Page Text
________________
હર્વિષય
૨૫૯
નેત્ર
દુર્વિષય ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રોમાંને એક. દુષ્યત સોમવંશીય અજમીઢનો પુત્ર. એની માતાનું દેશલ ધૃતરાષ્ટ્રના સે પુત્રોમાં એક
નામ નીલી અને ભાઈનું નામ પરમેષ્ટી હતું. | દુશલા સો પુત્ર પછી ગાંધારીને ધૃતરાષ્ટ્રથી એક ભાર આ૦ ૧૦૧–૨૦. ' પુત્રી થઈ હતી. તે સિંધુ દેશાધિપતિ જયદ્રથને
દુષ્યત (૨) સેમવંશી, પુરુકુળાત્પન્ન રાઢાશ્વના પુત્ર વરાવી હતી, દુશાસન ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રમાં એક અને
ઋતયના કુળમાં જન્મેલા રેલ્પ રાજાને પુત્ર અને દુર્યોધનને નાનો ભાઈ. એ પણ દુર્યોધનના જેવો
તુર્વસુકુળત્પન્ન મરુત રાજાએ પિતાને સંતતિ ન જ શર, પરાક્રમી અને મહારથી છતાં ઘણે દુષ્ટ
હોવાથી દીકરો માની પિતાનું સઘળું રાજ્ય આપ્યું હતે. શકુનિએ કપટ ઘતથી પાંડવોની બધી સંપત્તિ,
હતું. એને શકુંતલા નામે સ્ત્રી હતી. એને પેટે હરી લઈને દ્રૌપદી ધરાધરીને જીતી ગયા ત્યારે
સર્વદમન ઉફે ભરત નામે પુત્ર થયા હતા. (શકું. દુશાસન દુર્યોધનના કહેવાથી દ્રૌપદી રજસ્વલા
તલા શબ્દ જુઓ). હતી છતાં એને ચોટલે પકડીને એને અંતઃપુરમાંથી દુષ્યરાજ્ય સેમવંશીય ધૃતરાષ્ટ્રના સોમાને એક સભામાં લાવ્યા હતા. નિર્લજ્જ બનીને બિચારીને પુત્ર. | ભાર આ૦ ૧૩૧ ૯ સભામાં નગ્ન કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો, પણ કૃષ્ણના દુસહ ધૃતરાષ્ટ્રના સમાને એક પુત્ર. અલૌકિક સામર્થ્યને લીધે તેમાં ફાવ્યા નહિ, ત્યારે સ્વભાવ ધૃતરાષ્ટ્ર નામના નાગના પુત્રોમાં જ એ વાત પડતી મૂકી. એના આ કુકર્મથી ગુસસે એક (બબ્રુવાહન શબ્દ જુઓ.) થઈ ભીમે ઘેર પ્રતિજ્ઞા કરી હતી કે હું દુઃશાસનનું દુવ સેમવંશી પુરુકુળાત્પન્ન પાંડવવંશીય નૃપંજય લેહી પીશ અને દ્રૌપદીને એટલે જે હાથે પકડયો રાજાને પુત્ર. એને પુત્ર તિમિ નામે રાજા હતા. છે તેને મૂળમાંથી ઉખેડી નાખીશ.
દૂષણ ખર નામના રાક્ષસને સેનાપતિ. એને વજદશાસન દૂર્યોધનની ઈચ્છા પ્રમાણે વર્તનાર વેગ અને પ્રમાથિ નામે બે ભાઈ હતા. એ પિતાના હોવાથી એણે એને યૌવરાજ ની હતા.
ચાર અમાત્ય સહિત જનસ્થાનને વિશે રામને જે સમયે ભારતનું યુદ્ધ થયું ત્યારે શકુનિ સહિત
હાથે મરણ પામ્યા હતા. (૧. ખર શબ્દ જુઓ.) એને સાત્યકિની સાથે જબરી લડાઈ થઈ હતી.
દૂષણ ઋષભદેવ વંશના ભૌવન રાજાની સ્ત્રી. એને તેમાં એ બન્ને હાર પામ્યા હતા. દ્રોણાચાર્યે એને
ત્વષ્ટા નામે પુત્ર હતે. પુષ્કળ તિરસ્કાર કર્યો હતે ભાર૦ દ્રોણ. અ.
૬૮ ભારતયુદ્ધમાં દુર્યોધન પક્ષને એ નામનો એક ૧૨૩–૧૨૨. છેવટે ભીમસેને એણે જે હાથે દ્રૌપદીને
રાજા / ભાર૦ દ્રોણ૦ અ૦ ૧૫૮. કેશકલાપ પકડયો હતો તેને મૂળથી ઉખેડી નાખે.
૬૦ (૨) ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રમાંને એક. / ભાર છાતી ચીરી એનાં રુધિરનું પાન કર્યું અને પોતાની
દ્રોણ૦ અ૦ ૧૩૭. ઘર પ્રતિજ્ઞા સિદ્ધ કરી એને મારી નાખ્યો હતે. (૧. ભીમસેન શબ્દ જુઓ.)
દઢય્યત અગત્ય ઋષિ અને કૃષણને પુત્ર. એને દુષ્કત રાવણે હરાવેલે એક રાજા
પુત્ર ઇશ્વવાહ, ભા. ૪-૨૮-૩ર, દુષ્કર્ણ ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રેમાંને એક.
દાગ્ન એક બ્રહ્મર્ષિ (૨ અગત્ય શબ્દ જુઓ.) દુuઘર્ષણ સમવંશીય ધૃતરાષ્ટ્રને એક પુત્ર. | ભાર દક્ષત્ર ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રમાંને એક. ભી. ૬૪-૨૮; ક. ૪૬-૮૦એને યુદ્ધમાં ભીમે દદુધન્વા દ્રૌપદી સ્વયંવરમાં આવેલો એક રાજા. / માર્યો હતો. ભા૦ સ૦ ૨૫-૧૬. . ભાર, આદિ. અ. ૨૦૧. દુuહર્ષ સેમવંશી ધૃતરાષ્ટ્રને એક પુત્ર. / ભાર નેત્ર વિશ્વામિત્ર ઋષિના પુત્ર મને એક વાર આ૦ ૬૮-૯૬.
રા૦ બાળ૦ સ. પ૭.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016088 |
| Book Title | Pauranik Kathakosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dahyabhai P Derasari |
| Publisher | Granthlok Ahmedabad |
| Publication Year | 1988 |
| Total Pages | 362 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 22 MB |