Ashok Ane Ena Abhilekh

SR No.: 020057
Original Sutra Author: N/A
Author: Hariprasad Gangadhar Shastri
Publisher: Gujarat University
Publication Year: 1972
Total Pages: 206
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 72

અશોક અને એના અભિલેખે
બદલે સમુદ્ર નામે સ્થવિટનું નામ આપ્યું છે. ગમે તેમ, શરૂઆતમાં અશોક સમગ્ર સંઘના નહિ, પણ એ સંઘમાંની એક પ્રભાવક વ્યકિતના સંપર્કમાં આવ્યો લાગે છે. આ સમયે પાટલિપુત્રનો મુખ્ય વિહાર “ફક્કારામ’ હતો. આગળ જતાં અને સમગ્ર સંઘના સંપર્કમાં આવ્યો. એ સંઘના અગ્રણી “મહાવંસ’ મુજબ તિરૂ મોગ્ગલિપત્ત (તિષ્પ મૌણલીપુત્ર) હતા. આ આચાર્યે અશોકના ધર્મગુરુ તરીકે મહત્ત્વનો ભાગ ભજવ્યો છે. ‘દિવ્યાવદાન'માં અને ચીની પ્રવાસી યુઆન શ્વાંગની ‘સિયુકી'માં કુકુમના સંઘના અગ્રણી અને અશોકના બૌદ્ર ગુરુ તરીકે ઉમુખ નામે મગનો નિર્દેશ આવે છે. ઉપગુપ્ત અને નિમ્ય મોગલિપુત્ત એક વ્યકિત હોવાનું સૂચવાયું છે. ગમે તેમ હો, અશોક પહેલેથી બૌદ્ધધર્મો નહોતો ને એણે આગળ જતાં બૌદ્ધ ધર્મ અંગીકાર કર્યો એ સ્પષ્ટ છે. આગળ જતાં બૌદ્ધોએ એ પહેલાં કે ‘ચંડાશોક’ હતો ને હવે કે “ધર્માક' બન્યો તેની અતિશયોકિત મરી વાત રજૂ કરી.
ગગ શૈખ નં. ૧માં જણાવ્યા મુજબ અશોક ‘ઉપાસક' (બૌદ્ધ ધર્મનો અનુયાયી) થયા પછી એક વર્ષ સુધી સક્રિય બન્યો નહોતો. પરંતુ તે પછી જ્યારે તેણે સંઘ (ભિમુસંઘ) સાથે સંપર્ક સાધ્યો અર્થાત ભિક્ષુસંધ પાસે જઈ તેને સત્સંગ કર્યો, ત્યારથી તેને પોતાના આ નવા ધર્મસંપ્રદાયમાં સક્રિય થવાની પ્રેરણા મળી.
સક્રિય ઉપાસક–અશોક રાજાભિષેક થયાને દસ વર્ષ થયાં ત્યારે બોધિતીર્થની યાત્રાએ ગયો, ત્યાં તેણે શ્રમનાં દર્શન કરી તેમની પાસેથી ધર્મોપદેશ ગ્રહણ કર્યો ને ત્યારથી તે સાદ ઉપાસક મરી સક્રિય ઉપાસક બન્યો. કંદહાર શૈલખમાં પણ પોતે વર્ષ ૧૦થી પરમ અહિંસક અને ધર્મિષ્ઠ થયાનું જણાવેલું છે. ગૌર શૈલખ નં. ૧-૨ માં એ પિતાની આ અવસ્થા અવલોકતાં નોંધે છે કે અઢીએક વર્ષથી હું ઉપાસક છું; પણ વર્ષ લગી હું સક્રિય નહોતું, પરંતુ એકાદ વર્ષથી સંઘના સમાગમમાં રહીને હું સક્રિય થો છું. અહીં એ ભિક્ષુઓની સાથે વિહારમાં રહેતો ભિક્ષગતિક થયો એવો અર્થ હોવો સંભવ છે.*
ધોપદેશ - ડોકે તે ઉચ્ચ ધર્મભાવના અપનાવી, ને તે ભાવના પ્રજાજનો પણ અપનાવે તે માટે તેણે ધર્મોપદેશ કરવા માંડયો. પિતાનું રાજ્ય ઘણું વિશાળ
૧-૨. એજન. ૩. શૈલખ નં. ૮. 7. Mookerji. As'oka, p. 23.