Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 650

ભાષ્ય ગત
ભાષ્ય-ગત વિ. [સં.] જેનું ભાષ્યમાં બયાન આવી જતું હાય તેવું, ભાષ્યમાં નિરૂપિત કે વણિત, ભાષ્યમાંનું ભાસ' હું. [સં.] આગે પ્રકાશ, ઝાંખુ તેજ. (ર) મનમાં આછા જ્ઞાનનું કે આછી સમઝનું પડતું ખિમ. (૩) આભાસ. ભ્રાંતિ. (૪) દેખાવ, ‘એપિયરન્સ.' (પ) સંસ્કૃત ભાષાના નાટય-લેખકેમાંના ઈ. પૂ. ૪ થી–૨ જી સદી વચ્ચે થયેલા જાણવામાં આવેલા પહેલા નાટયકાર. (સંજ્ઞા.) બાસર શ્રી. [સં. માથ] સંધિ-બંધ કાન્યામાં ‘કડવા'ના જેવેા એકમ, ઠવણી [(ર) કલ્પનામાં આવતું ભાસ-માન વિ. [સં.] જેના ભાસ થતા હોય તેવું, દેખાતું, ભાસવું અ.ક્રિ. [સં. માર્, તત્સમ] આધુ દેખાવું, ઝાંખું જોવાનું [મંતૂરું, વર્તે. રૃ.] જુએ ‘ભાસમાન.’ ભાસંત (ભાસત) વિ. જુએ ‘ભાસનું’+ સં. મત્ પ્રા. ભાપુર વિ. [સં] દીપ્યમાન, તેજસ્વી ભાસુર-તા શ્રી. [સં.] દેદીપ્યમાન હોવાપણું ભાસ્કર પું. [સં.] સૂર્ય, સૂરજ, ભાનુ, રિવ ભાસ્કર-લવણ-ચૂણું ન. [સં.] મહત્ત્વના ક્ષારાના મિશ્રણવાળા ઔષધીય ભૂકો. (વૈદ્યક.) ભાસ્કર્યું ન. [સં.] ચિત્રિત મૂર્તિના મેઢાની આસપાસસ્તું તેજો-વર્તુલ [કરનારું, ઝળહળતું ભાજ્જત વિ. [સં. માશ્ર્વત્], ભાસ્કર વિ. [સં.] પ્રકાશ ભાસ્વર-તા સ્ત્રી. [ä,] પ્રકાશિતતા, તેજસ્વિતા ભાળ ("બ્ય) સ્રી. [જુએ ‘ભાળવું.’] નજર રાખી કરવામાં આવતી સંભાળ. (૨) પત્તો, ખા. [॰ આપવી, ॰ દેવી (૬. પ્ર.) ખખર પહોંચાડવા, મહિતી આપવી. ૦ કાઢવી (રૂ. પ્ર.) સંભાળ લેવી. ॰ થવી, ॰ લાગવી (રૂ. પ્ર.) પત્તો લાગ. (ર) સમાચાર મળવા, પઢવી, ૰ મળવી
(રૂ. પ્ર.) માહિતી કે ખબર મળવી.
રાખવી, ॰ લેવી
(રૂ. પ્ર.) સંભાળ રાખવી] ભાળવણ (ણ્ય), -શા સ્ત્રી. [જુએ ‘ભાળવવું' + ગુ. ‘અણુ’ -‘અણી' રૃ. પ્ર.] જુએ ‘ભલામણ.’(૨) સુપરત, સેાંપી ભાળવવું સક્રિ. [સર॰ ‘ભળાવવું.”] ભલામણ કરવી. (૨) સુપરત કરવી, સાંપનું ભાળિયા જએ ‘ભાલિયા,’
ભાળું કે, પ્ર. [જુએ ‘ભાળવું’+ગુ. 'વર્તે. કા., ૫, પું., એ.વ., પ્ર.=હું જોઉં] (લા.) વારુ, ડીક, સારું ભાં ક્રિ.વિ. [રવા.] ગાય અળદના ભાંભરવાના અવાજ થાય એમ. [॰ કરતાં પશુ ન આવડવું (૨. પ્ર.) વાત કરવાની પણ આવડત ન હોવી. (૨) તદ્દન મર્યાં હોવું] બાંકડી સ્ત્રી. ગાખરુના પ્રકારના એક છેડ ભાંકી સ્ત્રી. [જ ‘ભાંક' + ગુ. ઈ ' પ્રત્યય.] જ ‘ભાણકી.'(પ્રાદે.) બાંકા પું. [જ આ ‘ભાણકા’–લાધવ.] જુએ ‘ભાણકા.'(પ્રાદે.) ભાંખ (-ખ્ય) સ્ત્રી. [જએ ‘ભાંખવું.’] ધારણા કરવી એ. આંકડે નક્કી કરી આપવેશ એ, ભાવ નક્કી કરવા એ ભાંખ⟨-ખા)ઢ-ભ(-બે)ર (-૨૫), ભાંખ(-(1)-ડિયા(-ભે)ર (રપ) ક્રિ.વિ. જુએ ‘લાખાડિયા-મેર.’ ભાંખરા પું. ડુંગર, પહાડ
Jain Education International_2010_04
૧૬૮૫
.
