Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 215

કળાણ]
૧૭૦
[મંત્રી
‘કલા(-ળા'માં
[ae] સૂઝ, સમજણ | દઈએ. કંઈનું કંઈ = શુંનું શું; ધારેલા કે છાજે એવાથી બીજું – કળાણ ન૦ [જુઓ કળણ] કાદવ-ગારાવાળી જગા (૨) [સં. ઊંધું અવળું. (કંઈનું કંઈ બોલી જવું, થઈ જવું, કરી બેસવું ઈ૦); કળાધર જુઓ ‘કલા –ળા)માં :
. કંઈ હોય, હતું કે હોવું જોઈએ તેને બદલે બીજું કંઈક કંઈને કળા પું- જુઓ કળો] રડારોળ (૨) કઢાપ
કાવશ = કશું પણ નહિ.] કળાભવન જુઓ “કલા(-ળા)માં
કંઈ વિ૦ (૨) સ૦ [4. તિ, પ્રા. ૬; હિં. ૧] અનેક. (ઉદા૦ કળાયેલ વિ. [‘કાળા’ ઉપરથી] કળા કરેલી હોય એવો (મોર) એવા તો કંઈ આવી ગયા!') ૦ક વિ૦ (૨) સ. કેટલુંક; થોડુંક કળાવતંસ પું; ન૦ જુઓ “કલાવતંસ’–‘કલા'માં
કંઈ અ૦ [સં. વવવવું, પ્રા. શt] વાકયમાં પ્રશ્નાર્થવાચક ને કળાવવું સક્રિ. “કળવું'નું પ્રેરક
નકારસૂચક ઉપયોગ, ઉદા. “કંઈ મારાથી જવાય ? કળાવંત –તણ –તી, કળાવાન જુઓ “કલા(-ળા)માં કંક પું[i] જેની પાંખમાંથી શરપંખ થાય છે તે પંખી (૨) કળાવું અન [કળવું’નું કર્મણિ] પ્રતીત થવું; દેખાવું; લાગવું બગલે (૩)પીંછાળું તીર(૪) નામધારી બ્રાહ્મણ (૫) [સં.] યુધિષ્ઠિરે કળાહેર, –પુત્ર જુઓ કોલાહલ
વિરાટ રાજાને ત્યાં ધારણ કરેલું નામ કળિ, ૦કાળ, જુઓ “કલિ(-ળિ)'માં
કંકણુ ન [.] કાંગરાવાળી ચંડી -બંગડી (૨) કાચની કે સેનાની કળિયણ વિ. સ્ત્રી [કળ-કુલ] કુળવાળી; કુલીન.
બંગડી (૩) કંકણદેરો. દોરે ૫૦ લગ્નવિધિ શરૂ કરતાં વરકન્યાને કળિયુગ ૫૦ જુઓ કલિયુગ
કાંડે બંધાતું મીંઢળ અને લાલ દોરો; કાંકણદોરે. –ણાકાર, કળિયું વિક્કળ –ગુરુ ઉપરથી] કુળવાળું – ૫૦ કુળવાન પુરુષ –ણાકૃતિ વિ૦ [+માજર, માત] કંકણના આકારનું [ખગ્રાસકળિયે ૫૦ [જુઓ કળી] ઠળિયે (૨) ડેડે (૩) દાડમ | ગ્રહણ માટે); એન્યુલર'. –ણી સ્ત્રી કાંગરીવાળી સેનાની દાણ (૪) જુએ “કળિયુંમાં
બંગડી; કાંકણી (૨) ઘૂઘરીઓવાળો કંદરે [“કંકણમાં કળિગઢ(ડું) ન૦ [જુઓ કલિંગડ] તડબૂચ
કંકણી સ્ત્રી- [જુઓ કણકણી] કંપારી; કમકમી (૨) જુએ કળી સ્ત્રી [સં. ] અણખીલ્યું ફૂલ; કલિકા (૨) છટો ખેતી- | કંકર ! [. જર; AT, RR; fહં. ઝંડ, મ.] કાંકરે; નાને ચુર (૩) અંગરખાને કે પહેરણની અમુક ઢબને સીવતાં બગલ પથ્થર (૨) કાંકરી; મરડિયે આગળ કરાતું સીવણ, [-આવવી, -બેસવી = છોડ પર કળી | કંકલેહ ન [કા. = એક જાતનું લેટું] એક પ્રકારનું ઘડાનું ફૂટવી. -ખીલવી = હૃદયની કળી ઊઘડવી; (માણસે) ખલવું –| જીન (?) (‘પંચવર્ણ તેજી પાખરિયા, કંકલેહ પ્રમાણ’ – પદ્મનાભ.) પ્રફુલ્લ થવું. -પાઠવી = છૂટે મોતીચૂર પાડવો; એ નામની | કંકાયુ પું, એક જાતને પાણીને સાપ ગાંગડી આકારની વાની બનાવવી (૨) ગડી પાડવી, ગોઠવવી.] કંકાલ(-લી) સ્ત્રી કાંટાળી એક વનસ્પતિ; કાંકેલ; કાંકળ કળીને ૫૦ [કળી + ચૂનો] વિશુદ્ધ કરેલે ચૂને
