SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 1002
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org उत्तरस्थानं भाषाटीकासमेतम् । एकोनत्रिंशोऽध्यायः । 833 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ९३९) अथातो ग्रन्थ्यर्बुदश्लीपदापचीनाडीविज्ञानमध्यायं व्याख्यास्यामः॥ इसके अनंतर ग्रंथि, अर्बुद, श्लीपद, अपची, नाडीविज्ञानीयनामक अध्यायका व्याख्यान करेंगे। कफप्रधानाः कुर्वन्ति मेदोमासास्रगामलाः ॥ वृत्तोन्नतं यं श्वयथुं स ग्रन्थिर्मथनात्स्मृतः ॥ १ ॥ कफ मुख्यवाले दोष मेद मांस रुधिरको प्राप्त होकर सोजेकी तरह गोल गांठसी कर देता है, गूंथा हुआ होने से तिसको ग्रंथि कहते है ॥ १ ॥ दोषास्त्रमांसमेदोऽस्थिशिरात्रणभवा नव ॥ सो वात पित्त कफ रुधिर मांस मेद अस्थि नाडीव्रणसे उत्पन्न होनेवाली नौ प्रकारकी ग्रंथि है || ते तत्र वातादायामतोदभेदान्वितोऽसितः ॥ २ ॥ स्थानात्स्थानान्तरगतिरकस्माद्धानि वृद्धिमान् ॥ मृदुर्बस्तिरिवानो विभिन्नोऽच्छं स्रवत्यसकूं ॥ ३ ॥ तिन्होंमें बात से शरीर तनता है, पीडा और भेद होजाता है, और रंग काला होजाता है ॥ २ ॥ और अचानक पहली जगह से अगली जगह होजाता है, और गांठ घटती है और बढती है और बस्तिकी समान बंधी कोमल गांठ फूटजाती है और स्वच्छ रुधिर झिरता है ॥ ३ ॥ पित्तात्सदाहः पीताभो रक्तो वा पच्यते द्रुतम् ॥ पित्तकी ग्रंथि में तो दाह पीलापन ललाई पकना और गरम रुधिरका झिरना ये सब होजाते हैं ॥ भिन्नोऽमुष्णं स्रवति श्लेष्मणा नीरुजो घनः ॥ ४ ॥ शीतः सवर्णः कण्डूमान् पक्कः पूयं स्रवेद् घनम् ॥ और कफसे पीडारहित कररी गांठ होजाती है || ४ || और ठंढी त्वचाके समान वर्ण खाज पकना होजाता है और राध झिरती है || दोषैर्दुष्टेऽसृजि ग्रन्थिर्भवेन्मूर्च्छत्सु जन्तुषु ॥ ५ ॥ शिरामांसं च संश्रित्य स स्वापः पित्तलक्षणः ॥ और जंतुओं के दोषोंसे रुधिर बिगडके मूर्च्छा होके तिसमें गांठ होजाती है ॥ ५ ॥ और जो नाडी और मांस आश्रय हो तिसमें स्वाप होजाता है और पित्तके लक्षण होजाते हैं ॥ For Private and Personal Use Only मांसलैर्दृषितं मांसमाहारैर्ग्रन्थिमावहेत् ॥ ६ ॥ स्निग्धं महान्तं कठिनं शिरानद्धं कफाकृतिम् ॥ और दोषोंसे दूषित मांस आहारोंसे ग्रंथिको करता है ॥ ६ ॥ और चिकनी बडी कठिन और नाडी से बंधी हुई कफके आकार ॥
SR No.020074
Book TitleAshtangat Rudaya
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVagbhatta
PublisherKhemraj Krishnadas
Publication Year1829
Total Pages1117
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size30 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy