Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૨૪૩)
| પ્રતિજ્ઞા વાક્યના જ્ઞાનથી તેનું કારણ ( લિંગ) નિબ-(ક્રમનપ્રહશબ્દ જુઓ.) .
જાણવાની આકાંક્ષા થઈ; એ આકાંક્ષાની
'' નિવૃત્તિ કરનાર જ્ઞાનને ઉત્પન્ન કરનાર –ત્તિ તસુણાવ્યિથિત મુવક/રા િધુમાડાવાળો છે તેથી' એવું પાંચમી વિભતથતિઃ મનમાં રહેલા સુખને અભિવ્યક્ત | તિવાળું વાક્ય છે, માટે એ હેતુ છે. કરનારી મુખની પ્રફુલ્લતાદિ બુદ્ધિની વૃત્તિ તે હર્ષ. !
એ હેતુ બે પ્રકાર છે -(૧) ઉત્પાદક हवनम्-देवाजुद्देशेन मन्त्रपूर्वकं वह्नो हविः | અને (ર) શાપક. બજેવા દેવાદિને ઉદ્દેશીને મંત્રપૂર્વક અગ્નિ (૧) ઉત્પાદક હેતુ–જેમ, “ માટીથી હુતદ્રવ્ય નાંખવું તે.
ઘડે થાય છે.' એમાં માટી ઘડાની ઉત્પાદક ચF–વિવેવરારિન-હેતુ છે. અને– સુણવિરોવિરાતિઃા વિકૃત વેષ, વિકૃત (૨) જ્ઞાપક હેતુ–પર્વત અગ્નિવાળે વાણુ, વિકૃત ચેષ્ટા, વગેરે જેવાથી જે અમુક | છે, ધૂમાડાથી.' એમાં ધૂમાડે અગ્નિને જણપ્રકારનું સુખ થાય છે તે જણાવનારે દાંત વનારે હેવાથી જ્ઞાપક હેતુ છે. દેખાવા વગેરેને હેતુ તે હાસ્ય.
हेतुवाक्यम्-पञ्चम्यन्तं तृतीयान्त वा દિવ્યર્મ –મષ્ટિરૂવારનવારે પતિ પ્રતિપાર વન હેતુવાકયા પાંચમી વૈતન્યમ્ ! સમાષ્ટિ સૂમ અને કારણ શરીર વિભક્તિ જેને છેડે હોય અથવા ત્રીજી વિભક્તિ જે માયા તે બને રૂ૫ ઉપાધિવાળું ચિતન્ય જેને છેડે હોય એવું જે ધૂમાદિક લિંગનું તે હિરણ્યગર્ભ.
પ્રતિપાદક વચન છે, તે વચન હેતુ વાક્ય ૨. સચીતમૂતસમષ્ટિમારા પતિ કહેવાય છે. જેમ,-“ િવમાન, ધૂમવરલા” વૈતન્ના અપંચીકૃત ભૂતનું કાર્ય એવું “ પર્વત અગ્નિવાળે છે, ધૂમાડાવાળા૫ણું છે સમાષ્ટિ સૂક્ષ્મ શરીર રૂપ ઉપાધિવાળું ચેતન્ય.
તેથી.” એમાંના “ઘૂમવાત' એ વચન ૩. સમાષ્ટિ પ્રાણ. ૪. સૂત્રાત્મા. (જ્ઞાન | પંચમૅત છે તથા ધૂમરૂપ લિંગનું પ્રતિપાદક શક્તિવાળાં અંતઃકરણ અને પ્રક્રિયાથી બનેલું છે પણ છે, તેથી તે વચન હતુ વાકય કહેવાય છે. હેવાથી તે હિરણ્યગર્ભ કહેવાય છે.)
हेत्वन्सरम्-परोक्तदूषणोद्दिधीर्षया पूर्वाकદેતુ-અસાધારણ નિમિત્ત કારણ. દેતુ વિરોષળાન્તરાવાનં ટુવતરના પ્રતિ
૨. વૃત્તાન્ત પચચજો વા | ત્રીજી કે | વાદીએ કથન કરેલા દૂષણને દૂર કરવાની પાંચમી વિભક્તિવાળા શબ્દ, જેમ. ઇમેન | ઇરછાથી પ્રથમ કહેલા હેતુની ટિમાં જે ३ घूमात्।
બીજું વિશેષણ ઉમેરી આપવું. તેનું નામ ૨. સાવિષયશીનગનજવરને 1 સાધ્ય | હવંતર છે. જેમ,–“
રાનિચ: પ્રરાક્ષસ્વાત'વિષે જ્ઞાન ઉત્પન્ન કરનાર વચન તે હેતુ. | શબ્દ અનિત્ય છે, પ્રત્યક્ષ હેવાથી.” આ
૪ તિજ્ઞાવાવથીગોરક્ષા નિવર્તક અનુમાનથી વાદીએ શબ્દમાં અનિત્ય.વ સિદ્ધ શાનનનામિત્તિમદાવચā તત્વમાં પ્રતિજ્ઞા કર્યું, પ્રતિવાદીએ કહ્યું કે, જાતિરૂપ સામાન્યમાં વાક્યના જ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થયેલી જે કારણની અનિયત્વ ન છતાં પણ પ્રત્યક્ષત્ર હેતુ રહે આકાંક્ષા, તે આકાંક્ષાનું નિવર્તક જે છે, માટે એ હેતુ વ્યભિચારી છે. એ દેષ જ્ઞાન, તે જ્ઞાનનું જનક એવું, હેતુ બતાવ- દુર કરવાના હેતુથી વાદીએ “જ્ઞાતિમત્તે સતિ ” નારી પાંચમી કે ત્રીજી વિભક્તિવાળું વાક્ય | એવું વિશેષણ હેતુને જોડીને “રાતિમત્તે સતિ તે હેતુ. જેમ-પર્વત અમિવાળે છે' એ પ્રત્યક્ષસ્વાસ્' અર્થાત ” “ જાતિ સામાન્યવાળે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020174 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |