________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શોધ, વાચન અને અધ્યયન
અલહાબાદ-કોસામ સ્તંભ પર સંઘભેદને લગતા લેખ સાંચી અને સારનાથના સ્તંભલેખ સાથે ઘણે અંશે મળતો આવે છે. આથી એ ત્રણ લેખે એક લેખની ત્રણ પ્રત ગણાય.
રુમિનઈને સ્તંભલેખ અને નિગલી સાગરનો સ્તંભલેખ એક પ્રકારના હોવા છતાં બે જુદા જુદા લેખ છે. રાણીના લેખ તરીકે ઓળખાતો અલહાબાદ-કોસામ સ્તંભલેખ તથા કલકત્તા-બૈરાટ ફલક લેખ પણ જુદા જુદા છે.
બરાબર ડુંગરના ત્રણ ગુફાલેખ પણ એક પ્રકારના હોવા છતાં ત્રણ જુદા જુદા લેખ છે.
કંદહારના શૈલલેખનાં દ્વિભાષી રૂપાંતરોને એક અને જુદા લેખ તરીકે ગણવા ઘટે. તક્ષશિલાને શૈલલેખ વળી એનાથી જુદો લાગે છે. પુલે દારુન્તને શૈલલેખ પણ એક જુદો લેખ જણાય છે. આમ વિદેશી લિપિના આ ત્રણ લેખ ગણાય.
અમરાવતી સ્તંભલેખ પણ એક જુદો લેખ લાગે છે.
આ રીતે ગણતાં અશોકના જ્ઞાત અભિલેખોની સંખ્યા ૩૬ થાય છે. એમાં ચૌદ મુખ્ય શૈલલેખની હાલ ૯૪ પ્રત મળી છે, સાત મુખ્ય સ્તંભલેખની ૩૭, કલિંગના બે અલગ શૈલલેખની ૪, એક ગૌણ શૈલલેખની ૧૩ અને એક ગૌણ સ્તંભલેખની ૩-એમ ૨૫ લેખની કુલ ૧૫૧ પ્રત મળી છે અર્થાત્ એની કુલ ૧૨૬ વધારાની નકલો મળી છે. આથી ૩૬ અભિલેખોની હાલ કુલ ૧૬ર પ્રત મળી છે. સેપારામાં ચૌદ રૌલલેખે પૈકી હજી બારને પત્તો લાગ બાકી છે, પણ તે તદ્દન અપેક્ષિત છે. એને ગણતરીમાં સમાવીએ, તો પ્રતોની સંખ્યા ૧૭૪ થાય. ભવિષ્યમાં હજી વધુ અભિલેખો અને વધુ પ્રતો મળતી રહેશે એ તદ્દન સંભવિત છે. એ પૈકી હાલ તો ૩૬ લેખ અને ૧૬૨ પ્રતો ઉપલબ્ધ છે; ને એ ૩૬ લેખ પૈકી ૩ લેખ અધૂરા હોઈ સુનિશ્ચિત ન ગણાય. બાકીના ૩૩ લેખોનું અહીં છેવટે ગુજરાતી ભાષાંતર આપવામાં આવ્યું છે.
અભિલેખની પ્રાપ્તિસ્થાન અગાઉ પ્રકરણ ૨માં ગણાવેલાં છે.
For Private And Personal Use Only
