Darshanik Kosh Part 02

SR No.: 020174
Original Sutra Author: N/A
Author: Chhotalal N Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad
Publication Year: 1938
Total Pages: 134
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 9 MB

Page 81

( ૧૨ ) વિશ્રામ – પ્રવૃત્ત વ્યાપારાવાનું ચાલુ છે. રાજેન્દ્રિયમન સતિ સાક્ષરપુરા કરેલા વ્યાપારને અંત તે વિશ્રામ. वोपभोगसाधनत्वे सति जन्यद्रव्यत्वं विषयत्वम् ।
विश्वजीवः-जागरे व्यष्टिस्थूलशरीराभिमानी । શરીર તથા ઈદ્રિયોથી ભિન્ન હોઈને, તથા જાગ્રત અવસ્થામાં વ્યષ્ટિ સ્કૂલ શરીરને | સાક્ષાત કે પરંપરાથી ઉપભેગનું સાધન અભિમાની છવ તે વિશ્વછવ.
હાઈને જે જન્ય કશ્યપણે તે વિષયવ. २. व्यष्टिस्थूलसूक्ष्मकारणशरीरत्रयोपहितं विषयगतपरोक्षता-विषयाप्रत्यक्षत्वम्ચિતમ્ ! વ્યષ્ટિ એવાં ધૂલ, સૂક્ષ્મ અને ! વિષયસ્થાના વિજ્ઞાાભ્યામાવવા યોગ્ય કારણરૂપ ત્રણે શરીરની ઉપાધિવાળું ચૈતન્ય એવા વિષયનું આવરણરહિત સંવિત (જ્ઞાનતે વિશ્વજીવ.
ચૈતન્ય) ની સાથે તાદામ્યનું જે અભાવપણું. - વિશ્વ ચરમૂ-ક્ષેત્રાદ્રિસપાછોતુ- તે વિષયગત પરોક્ષતા અથવા વિષયની ઐસનમ ! ઘર, ખેતર, વગેરે સંપાદન કરવાની
અપ્રત્યક્ષતા કહેવાય છે. ઇરછાના હેતુરૂપ વ્યસન. વિશ્વાસ– નિનામાનઃ નિર્દોષ
विषयगतापरोक्षता-विषयप्रत्यक्षत्वम्પણીવડે અભિમાન કરવો તે વિશ્વાસ.
ચિનન્યજ્ઞાનવિષયમા (નૈયાયિકોને મતે), विषयः- शरीरेन्द्रियभिन्नत्वे सति साक्षात्परं
ઈક્રિયજન્ય જ્ઞાનનું વિષયપણું તે વિષયગત Gરયા વા માવા વિષયઃા જે દ્રવ્ય શરીર !
અપરોક્ષતા અથવા વિષયનું પ્રત્યક્ષત્વ
કહેવાય છે. તથા ઈથિી ભિન્ન હોઈને ભોગમાં | ઉપયોગી થાય છે તે દ્રવ્ય વિષય કહેવાય છે. ૨. કમાતૃસત્તામિજસત્તાચવે સતિ જેમ-પૃથ્વી, જળ, તેજ, વાયુ, એ ચારના વાયુપતામાતૃવૈતામિનવમ્ (વેદાંતીઠવણુકરૂપ કાર્યથી માંડીને તે તમામ કાર્ય ને મતે) પ્રમાતાની સત્તાથી જેની સત્તા દ્રવ્ય સુધી શરીર અને ઈથિી ભિન્ન છે, ભિન્ન નથી એવી સત્તાને ગ્ય હોય, તથા અને જીવના ભોગને માટે ( સાક્ષાત કે વિષયાકાર અંતઃકરણની વૃત્તિથી ઉપહિત પરંપરાથી) ઉપયોગી છે માટે તે વિષય હોય, એવા પ્રમાનચેતન્યથી જે અભિનપણું કહેવાય છે.
તે વિષયગત અપક્ષતા કે વિષયની પ્રત્યક્ષતા ૨. વિરારા ગાય વિષયઃ વિચારને
કહેવાય. માટે યોગ્ય એવું વાક્ય તે વિષય.
३. प्रमातृसत्ताऽभिन्नसत्ताकयोग्यत्वे सति स्वाરૂ. વિચારવધારા સાવચT , વિચારો રથયુપતકમાતૃત સત્તાતિરિસત્તાવાચવમ્ વિધાન કરનારું વાક્ય તે વિષય.
(અર્થ ઉપર પ્રમાણે જ છે; માત્ર- પ્રભાત ૪. શraspirનવત્યજ્ઞાનરોડથી શાસ્ત્રથી
ચૈતન્યની સત્તાથી ભિન્ન સત્તારહિતપણું” ઉત્પન્ન થયેલા પ્રમાણજન્ય જ્ઞાન વડે જેની છે એટલે છેવટના શબ્દોમાં ફેરફાર છે.) નિવૃત્તિ થઈ શકે એવો અજ્ઞાનગોચર અર્થ ૪. પ્રમતૃસત્તામHસત્તાયત્વે તિ તે વિષય.
જાગૃત્યુતિક્ષિતન્યાગ્રતત્વમ્ પ્રમાતાની ૧. વાદવિષય: પદનું જે વાય ! સત્તાથી જેની સત્તા ભિન્ન નથી એવી સત્તાને હોય તેને વિષય કહે છે.
યોગ્ય હોય, તથા વિકાર અંતઃકરણની ૬. ફાયનાનત્વે સતિ માળા વિપકઃ | વૃત્તિથી ઉપહિત હોય એવા સાક્ષીચૈતન્યમાં જાણી શકાય એ હેઇને જે ભોગને માટે અધ્યસ્તપણે તે વિષયગત અપરોક્ષતા અથવા ઉપયોગી હોય તે વિષય કહેવાય. વિષયની પ્રત્યક્ષતા કહેવાય.