Pauranik Kathakosha Part 1

SR No.: 016088
Original Sutra Author: N/A
Author: Dahyabhai P Derasari
Publisher: Granthlok Ahmedabad
Publication Year: 1988
Total Pages: 362
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 22 MB

Page 270

દેવક૯૫
દેવપ્રહરણ
દેવકપ બ્રહ્મદેવને છઠ્ઠો દિવસ, અમર–કલ્પ. (૪ ક૫ દેવજ એક બ્રહ્મર્ષિ (૩. અંગિરા શબ્દ જુઓ.) શબ્દ જુઓ.).
દેવતાજિત ઋષભદેવના પુત્ર ભરતના સુમતિ નામના દેવકી દેવક રાજાની કન્યા અને વસુદેવની સ્ત્રી. એને પુત્રને વૃદ્ધસેનાની કુખે થયેલો પુત્ર. એને આસુરી કૃષ્ણ વગેરે આઠ પુત્ર થયા હતા.
નામે સ્ત્રી હતી અને તેનાથી દેવઘુમ્બ નામે પુત્ર દેવકી (૨) ઋષભદેવવંશીય ઉદ્દગીધની સ્ત્રી. એના થયા હતા. પુત્રનું નામ પ્રસ્તાવ | ભા. ૫-૧૫-૧૬. દેવદત્ત શરીરસ્થ ઉપપ્રાણુમાંને એક. દેવકુયા સ્વાયંભૂ મનવંતરમાંના મરીચિ ઋષિના દેવદત્ત (૨) સૂર્યવંશી નરિશ્ચંત કુત્પન્ન ઉરુશ્રવા પુત્ર પૂર્ણિમાની કન્યા. એણે જન્માંતરે ભગવાનનું રાજાને પુત્ર. એના પુત્રનું નામ અગ્નિવેશ્ય. પાદપ્રક્ષાલન કર્યું હતું, તેના પુણ્યપ્રભાવે કરીને એ દેવદત્ત (૩) ઈંદ્ર અર્જુનને આપેલા શંખનું નામ/ હાલ સ્વધુની – સ્વર્ગની નદી રૂપે છે.
ભાર૦ સભા ૩૦ શ્લ૦ ૯. દેવકુલ્યા (૨) ઋષભદેવવંશીય ભૂમાં રાજાની સ્ત્રી. દેવદત એક દેવર્ષિ. પ્રસ્તાવની માતા.
વિદ્યુમ્ન ઋષભદેવ વંશીય દેવતાજિત રાજાને દેવકૂટ મેરુની તળેટી આસપાસના પર્વતેમાં પૂર્વ આસૂરી નામના સ્ત્રીથી જન્મેલ પુત્ર. એને ધેનુમતી દિશા તરફ આવેલ પર્વત.
નામે સ્ત્રી અને તેની કુખે થયેલો પરમેષ્ટી નામે દેવકૂટ (૨) ભારતવષય એક તીર્થ.
પુત્ર હતા. દેવગાંધર્વ કશ્યપ ઋષિને મુની નામની સ્ત્રીથી થયેલા દેવધાની માનસોત્તર પર્વત ઉપર દ્વાદશ આદિત્યસેળ ગંધર્વ છે. તેમનાં નામઃ ભીમસેન, ઉગ્રસેન, માંના ઇન્દ્ર નામના આદિત્યની નગરી. એ નગરીનાં અપર્ણ, વરુણ, ગોપતિ, ધૃતરાષ્ટ્ર, સૂર્યવર્ચા, સત્ય- “વવેકસારા” અને “માહે દ્રી' એવાં બીજા નામ વાફ, અર્કપર્ણ, પ્રયુત, ભીમ, ચિત્રરથ, શાલિશિરા, પુરાણાંતરે મળી આવે છે. આ નગરીના યાત્તરપર્જન્ય, કલિ અને નારદ ! ભાર આદિ અ૦ ૬૬ વૃત્ત-રેખાંશવૃત ઉપર જ્યારે સૂર્ય આવે છે ત્યારે કલો. ૪ર-૪૪.
ત્યાં મધ્યાહન હેઈને ઉત્તર દિગ્ધાળની વિભાવરી દેવગંધર્વ (૨) કશ્યપને પ્રાધાને પેટે થયેલા દશ નામની નગરીમાં સૂર્યાસ્ત કાળ, દક્ષિણ દિગ્ધાળની દેવગંધર્વ છે. તેમનાં નામ: સિદ્ધ, પૂર્ણ, બહિ- સંયમિની નગરીમાં સૂર્યોદયનો સમય અને પશ્ચિમ પર્ણાય, બ્રહ્મચારી, રતિગુણ, સુપર્ણ, વિશ્વાવસુ, દિપાળની નિચિની નગરીમાં મધ્યરાત્ર હેય ભાનુ અને સુચંદ્ર. આ સિવાય એને અતિબાહુ, છે. આ પ્રમાણે જુદા જુદા યાત્તરવૃત્ત ઉપર હાહા, હૂહૂ અને તંબુરુ એવા બીજા ચાર પુત્રો સૂર્ય આવતાં પૂર્વ-પશ્ચિમની જુદી જુદી જગાએ હેય એમ પુરાણુતરે જણાય છે.
સૂર્યોદય, મધ્યાહન અને સૂર્યાસ્ત થઈ જાય છે. દેવગર્ભા કુશદ્વીપની એક નદી.
દેવપતિ એક બ્રહ્મર્ષિ (૩. ભગુ શબ્દ જુઓ.) દેવગિરિ ચર્મવતી પાસે પર્વતવિશેષ | ભા. દેવપથ ભારતવષય તીર્થ. ૫–૧૯-૧૬,
દેવેપાળ શાકદીપસ્થ એક પર્વતવિશેષ. દેવગુહ્ય સાવણિ મન્વતરને એક બ્રાહ્મણ. એની દેવપોઢી અષાડ સુદ અગિયારસ, સરસ્વતી નામની સ્ત્રીને પેટે એના વડે સાર્વભૌમ દેવપ્રસ્થ અને જીતેલા સેનાબિંદુ રાજાની ઉત્તર નામે અવતાર થશે. | ભા૦ ૮–૧૩-૧૭. તરફની નગરી | ભા૨૦ સભા૦ અ૦ ૨૮. દેવજ સૂર્યવંશી તૃણબિંદુના કુળમાંના સંયમ નામના દેવપ્રસ્થ (૨) ગોપવિશેષ-કૃષ્ણ અને બળરામને રાજાના બેમાંને એક પુત્ર | ભા૦ ૯-૨-૩૪, બાલ્યાવસ્થાને મિત્ર | ભાગ દશમ અ૦ ૨૨. દેવજાતિ એક બ્રહ્મર્ષિ (૨. કશ્યપ શબ્દ જુઓ.) દેવપ્રહરણ સ્વર્ગને દેવવિશેષ / મત્સ્ય.