Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 98

દહાડકાડે
૧૧૩૩
દંગાર
-વીતવા. જાગવે, કુળ (ઉ.પ્ર.) ચડતી થવી. કફ દળકણું અ.જિ. [અ] ચળવું, સળકનું, લલચાયું. દળકણું (રૂ.પ્ર.) કમનસીબી શરૂ થવી. ૧ રૂઠ (રૂ.પ્ર.) કમનસીબી ભાવે., ક્રિ. દળકાવવું પ્રે., સ.ફ્રેિ. થવી. • વટ (રૂ.પ્ર.) ગર્ભ રહેતાં રજ:સ્રાવને દિવસ ખાલી દળકાવવું, દળકાવું એ “દળકjમાં. જ. ૦ વળ (રૂ.પ્ર.) ભાગ્યોદય થા. વાંકે હો દળણી સ્ત્રી. [સંહના )પ્રા.નિમા] નાની ઘંટી, ઘંટડે (રૂ.પ્ર) ભાગ્ય અનુકુળ ન હોવું. સિકંદર થો (સિક- દળણું મ. જિઓ “દળવું' + ગુ. “અણું” કુ.પ્ર.] દળવાની દર-) (રૂ.પ્ર.) ભાગ્યોદય થો]
ક્રિયા. (૨) દળવાને પદાર્થ. [ણું દળવાં (રૂ.પ્ર.) સખત દહાડે-દહાડે (દા:-) પું. જિઓ “દહાડે' + નિરર્થક શબ્દ પ્રયત્ન કરી પેષણ મેળવવું. ૦ કરવું (રૂ.પ્ર.) દળવા માટે “દહાડો , દહાડે પાણી (દાડે-) ન. જિઓ “દહાડો'+ અનાજને ચોખ્ખું કરવું પણ.1 (લા,) મરણ પાછળની ઉત્તર-ક્રિયાનું શ્રાદ્ધ તેમજ દ(-દા)ળદર ન. [સં. ઢારિદ્રાજ.ગુ.દિર) એ “દાળદર.” બ્રહ્મ-ભજન-જ્ઞાતિ-ભેજન
દળ-દાર વિ. [જુઓ “દળ' + ફા. પ્રત્યય.] જાડા થરનું, દહાવવું, દહાવું જુઓ “દહjમાં.
દળવાળું
જિઓ “દરિદ્ર.' દહિયંક પં. સિં, ઢરા> પ્રા. ર૩, દ્વારા] દસમે હિસ્સો દળ(ની)દરી, દળદ્રી વિ. [જ એ “દળદર'+ ગુ. “ઈ' ત...] દહિવાણ ( વાણ) વિ. ભાગ્યશાળી, ભાગ્યવાન
દળ-પતિ જુઓ “દુલપતિ.” દહીં (દંડ) ન. [વ. સં. (સ્વરાદિ પ્રત્યય પૂર્વે વિભક્તિ- દળ-પાંગળું વિ. [ઓ “દળ' + “પાંગળું.'] લકરની અતિરૂ૫) પૈ>પ્રા. સર્દિને સીધે વિકાસ] દૂધ જમાવી શયતાને કારણે પાંગળું બની ગયેલું મેળવાતે ઘટ્ટ પદાર્થ, [૦ ખાઈને આવવું (રૂ.પ્ર.) નિરાંતે દળ-બદ્ધ જુઓ “દલબદ્ધ.' આવવું. ૦માં ને દુધમાં (રૂ.પ્ર.) સામસામેના બેઉ પક્ષમાં. દળ-ભંજણ (-ભ>જણ) કું. [સં. ૨૪-મનન>મા. મંન] ૦મૂકીને ચાટવું (રૂ.પ્ર.) નકામું સંઘરી રાખવું]. લકરને કેડનાર માણસ. (૨) (લા.) કપાળમાંના સફેદ લામાં દહીંનો ઘડો ને-); ૫. [+ જુએ “ડો.] લા.) વચ્ચે કાળા ડાધવાળે અપશુકનિયાળ છેડે [‘દળાઈ.'
