Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३. मानवाहकसामग्रीजन्यमहविषयवार । शान- स्वप्नसुप्तिः -जाप्रहशायर्या वक्तुमशक्य ની રાહક સામગ્રીથી જન્ય એવું ગ્રહણનું ! સ્વિાનુમતે તત્ મધુપુરિયુક્તિા વિષયત્વ (એટલે ગ્રાહ્યત્વ) તે સ્વતાપ્રાઘવ. | જાગ્યા પછી (વિસ્મૃતિ આદિ કારણથી)
સ્વતઃ માત્ર મારામારવા - કહેવાને અશક્ય એવું જે કાંઈ સ્વમમાં અનુશનિસામાન્યનામની કથા આગતુક એવા ! ભવવામાં આવે છે, તે અવસ્થા સ્વમસષણિ ભાવરૂપ કારણની અપેક્ષા વગર જ્ઞાનની કહેવામાં આવે છે. સામાન્ય સામગ્રીથી જન્યત્વ તે સ્વતઃ પ્રમા.
स्वप्नस्वप्नः-स्वप्नेऽपि स्वप्नो मया दृष्ट
. | કૃતિ વૃદ્ધિઃ સ્વમમાં મને વળી બીજું સ્વમ स्वतःप्रमाणम्-अन्यप्रमाणनिरपेक्षस्वार्थ
આવ્યું એવી બુદ્ધિ થાય છે તે. બેનિસમર્થ બીજા પ્રમાણુની અપેક્ષા રાખ્યા સિવાય પિતાના અર્થનો બોધ કરવાનું
स्वप्नावस्था-इन्द्रियाजन्यविषयगोचरापये સામર્થ્ય તે સ્વતઃ પ્રમાણ, જેમ, વેદ વાકય
લાન્તિઃ પચવા ઈદ્રિયો વડે ગ્રહણ કરવાને
અયોગ્ય એવા વિષયોને અપરોક્ષપણે (પ્રત્યક્ષસ્વતઃ પ્રમાણ છે, કેમકે તેમાંના અર્થને સાબીત
પણે) વિષય કરનારી એવી અંતઃકરણની કરવાને બીજા પ્રમાણની અપેક્ષા નથી. (જુઓ | પૂર્વ મીમાંસા અ. ૧ પા. ૧).
વૃત્તિની અવસ્થા તે સ્વમાવસ્થા स्वत्वम्-शास्त्रसम्मतयथेष्टविनियोगाईत्वम् ।
२. जाग्रभागप्रदकपिरमे सति इन्द्रियोपरमे
जाप्रदनुभवजन्यसंस्कारोद्भूतविषयतज्ज्ञानावस्था । શાસ્ત્રમાં કહ્યા પ્રમાણે પિતાની ઇચ્છા મુજબ પદાર્થની જિના કરવાને (પદાર્થનું) રેગ્ય
જાગ્રત અવસ્થામાં ભોગ આપનારાં કર્મ
વિરામ પામે છતે અને ઇકિયે પણ પિતાના પણું તે સ્વત્વ.
વિષયોને ગ્રહણ કર્યાથી વિરામ પામે છતે, સ્વધા–પિત્રુશેન ટ્રસ્યા, પિતઓને
જાગ્રતના અનુભવથી ઉત્પન્ન થનારા સંસ્કારઉદેશીને દ્રવ્ય (પુષ્પપત્ર અન્નપાનાદિ) અર્પણ વડે ઉદ્ભૂતરૂપવાળા વિષયો તથા તેમનું કરવું તે સ્વધા.
જ્ઞાન જે કાળે થાય છે તે અવસ્થાને સ્વમાસ્વપના –સ્વએ મિત્રાહિમાદિ સ્વ
વસ્થા કહે છે. માં મિત્ર વગેરેની મુલાકાત થવી તે ३. प्रबोधाभावत्वे सति मिथ्यावस्तुदर्शनम् । સ્વમ ગ્રત,
જાગ્રત અવસ્થાનો અભાવ હેઇને મિથ્યા નાનકૂ–પુરી તત્ નામની સૂક્ષ્મ વસ્તુનું દર્શન તે સ્વ. નાડીમાં મન સ્થિત થાય છે ત્યારે સુષુપ્તિ ૪. વિપરિત નવમFI વસ્તુનું વિપરિત થાય છે; અને પુરીતતમાંથી બાઘદેશમાં મન દર્શન થવાપણું તે સ્વમ. સ્થિત થાય છે ત્યારે જાગ્રત થાય છે; પણ રચાવમુ-ત્રવવંત ગાયપુરીતત દેશ તથા બાહ્યદેશ એ બન્નેના સંધિ | પ્રારકારત્વ પિતાના સજાતીય પ્રકાશ વિષે મન સ્થિત થાય છે, ત્યારે સ્વમ થાય | વડે જેને પ્રકાશ કરવાની જરૂર રહેતી નથી છે. એ સ્વપ્ર પુણ્ય પાપરૂપ અદષ્ટ વિશેષથી તે સ્વપ્રકાશ અથવા સ્વયં જ્યોતિ કહેવાય. પણ જન્ય હોય છે, તથા જાગ્રત સમયની | ( અહીં બધે જ્ઞાનરૂપ પ્રકાશ સમજવો.) ખાસ ચિંતા (ચિંતન)થી પણ જન્ય હોય છે, ૨. ફુતાર સતિ સંવિષિા વા તેમ વાત, પિત્ત, કફરૂ૫ ધાતુ દોષથી પણ | સતિ પ્રામાસ્વા બીજા કશાથી જે પ્રકાશ જન્ય હોય છે. (એને (સ્વમાનને) માનસ કરવા યોગ્ય ન હોય, તેમ સંવિત નામે વિપર્યય જ્ઞાનમાં સમાવેશ થાય છે. ) જ્ઞાનને પણ જે વિષય ન હોય, એમ છતાં
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020174 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |