SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 56
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir हरितक्यादिवर्गः । अथ दारुहरिद्रानामगुणाः. दाव दारुहरिद्रा च पर्जन्या पर्जनीति च । कटंकटेरी पीता च भवेत्सैव पचपचा ॥ २०२ ॥ सैव कालीयकः प्रोक्तस्तथा कालेयकोऽपि च । पीतश्व हरिदुश्व पीतदारु कपीतकम् ॥ २०३ ॥ दाव निशागुणा किन्तु नेत्रकर्णास्यरोगनुत् । टीका - दार्वी १, दारुहरिद्रा २, पर्जन्या ३, पर्जनी ४, कटंकटेरी ५, पीता ६, पचपचा ७ ॥ २०२ ॥ कालीयक ८, कालेयक ९, पीतद्रुम १०, हरिद्रा ११, पीतदारु १२, कपीतक १३, ये दारुहळदीके नाम हैं ॥ २०३ ॥ ये दारुहलदी ह लदीके समानही गुणवाली होती है, तथापि बहुतकरिके नेत्र, कर्ण, मुख, इनके रोगेको हरनेवाली है. अथ रसांजन ( रसोत ) नामगुणाः. ३९ दावकाथसमं क्षीरं पादं पक्त्वा यथा घनम् ॥ २०४ ॥ तदा रसांजनाख्यं तत् नेत्रयोः परमं हितम् । रसांजनं तार्क्षशैलं रसगर्भं च तार्क्ष्यजम् ॥ २०५ ॥ रसांजनं कटुश्लेष्मविषनेत्रविकारनुत् । उष्णं रसायनं तिक्तं छेदनं व्रणदोषनुत् ॥ २०६॥ टीका - दारुहळदी काढेके समान दूधकों पकावे, जब चोथा हिस्सा गाढा रहजाय ॥ २०४ ॥ तब उसको रसांजन अर्थात् रसोत कहते हैं. ये नेत्रोंके बडा हितकारी होता है. रसांजन १, तार्क्ष्यशैल २, रसगर्भ ३ तार्क्ष्यज ४, ये रसोतके नाम हैं ॥ २०५ ॥ ये कडवा होता है, कफ, तथा विष और नेत्ररोगोंकों हरनेवाला है, और गरम, रसायन, तिक्त, छेदन, घावोंका और दोषोंका हरनेवाला हैं ॥ २०६ ॥ अथ बाकुचीनामगुणाः. अवल्गुजी बाकुची स्यात् सोमराजी सुपर्णिका । For Private and Personal Use Only
SR No.020370
Book TitleHarit Kyadi Nighant
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRangilal Pandit, Jagannath Shastri
PublisherHariprasad Bhagirath Gaudvanshiya
Publication Year1892
Total Pages370
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy