Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 716

મર્યાદી
મર્યાદી વિ. [સં.,પું.] જુએ ‘મરજાદી.' મર્સરાઈઝેશનન. [અં] કાપડને ચળકાટ અને કુમાશ આપી મત કરવાની ક્રિયા મર્સરાઈઝ્ડ વિ. [અં.] કાપડને મજબૂતી આપવા ચળકાટ અને કુમાશ આપ્યાં હોય તેવું (કાપડ) મર્હુમ પું. [ફ્રા, અર.] જએ ‘મરહમ.’ મહ્મ વિ. [અર.] જએ ‘મરહૂમ.’
માટે
મલ (-ળ) પું. [સ.] શરીરમાંથી નીકળતા મેલ. (ર) મલ(-ળ)-દોષ પું [સં.] અશુદ્ધિ
મળ(-ળ)-ઢાર ન. [સં.] ગુદાદ્વાર
૧૭૧૧
વિષ્ઠા, ગ્. (૩) ગંદવાડા મ જુએ ‘મહલ.’ મલઈ (મલે) જએ ‘મલાઈ.’
મલક હું. [અર. મુક્] જુએ ભુલક’ [ધણું, પુષ્કળ મલ-નું વિ. [+ ગુ. ‘નું’બ્ર.વિ.ના અર્થના અનુગ] (લા.) મલકટ પું. કાંચળીના છાતી ઉપરને ભાગ, તાલું. (૨) કાંચળી વગેરેમાં સવાતા રિયેલ કાપડના ટુકડો મકડું ન. [જ મલકવું' દ્વારા + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર] જએ ‘મલકાટ’ મલક-મલક હિ.વિ. [જુએ ‘મલકનું’-ઢિભવ.] મેઢું મલકતું હાય એમ [પ્રે., સ.ક્રિ મલ(*)વું .ક્રિ. [અનુ.] જએ મરકવું.' મલકાવવું મલકાઈ શ્રી., ટપું. [જ ‘મલકનું’ + ગુ.‘આઈ ' -આર્ટ' કૃ.પ્ર.] જએ ‘મલકનું’ એ, મરકાટ મલકામણું વિ. [જુએ ‘મલકનું’+ ગુ. ‘આમણું' રૃ.પ્ર.] મેટું મલકાવતું હોય તેવું, મંદ મંદ હસનારું મલકાવવું ”એ ‘મલક(-કા)નું’માં. મલકાવું જએ ‘મલકનું. '
મક્રિયાં ત., ખ.વ. [જુએ ‘મલકવું' + ગુ ‘ઇયું' કુ.પ્ર.] હસતાં ગાલમાં પડતા ખાડા, મલેાકિયાં માઁ-કુસ્તી જ
મલ-કુસ્તી.'
મલકું .ન. [જુએ ‘મલકલું” + ગુ. ‘'કૃ.પ્ર.] જુએ ‘મલકાઈ ’(૨) વિ. મરકથા કરતું મળ-મૂડું વિ, જિએ ‘મલકું'+ગુ, ‘ડ' સ્વાર્થે ત...] મલકથા કરતું, સહેજમાં હસી પડતું, મલકું મલક્રૂત પું. [અર.] દેલેક, કિંરસ્તાઓના દેશ મલ-સૂંઠું વિ. નહિ ખાટું કે નહિ મેળું તેનું કચાપાણી (છાશ વગેરે). (ર) (લા.) ગંદું
મલ(-ળ)-ક્ષાલન ન. [સં.] મળ ધાવાની ક્રિયા મલખમ, મલ-ખંભ (-ખમ્ભ) પું. [સ, મO-H> પ્રા. મજી-હંમ] કસરત કરવા માટેને લાકડાના લીસેા કરેલે થાંભલે। અને એની કસરત. (વ્યાયામ.)
મલ-ગૂગડા હું એક સુગંધી વૃક્ષ
મગાવા હું. ગોવા તરફના આંબાની એક જાત, માલગાવે મલ-ઘ્ન વિ.સં.] મળ દૂર કરનારું મલ-ચક્ર ન [સં.] પાપના અધિજ્ઞાનરૂપે ગણાતું શરીરમાંનું
એક કહિત ચક્ર. (યાગ.)
મલ(-ળ)-જન્ય વિ. [સં.] મળમાંથી ઉત્પન્ન થાય તેનું અલ-૪ *(-) ન [સં. મન્ન-યુદ્ઘ, અર્થા, તલવ] જુએ ભલ-યુદ્ધ.’- મહલ-૪ *(-).'
