુ (જૈન) કાળીરોટી સ્ત્રી, માલપૂઓ કાળધર્મ છું. ઋતુઋતુનું લક્ષણ (૨) સમયને યોગ્ય એવી કાળીરોળી સ્ત્રી. રોળકોળી - સાંજનો વખત કાળનિદ્રા સ્ત્રી. મૃત્યુની નિદ્રા (૨) ગાઢ નિદ્રા કાળીંગો છું. કળિયુગ કાળપ સ્ત્રી. કાળાપણું; કાળાશ (૨) કલંક
કાળું વિ. (સં. કાલ, પ્રા. કાલઅ) મેશના રંગનું (૨) કાળપણું વિ. અપશુકનિયાળ; અપશુકનિયું
નઠારું; દુષ્ટ (૩) અઘોર, અનીતિમય (જેમ કે, કાળું કાળપુરુષ છું. યમરાજ; કાલપુરુષ
કામ, કાળું બજાર વગેરે) (૪) વસમું, સખત, કારમું કાળભૈરવ પં. શિવ; મહાદેવ (૨) શિવનો એક ગણ વગેરે ભાવવાળું (જેમ કે, કાળો ચોર, કાળી મજૂરી) કાળમીંઢ વિ. ઘણું જ કાળું (૨) નિષ્ફર (૩) ૫. એક કાળુંકટ વિ. તદન કાળું
જાતનો કઠણ અને કાળો પથ્થર જેિવા મોંવાળું કાળુંકૂબડું વિ. કાળું. કદરૂપું કાળમુખું વિ. (સં. કાલમુખ, પ્રા. કાલમુહઅ) કાળના કાળુડિબાંગ વિ. અતિશય કાળું કાળમૂર્તિ-ર્તિ) વિ. કાળના જેવી મૂર્તિવાળું (૨) સ્ત્રી. કાળું ધોળું ન. ખરાબ કામ; અતિશય કાળું કામ
શરીરધારી કાળ પોતે (૩) કાળના જેવી ભયંકર કાળુપાણી ન. દેશનિકાલ; જન્મટીપ આકૃતિવાળો માણસ
કાળુંબજાર ન. છાનુંમાનું ચાલતું ગેરકાયદે નફાખોરીનું કાળયોગ છું. સમયનો યોગ; સંજોગ રિાત્રિ બજાર-વેચાણ ને ખરીદ કાળરાત્રિ(-ત્રી) સ્ત્રી. કાળરૂપી રાત્રિ; જગતના નાશના કાળુંબલ(-લ)ક વિ. કાળું કાળું ભૂત જેવું; અતિ કાળું કાળવેળા સ્ત્રી. ભયંકર વખત (૨) સંધ્યાકાળ (૩) ક-ટાણું કાળુંભમ્મર વિ. ભમરા જેવું ખૂબ કાળું કાળવળિયો . છોકરાં ચોરી જનારો (૨) ધુતારો બાવો કાળુંભ(-ભં)ઠ વિ. સાવ કાળું કાળવ્યુત્કમ છું. (સં.) કાલક્રમદોષ (૨) યોગ્ય કાળ વીતી કાળુંમી(-મિ)ઢ વિ. સાવ કાળું જવો તે
કાળુંમેશ વિ. મેશ જેવું કાળું કાળસરું વિ. કાળાશ પડતું
વિપારી કાળુંમાં (-મોટું) ૫. કલંક કે શરમથી પડી ગયેલું માં કાળાબજારિયો છું. કાળું બજાર ચલાવનારો માણસ કે કાળોકાયદો . ખરાબ અકારો જુલમી કાયદો (૨) પહેલા કાળાગ્નિ પું. કાળરૂપી અગ્નિ; પ્રલયાગ્નિ
વિશ્વયુદ્ધ પછી અંગ્રેજ સરકારે ભારતમાં લાગુ કરેલો કાળાટ મું. (-શ) સ્ત્રી, કાળાપણું
જુલમી કાયદો -- રૉલેટ એક્ટ કાળાશ સ્ત્રી, કાળાટ (૨) કાળાપણું (૩) કાલિમાં કાળોચોર પં. ભારે જબરો ચોર; મહા ખરાબ માણસ
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020496 |
| Book Title | Navbharat Sarth Gujarati Shabdakosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mafatlal A Bhavsar |
| Publisher | Navbharat Sahitya Mandir |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 900 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 28 MB |