Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 655

ભીત્યંતર
મુકાતા થાંભલા, ભીતા-સ્તંભ. (૨) ભીતમાં ઘાલેલે માલ કે વળે, (૩) ભીંતમાં ઘાસેલે ખણિયા ભીત્યંતર (ભીત્ય-તર) ક્રિ.વિ. સં. મિત્તિ>ગુ. ‘ભૌતિ’+ સં. અન્તર્, સંધિથી] દીવાલની અંદર. (ર) ન. એ એરડી વચ્ચેની ભીંતની પાદી [‘ભિન્નમાળ’ ભીનમાળ ન. [સં., પ્રા. મિલ્ઝમા> ભિન્નમાળ] જએ ભીન વિ. [જુએ ‘લીનું. જુએ ‘ભીનું.' (ભૌન વર્ષ' એવે માત્ર પ્રયાગ) (૨) ન. અતિવૃષ્ટિવાળું એક પ્રકારનું દુકાળિયું વ
ભીનલાવરણું વિ. જિ‘ભીનલું' + સં. વળે. અર્વા તભવ + ગુ. ‘''ત.પ્ર.] જએ ‘ભીનલું.' ભીનલું(-વું) [જુએ ‘ભીનું’+ ગુ. ‘લ' વ’સ્વાર્થે ત...] સામળા વર્ણનું ફૅ રંગનું (માણસ) [વાનું કર્મણિ, સ.કિ. ભીનવવું સક્રિ. [જ 'ભૌનું,'ના. ધા.] ભીંજવવું. ભીનભીનવું જએ ‘ભીનલું,’
ભીનાશ (ય.) સ્ત્રી. [જુએ ‘ભીનું’+ગુ ‘આશ' ત.પ્ર.] ભીનાપણું, આર્દ્રતા, ભેજ ભીનાશ-ભૂમિ (થ્ય.) શ્રી. [સં.] ભેજવાળી જમીન, ભીનાત્સૂકું વિ, જિએના ‘ભાનું’+ ‘સૂકું,’] સહેજ સુકાય કે તરત જરા ભીનું કરવામાં આવે તેવું
૧૬૦
ભાતિયું વિ. [જુએ ‘ભીનું,' + ગુ. ચું' ત.પ્ર.] જએ ‘ભીનું.’ (૨) અતિવૃષ્ટિવાળું. (૩) ન. અતિવૃષ્ટિવાળું વર્ષ,
ભીન. (૪) (લા.) તહેવાર
ભીનું વિ. દે, પ્રા. મિના શ્રી. નાહવું એ, સ્નાન દ્વારા] ભીંજાયેલું, આ, ભાનારાવાળું, ભેજવાળું, લીલું. (૨) કાળી ઝાંઈ મારતું, આછા કાળા રંગનું. [-ના ઘઉં દળવા (-ધાં-) (રૂ.પ્ર.) સખત શ્રમ પડે તેવી મહેનત કરવી. ૰ કરવું (રૂ.પ્ર.) પથારીમાં ઊંધમાં તરવું. . થયું (.પ્ર.) પથારીમાં પેશાબ થઈ જવા. • ભદર (૩,મ,) તદ્દન ભીનું, સાવ ભીંજાયેલું. • સં કેવું (સહ્કેલક્યું) (રૂ.પ્ર.) માંડવાળ કરવી, અધવચ પતાવી લેવું કે ટાળવું, -ને વાન
(-વાચ) (રૂ.પ્ર.) કાળા જેવા રંગના શરીરવાળું, શામળું] ભીનું-સૂકું વિ. [ + જૂએ ‘સૂકું] જુએ ‘ભીના-સૂકું.’ ભીમ [સં.] ભયંકર, ભયાનક, (ર)વિશાળ અને મજબૂત. (૩) હું અને કદાવર, (૪) પું. પાંચ પાંડવામાંના જો ભાઈ, ભીમસેન. (સંજ્ઞા.) (૫) ગુજરાતના સેલંકીકાલના એક પ્રતાપી રાજા (જેના સમયમાં મહમદ ગઝનીએ સેામનાથ ઉપર ચડાઈ કરી ધ્વંસ કરેલા), ભીમદેવ. (સંજ્ઞા.) ભીમ-અગિયારશ, સ (-૫,-ચ) શ્રી. [+જુએ અગિયારશ,~સ.'] જેઠ સુટ્ઠિ અગિયારમી તિથિ, નિર્જલા એકાદશી અને એનું વ્રત. (સંજ્ઞા.)
Jain Education International_2010_04
ભીષ્મ-પર્વ
ઉડાડે છે તે થૂંક. [॰ ઉઢાઢવાં (૩.પ્ર.) એવી રીતે થૂંક ઉડાડવું ]
ભીમડી ન. [મરા, ભિવંડી; મુંબઈ નજીકનું એક ખાર. (ત્યાં ઊંચી જાતના ચેાખા પાકે છે તે ‘ભીમડીના ચેાખા’ તરીકે ગુ.માં જાણીતા છે.)