Jain Education International_2010_04
મચ
મલત-વટ (ટચ) . વહેલા એ દારાને ઉલતાં જઈ એમાં ત્રીજો દારા બેસતા કરવાની ક્રિયા
મણું ન. [જુએ ‘મળવું'+ગુ. ‘અણું' રૃ.પ્ર.] મળવા આવતી વેળા સાથે લાવવામાં આવેલી ભેટ મલ(-ળ)-ત્યાગ કું. [સં.] ઝાડે ફરવા જવાની ક્રિયા, મલશુદ્ધિ કરવાની ક્રિયા
મલ(-ળ)-દૂષિત વિ. [સં.] તદ્દન મેલું. (ર) (લા.) પાપી
અલ-ધારી વિ., પું. [સં.,પું.] શરીર ઉપર મેલાં વસ્ત્ર પહેરનાર જૈન સાધુ. (જૈન.)
મલપતરું વિ. [જુએ મલપતું' + ગુ. ‘ડ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.], મલપતું વિ. [જુએ ‘મલપવું’+ ગુ. ‘તું' વર્તે. રૃ.] માહ પમાડે તેવી ચાલવાળું, મલપતી ચાલતું [તપાસ મલ(-ળ)-પરીક્ષા સ્ત્રી. [સં.] વિષ્ઠાની વૈદ્યકીય કે દાકતરી મલપણું.ક્રિ. [દેપ્ર. મq- ગર્વ કરવા] (લા.) મંગમાં ઢાઠથી ધીમે ધીમે ચાલવું [કોપ્રાફિલિયા' (ભૂ.ગ.) મલ-પ્રિયતા ી. [સં.] છાણ વગેરે ગમે એવી સ્થિતિ, મખાર પું. કેરલના પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) મલબારી વિ. [+ ગુ, ‘ઈ ' ત.પ્ર.] મલબારને લગતું, મલબારનું. [॰ šts (૩.પ્ર.) તદ્ન નમાલું માણસ] મલ-બૂટી સ્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ મલ(-ળ)ભેદી વિ. [સં.,પું.] જુએ ‘મલ-ન.’ મદ્યભો છું. એ નામના એક છેડ મલમ પું. [અર, મર્હુમ્ ] જએ મરહમ.’ મલમ-પટી,દી . [+ જુએ ‘પટી,-શૈ.’] લગઢાની મમ ચાપડેલી ચીરી. [॰ કરવી (રૂ.પ્ર.) ખુશામત કરવી, પરસી કરવી. ૦ મારવી, ૦ લગાવવી (૩.પ્ર.) ગૂમડાં વગેરે ઉપર પટ્ટી ચેાડવી. (ર) માર્યા પછી ખુશામત કરવી] મલમ-પટા, દો હું. [+ જુઆ ‘પટા,ો,'] મલમને। કાપડના મોટા ચીરે
મલમલ શ્રી. એક પ્રકારનું સફેદ બારીક કાપડ મલમલાટ પું. [જુએ ‘મલમલાવવું’+ગુ, આર્ટ' કૃ.પ્ર.]
પશ્ચાત્તાપ
મલમલાવવું અક્રિ· [અનુ.] પશ્ચાત્તાપ કરવા. (ર) સ.ક્રિ. વારંવાર આલિંગન કરવું, (૩) વારંવાર ખાલવું અને ઢાંકવું મલમલી વિ. [જએ ‘મલમલ' + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] મલમલનું બનેલું, (ર) (લા.) ધણું, ખારીક મલ(-ળ)-માર્ગ પું. [અં.] ગુદાદ્વાર, મલ-દ્વાર મલ(-ળ)-માસ પું. [સં] હિંદુ ચાંદ્ર વર્ષના સૌર વર્ષે સાથે મેળ મેળવવા લગભગ અઢી વર્ષે આસપાસ સૂર્યની સંક્રાંતિ વિનાના વધારાના ગણાતા માસ, અધિક્ર મહિના, પુરુષોત્તમ માસ, (સંજ્ઞા.) મલ-ળ)-મૂત્ર ન., ખ.વ, [સં.] વિશ્વા અને પેશાબ મલમેટ વિ. નાશ પામેલું. [॰ કરવું (રૂ.પ્ર.) નારા કરવા. ૦ થવું (રૂ.પ્ર.) નાશ પામવું] મળમા છું. લાકડાનાં પાટિયાંને એક પ્રકાર
મલય પું. [સં.] મલખારના એક પ્રદેશ, કેરલ. (સંજ્ઞા.)