એન ઘેન ને દહાના ડે' નામની એક બાલ-રમત દળવાઈ શ્રી. [જુએ “દળાવવું' + ગુ. ‘આઈ' કુમ,] જ દહડું ( ડું) . [+. “ડું સ્વાર્થે ત...] જઓ “દહીં.' દળ-વાદળ ન. [જુઓ “દળ + ‘વાદળ.] વા દહીત(થ){ (૯ :ત(થ)) ન. [સં. ઢધિ-રંતર- દ્વારા પ્રા. (૨) (લા.) ઘણી બાબતોનું એકઠા થઈ જવાપણું
હત્યા -] દહીંમાં ચોળીને નાખેલા રોટલાનું વાસણ,દાથરું દળવી છું. સં. તરુપતિ >મા. 4 સેનાપતિ. (૨) એ દહçધિયું (6) વિ. [જ એ “દહીં' + 6 ધ' + ગુ. “ ઈયું” નામની એક અટક અને એના માણસ. (સંજ્ઞા.) ત...] (દહીં અને દૂધ એમ બેઉમાં હાથ રાખનારું) સામ- દળવું સ. ક્રિ. [સં. ટ્રસ્ટ દ્વારા આખી વસ્તુ કણ વગેરેને સામેના બેઉ પક્ષેની સાથે મેળ રાખનારું
ઘંટીમાં નાખી પીસવાં, લેટ બનાવો. (૨) (લા.) નાશ દહીં-૧ (વડુંન. જિઓ “દહી' + “વડું.''] તળીને કરો. [દળેલું દળવું (રૂ.પ્ર.) ફરી ફરી તેની તે મહેનત દહીંમાં આથી રાખેલું વડું
કરવી, પિષ્ટપેષણ કરવું. દળી દળીને કુલડીમાં (રૂ. પ્ર.) દહીળા (દળે) ૫. જિઓ “દહીં” દ્વારા.] કપાસનાં પાંદડાં- ભારે મહેનતને અંતે નિષ્ફળતા] દળણું કર્મણિ, કિં.
માં આવતો દહીંની તર જેવા દેખાવને એક રોગ દળાવવું , સ, ક્રિ. દહેકવું ( ક) જુએ “દહકવું.' દહેકાવું (દંડકાવું) ભાવે, દળાઈ સ્ત્રી, દળામણ ન, દળામણી સ્ત્રી. [જ દળવું ક્રિ. દહેકાવવું (કાવવું). પ્રે., સ.કિ.
+ ગુ. “આઈ'-આમણ—આમણું' કુ.પ્ર.] દળવાની ક્રિયા. દહેકાવવું, દહેકાવું (કા-) જુએ “દહેક”માં.
(૨) દળાવવાનું મહેનતાણું દહેજ (દં જ) પું. [] પરણતી વેળા કન્યાને આપવામાં દળાવવું, દળાવું જુઓ “દળમાં. આવતે દાય, દેચ
દળી સ્ત્રી. જેનાં બે પડો વચ્ચે રૂ ઊન વગેરે ભર્યું હોય કે દહેન (દંડન) ન. [. ] મરણ પામેલાને ચિતા પર રૂ કે ઊન જમાવીને કરી હોય તેવી ઘોડાના જિનની ગાદી સળગાવવાની ક્રિયા, અગ્નિ-સંસ્કાર
દળદર એ “દળદર.” દહેરા-વાસી (ડા-વાસી) જુએ “દેરાવાસી.”
દોદરી જ “દળદરી.' દહેરુ (દં રુ) એ “દેરું.'
દંગ (દ) વિ. ફિ. “
દંને અર્થ “વસ્તુઓ પડતાં ખડદહેશત (દે:શત) સ્ત્રી. [અર. દહશત્] ધાસ્તી, ભય, ડર, ખડાટ થાય એવું છે. એ કરતાં હિંમૂઢ સં. નું લાઇવ
બીક. [૨ાખવી, લાગવી (રૂ.) બીતા રહેવું] સ્વાભાવિક, સર૦ દિંગ.'] દંગ, ચકિત, નવાઈ પામેલું, દહેશત-ખેર (દૈ શત-) વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] ડરપાક, બીકણું આવ્યું દહેડી (દંડી) સ્ત્રી, જિઓ “દહીં' દ્વારા.] દહીં રાખવાની દેણી દંગડી અઢી. ઘાસ વેચવાની બજાર, ધાસ-બજાર, ખડ-બજાર દહેણી (દે:ણી) જુએ દેણી.’
દંગલ (દલ) ન. [૩] રણભૂમિ, રણક્ષેત્ર. (૨).મકલયુદ્ધનું દહેણું (દે:ણું) એ “
દેદાણું.” [(૩) જાઢાપણું, ઘટ્ટપણું સ્થાન, અખાડે. (૩) યુદ્ધ, લડાઈ. (૪) કુસ્તી. (૫) (લા.) દળ' ‘દલ.” (૨) કઠોળના દાણાનું દરેક ફાડિયું. સમાજ, જમાત
[ણીને સરસામાન દળ ., ન. ઘઉંના લોટને મગદળ
દંગલ-સંગલ(દલ-સલ) ન.[એ “દંગલ,'-દ્વિભવ.] છાવદળ-કટક જુઓ “દલ-કટક.’
દંગા-ખેર, દંગા-બાજ (દ) વિ. જિઓ ગે' + ફા.