Page Text
________________
.
(૨૦)
આ
૫૧૧ (૧૦) આત્મ દ્રવ્ય વિકલ્પનયે, બાળક, કુમાર અને વૃધ્ધ એવા એક પુરુષની માફક, | (૧૮) આત્મ દ્રવ્ય નિત્યનો, નટની માફક, અવસ્થાયી છે (અર્થાત આત્મા સવિકલ્પ છે. (અર્થાત આત્મા ભેદનયે, ભેદસહિત છે, જેમ એક પુરુષ
નિત્યનયે નિત્ય-ટકનારો છે, જેમ રામ-રાવણ અનેક અનિત્ય સ્વાંગ બાળક, કુમાર અને વૃધ્ધ એવા ભેદવાળો છે તેમ.)
ધરતો હોવા છતાં પણ નટ તેનો તે જ નિત્ય છે તેમ.). (૧૧) આત્મ દ્રવ્ય અવિકલ્પનયે એક પુરુષ માત્રની માફક, અવિકલ્પ છે. (અર્થાત (૧૯) આત્મ દ્રવ્ય અનિત્યનો, રાવણની માફક અનવસ્થાયી છે (અર્થાત્ આત્મા અભેદનયે આત્મા અભેદ છે, જેમ એક પુરુષ, બાળક, કુમાર-વૃધ્ધ એવા
અનિત્યનયે અનિત્ય છે, જેમ નટે ધારણ કરેલા રા-રાવણ સ્વરૂપ સ્વાંગ ભેદો વિનાનો એક પુરુષમાત્ર છે તેમ.)
અનિત્ય છે તેમ.) (૧૨) આત્મદ્રવ્ય નામનયે, નામવાળાની માફક, શબ્દબ્રહ્મને સ્પર્શનારું છે.
આત્મ દ્રવ્ય સર્વગતનયે, ખુલ્લી રાખેલી આંખની માફક, સર્વવતી (બધામાં (અર્થાત્ આત્મા નામ નયે શબ્દબ્રહ્મથી કહેવાય છે, જેમ નામવાળો પદાર્થ
વ્યાપનારું) છે. તેના નામરૂપ શબ્દથી કહેવાય છે તેમ.).
(૨૧) આત્મ દ્રવ્ય અસર્વગતન, મીંચેલી આંખની માફક આત્મવતી(પોતામાં (૧૩) આત્મ દ્રવ્ય સ્થાપનાનયે. મૂર્તિપણાની માફક, સર્વ પુદગલોને અવલંબના
રહેનારું) છે. (અર્થાત્ સ્થાપનાનયે આત્મદ્રવ્યની પૌદગલિક સ્થાપના કરી શકાય છે. (૨૨) આત્મ દ્રવ્ય શૂન્યન, શૂન્ય (ખાલી) ઘરની માફક, એકલું (અમિલિત) મૂર્તિની માફક.).
ભાસે છે. (૧૪ આત્મ દ્રવ્ય દ્રવ્યનયે, બાળક શેઠની માફક અને શ્રમણ રાજાની માફક, (૨૩) આત્મ દ્રવ્ય અશૂન્ય નયે, લોકોથી ભરેલા વહાણની માફક, મિલિત ભાસે
અનાગત અને અતીત પર્યાયે પ્રતિભાસે છે (અર્થાત્ આત્મા દ્રવ્યન ભાવી અને ભૂત પર્યાયરૂપે ખ્યાલમાં આવે છે, જેમ બાળક શેઠપણાસ્વરૂપ ભાવી (૨૪) આત્મ દ્રવ્ય જ્ઞાનશેય-અદ્વૈતનય (જ્ઞાન અને શેયના અદ્વૈતરૂ૫નયે) મોટા પર્યાયરૂપે ખ્યાલમાં આવે છે. અને મુનિરાજા સ્વરૂપ ભૂત પર્યાયરૂપે
ઇંધન સમૂહરૂપે પરિણત અગ્નિની માફક એક છે. ખ્યાલમાં આવે છે તેમ.)
(૨૫) આત્મ દ્રવ્ય જ્ઞાનશેયàતનયે, પરનાં પ્રતિબિંધોથી સંપૂકત દર્પણની માફક, (૧૫) આત્મદ્રવ્ય ભાવનયે, પુરુષ સમાન પ્રવર્તતી સ્ત્રીની માફક, તત્કાળના
અનેક છે. (અર્થાત આત્મા જ્ઞાન અને શેયના દ્વતરૂપ નયે અનેક છે, જેમ (વર્તમાન) પર્યાયરૂપે ઉલ્લસે-પ્રકાશ-પ્રતિભાસે છે. (અર્થાત આત્મા
પર-પ્રતિબિંબોનો અંગવાળો અરીસો અનેકરૂપ છે તેમ.). ભાવનયે વર્તતો પર્યાયરૂપે પ્રકાશે છે, જેમાં પુરુષ સમાન પ્રવર્તતી સ્ત્રી
આત્મ દ્રવ્ય નિયતિનયે નિયત સ્વભાવે ભાસે છે, જેને ઉષ્ણતા નિયમિત પુરુષત્વરૂપે પર્યાયરૂપે પ્રતિભાસે છે તેમ.)
(નિયત) હોય છે એવા અગ્નિની માફક (આત્મા નિયતિનયે નિયત (૧૬) આત્મ દ્રવ્ય સામાન્ય નયે હાર-માળા-કઠીના દોરાની માફક, વ્યાપક છે
સ્વભાવવાળો ભાસે છે, જેમ અગ્નિને ઉષ્ણતાનો નિયમ હોવાથી અગ્નિ (અર્થાત આત્મા સામાન્ય નયે સર્વ પર્યાયોમાં વ્યાપે છે, જેમ મોતીની
નિયત સ્વભાવવાળો ભાસે છે તેમ.) માળાનો દોરો સર્વ મોતીમાં વ્યાપે છે તેમ.).
(૨૭). આત્મદ્રવ્ય અનિયતિનયે અનિયત સ્વભાવે ભાસે છે, જેને ઉષ્ણતા (૧૭) આત્મ દ્રવ્ય વિશેષ નયે, તેના એક મોતીની માફક અવ્યાપક છે (અર્થાત
નિયતિથી (-નિયમ વડે) નિયમિત નથી એવા પાણીની માફક. (આત્મા આત્મા વિશેષનયે અવ્યાપક છે, જેમ પૂર્વોકત માળાનું એક મોતી આખી
અનિયતિનયે અનિયત સ્વભાવવાળો ભાસે છે, જેમ પાણીને (અગ્નિના માળામાં વ્યાપક છે તેમ.)
|
(૨૬).
| SR No. | 016131 |
| Book Title | Jain Darshan Paribhasha Kosh |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | Tarachand Manekchand Ravani |
| Publisher | Ajit Ravani |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 1117 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 7 MB |