ભીમક, રાજ પું. [.] રાજા નળની પત્ની દમયંતીને પિતા–વિદર્ભ-નરેશ. (સંજ્ઞા.) (૨) શ્રીકૃષ્ણની પટરાણી રુકમિણીના પિતા-વિદર્ભ દેશના એક રાજા. (સંજ્ઞા.) ભીમ-કાં, -માઁ વિ. [સં.,પું.] મહાન પરાક્રમી ભીમ-કાય વિ. [સં.] વિશાળ કે ભયાનક શરીરવાળું ભીમઠી સી. પાંપણનું પાપણું
ભીમડાં ન., બ.વ. બાળકા મેઢું બંધ રાખી હાઠના કૂકડાટથી
ભીમ-દર્શન વિ. [સં.] મહાકાય કે ભચાનક દેખાવવાળું ભીમ-પલાસ, સ્ત્રી. પું., કાફી થાટના એક જાણીતા રાગ.
(સંગીત.)
ભીમ-રૂપ વિ. [સં.] મહાકાય કે ભયાનક સ્વરૂપવાળું ભીમ-સેન પું. [સં.] જએ ‘ભીમ (૪).’ ભીમસેની કપૂર [+], ‘ઈ' ત.પ્ર.] કપૂરની એક જાત, ખરાસ કપૂર (ખાદ્ય સામગ્રી વગેરેમાં વાપરી શકાય તેવા) ભીમાષ્ટમી શ્રી. [સ. મીમ + અૌ] હિંદુ માધ સુઢિ આઠમની તિથિ. (સંજ્ઞા.) [" ખાનારું ભીમહારી વિ [ સં, મૌન + માદ્દારી, પું.] ભીમના જેવું ‘માર્શ’ભીરુ વિ. [સં.] બીકણ સ્વભાવનું, ડરપોક, રકણ, (૨) ઢીલું-પાસું, ઢીલા દિલનું, હૈચા-દૂબળું, સ્પાઇન-લેસ’ ભીરુ જુએ ‘ભેરુ.’ ભારુ-ચિત્ત વિ. [ર્સ,] બીકણ હૈયાનું ભારું-તા શ્રી., ત્લ ન. [સં.] બીકણ હે।વાપણું ભીરુ-પ્રકૃતિ, ભારુ-સ્વભાવ વિ. [સં.] બીકણ વભાવનું ભીલ પું. [સં. મિટ્ટ] જએ ‘ભિલ.’ ભીલ-ડી સ્ત્રી, જિએ ‘ભીલી'+ગુ, ડ' સ્વાર્થે ત.પ્ર ] ભાલ શ્રી. [નાં ખાર (રૂ.પ્ર.) પ્રેમથી અર્પણ કરેલી ચીજ-વસ્તુ [ત નૃત્ય, ભાલેાનું લેાક-નૃત્ય ભીલનૃત્ય ન. [ + સં.] ભીલ લેાકાનું ખાસ પ્રકારનું તે ભીલ-શાલા,-ળા સ્ત્રી. [ + સં.] ભીલ બાળકાને ભણવા માટેની નિશાળ [વાંકાં-નીચાં શિંગડાવાળું ભાલિયું ત્રિ [જુએ ‘ભીલ' + ગુ. ‘યું' ત.પ્ર.] (લા.) ભીલી વિ. જિઆ ‘ભીલ' + ગુ. ‘ઈ’ત...] ભલેને લગતું, ભીલ સંબંધી. (૨) સ્ત્રી, ભીલ લાકોની ખેાલી. (૩) (લા.) ભેંસના એક પ્રકાર (ભીલાં શિંગડાંની) ભીલી સ્ત્રી, [અસ્પષ્ટ + ગુ, ઈ ! સ્રીપ્રત્યય] ગાળની ચાકી ભીક્ષુ વિ. અસ્પષ્ટ + ગુ. '' ત. પ્ર.] (લા.) નીચે નમેલાં શિંગડાંવાળું, (૨) વાંકું ભીલું વું. જુએ ‘ભીલી ૨,
ભીષણૢ વિ. [સં.] દારુણ, ભયાનક, ભયંકર, કરાલ. (ર) (લા.) લડાયક, ‘મિલિટન્ટ’ (ગ.લ.) ભીષણ-તા શ્રી. [સં.] ભીષણ હાવાપણું ભીષ્મ વિ. [સં.] જુએ ‘ભાષણ.’ (૨) પું. કૌરવ-પાંડવાના દાદા વિચિત્રવીર્યંના એરમાયા મેટા ભાઈ અને વડીલ -પિતામહ (મહાભારત-યુદ્ધના પ્રથમ સેનાપતિ.) (સંજ્ઞા.) ભીષ્મક હું. [સ.] જએ ‘ભીમક(૧)' (સંજ્ઞા.) ભીષ્મ-કર્મ ન. [સં.] બહુ જ મેઢું કામ ભીષ્મ-પણ ન. [સં.,પું.] જએ ‘ભીષ્મપ્રતિજ્ઞા.’ ભીષ્મ-પ ન. [સં.] મહાભારતનું ભીષ્મ પિતામહના
ભીમરાવું આદિ. આસપાસ ફરવું કે ચક્કર મારવાં ભીમરું ન. જએ ‘લીમડાં,’