કંકાલ ન૦ [.]હાડપિંજર.—લીધુંકપાલ, શિવ (૨) શિવભક્ત કળé(–૮) વિ. [‘કળવુંઉપરથી માટી- કાદવવાળું
કંકાવટી સ્ત્રી [સં. કુંકુમવતં] કંકુ રાખવાની પ્યાલી (૨)[ચંગમાં) કળે કળે, કળ વળે અ૦ [‘કળ’ + “વળ] યુક્તિપ્રયુક્તિથી; ગાંજો ફેંકવાની ચલમ સમજાવટથી; કલાવી પટાવીને
કંકાસ ૫૦ [f. વારા ઉપરથી ] કજિયે; કલેશ. ૦ણું વિટ કળવું અક્રિ. કળકળવું. [કળેળાવવું સક્રિ. (પ્રેરક)] કંકાસ કરે એવું. –સિયણ વિ. સ્ત્રી, કંકાસિયા સ્વભાવની. કળેળાટ ૫૦ કળળવું તે; કકળાટ
–સિયું વિટ કંકાસણા સ્વભાવનું [એ જાતને ભાટ કોળી સ્ત્રી કરેળી; કળળવું તે [ ‘કળ” (તંમર)] આવેશ | કંકાળી વિ. [સં. સંજાથી] માગણ ભાટની એક જાતનું (૨) ૫૦ કળે ! [જુઓ કલો] કલહ કલેશ (૨) કઢાપ (૩) [ જુઓ | કંકાળી સ્ત્રી, જુઓ કંકાલ(–લી) (૨) વિ. [કા.] કયિાર; કળાઈ(મું) વિ૦ (કા.) [જુએ કળ -- કુળ] ગાઢ સંબંધવાળું; નાના કજ્યિાને મેટું રૂપ આપી બુમરાણ મચાવી મૂકનારું સગુંવહાલું (બહેન દીકરી ભાણેજ ઇ૦ જેવું)(૨) ન૦ તેવું માણસ; | કંકુ ન. [૬. કુવામ] ચાંલા ઈ૦માં વપરાતું લાલ દ્રવ્ય; કુંકુમ. સગુંસંબંધી
[-છાંટવું= કંકુ છાંટીને મંગળ કાર્યના શુકન કરવા. કંકુના કરવા= કળાટી(ડી) સ્ત્રી [. શ્રા (નાને કણ) ઉપરથી {] એક જાતની મંગળ કાર્ય આરંભવું (૨) કામમાં ફતેહ મેળવવી [લા.]. કંકુના
સફેદ રેતી; સાથિયા પૂરવાની ભૂકી (આરસ વગેરે પથ્થરની) કેગળા કરવા = જીવનમાં સુખ વૈભવ હોવાં. કંકુનાં પગલાં= કળાડ ન૦ પાસું; કરવટ
સુખભવના શુભ શુકન. કંકુનાં પગલાં કરવાં =આગમનથી કળાઠી સ્ત્રી, જુઓ કોટી
ઘરને સુખી કરવું. કંકુને પગલે = ઊભી આબરૂએ.] ૦૫ડી કળયું વિ૦ જુઓ કળાઈ
સ્ત્રીકંકુની પડી–પડીકી, ૦૫ડે ૫૦ કંકુને પડો-પડિ–પડીકું કંઈ અ૦ [જુઓ કહીં] (ચ) કયાં. ૦૩ અ૨ કયાંક
કંકુ છું. [જુઓ કનકવો] પતંગ કંઈ વિ૦ (૨) સ. [. તિ, પ્ર. વસ] (અનિશ્ચિતાર્થ, પ્રશ્નાર્થ | કંકેલ સ્ત્રી[જુઓ કલ] ચિનિકબાલા તથા નકારાર્થમાં મુખ્યત્વે વપરાય છે) કાંઈ; અમુક; કશું. ૦૪ | કડી સ્ત્રી [સં. ટ; પ્રાં. સંજો] કંડાની વેલ (૨) વિ૦ (૨) સ૦ કશુંક; કાંઈક [નિશ્ચયાર્થ ને હકારાર્થમાં વપરાય]. [તું. તો?] સૂતક કાઢવા માટે સ્નાન વખતે માથામાં નંખાતી [કંઈ કંઈ થવું =જાત જાતની અવર્ણનીય લાગણીઓ કે મૂંઝવણ એક ભૂકી. - હું નવ કંકોડાનું શાક - ફળ ચા પીડા થવી. કંઈ નહિ = ફિકર નહિ, ચિંતા નહિ, એ ઉદ્દગાર. | કંકેતરી, કેવી સ્ત્રી [સં. મપત્રિવI] લગ્નાદિ શુભ પ્રસંગની કંઈ નહિ તે = બીજું કે વધારે નહિ તે; બીજું બધું જવા | આમંત્રણ પત્રિકા (૨) (વ્યંગમાં)ના ગમતું નોતરું કે ખબરની ચિઠ્ઠી