ભાંગવું
ભાંખવું જ ભાખવું.' ભાંખાર (-ડથ) સ્ત્રી. ધંટણ, ઢીંચણ, ગાઢણ ભાંખાઢ-ભ(બે)ર (-રષ), ભાંખેઢિયા-(-ભે)ર (-૧૫) જુઓ ‘ભાખેાડિયા-ભેર.’ [જુએ ‘ભાંખાડ.’ ભાંખોઢિયું ન. [જુએ ‘ભાંખાડ' + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત,પ્ર,] ભાંગ॰ (-૫) સ્ક્રી. [સં. માઁ રીત, પ્રકાર] સેંથા. (ર)(લા.) સૂર્યોદય વખતના પૂર્વના આ। પ્રકાશ. [નાં પાણી (રૂ. પ્ર.) નાતા જવાળ, ॰ ફાટવી (રૂ. પ્ર.) સવાર થવું] ભાંગર (૫) સી. [સં. મા] એક પ્રકારના ફી છોડનાં પાંદડાં, વિજયા. [॰ ચઢ(-ઢ)વી (રૂ.પ્ર.) મદ ચડવા, છ પીને બેસવું (-ઍસવું) (રૂ.પ્ર.) વગર વિચાર્યું ખેલવું. ઘરમાં ભૂંજી ભાંગ ન હોવી (બાંગ્ય-) (રૂ. પ્ર.) અત્યંત દરિદ્રતા હાવી] તાડવાનું કાર્ય ભાંગ-કામ (ભાંગ્ય-) ન. [જએ ‘ભાગવું' + કામ,ૐ'] ભાંગવા ભાંગ-ઢ (ભાંગ્ય-છાડય) સ્ત્રી. [જ ‘ભાંગવું' + ‘ઊડવું.'] ખાંધ-àાડ. (૨) (લા,) વાટાઘાટ ભાંગ-ઢિયા (ભાંગ્ય-) વિ.,પું. [જુએ ‘ભાંગવું' + ‘જડવું' + ગુ. ‘યું' કૃ પ્ર.] તેાડવાનું અને જડતર કરવાનું કામ કરનાર, (૨) (લા.) લવાદ
ભાંગઢ-તૂગઢ વિ. અણુસમઝુ ગામડિયા જેવું ભાંગણી સ્ત્રી, [જુએ ‘ભાંગવું’ + ગુ. ‘અણી’ કૃ.પ્ર.] ભાંગવ ।
તાડવાની ક્રિયા
ભાંગણું વિ. [જુએ ‘ભાંગનું’+ગુ. ‘અણું' કૃ.પ્ર.] ભાંગી પડે તેવું, તૂટી જાય તેવું, ખરડ, તકલાદી ભાંગ-તૂટ (ભાંગ્ય-તૂટય) શ્ર, [જુએ ‘ભાંગવું’ + ‘તૂટવું.'], ભાંગ-તાડ (ભાંગ્ય-તેડય) સ્રી. [+ જએ તેાડવું.'] ભાંગી તૂટી પડવું એ, ભાંગ-ઢ, ભાંગ-ફેડ ભાંગ-ફ્રૂટ (ભાંગ્ય-ફ્રૂટથ) સી. [જુએ ‘ભાંગનું’+ ‘ફૂટવું.'], ભાંગ-ફાઢ (ભાંગ્ય-વાડથ) સ્ત્રી. [+જુએ કેાડવું.”] જુઓ ‘ભાંગ-તૂટ’-‘સેટેઇજ '
ભાંગફૅાડિયું (ભાંડ્ય-) વિ. [+ ગુ. ‘યું' રૃ.પ્ર.] ભાંગ-તાડ કરનારું. (૨) વિદ્રોહકારી, સવર્સિવ,' સેબેટર’ ભાંગરી સી. એ નામનું એક ઘાસ
ભાંગરું' વિ. [સં. મારા-> પ્રા. મનુË-] જુએ ‘ભાંગણું.' ભાંગનું? વિ. [જએ ‘ભાંગર’ દ્વારા.] ભંગેડી, ભાંગનું વ્યસની ભાંગરા પું. [સં, માન->પ્રા. મૈથ્ય-] ઓષધેાપયેગી એક છે।ડ. [॰ વાટવા (રૂ.પ્ર.) પે। ભેદ ` પાડવે. (ર) વાતચીતમાં એકનું બીજુ કહી નાખવું, ખાફી મારવું] ભાંગવું` અ.ક્ર. [જુએ ‘ભાંગનું.] ભાગી પડવું. [-તા
તાલ (રૂ.પ્ર.) એછું વજન. ભાંગી પડવું (રૂ. પ્ર.) નાહિંમત થઈ રહેવું. (૨) નિરાશ થવું. (૩) દેવાળું ફૂંકવું. ભાંગ્યાના ભેરુ (રૂ.પ્ર.) અણીને વખતે મદદ કરનાર માણસ, ચણતર ભાંગવી (રૂ.પ્ર.) ચણતર દારીમાં ન હાવી, ઝેર ભાંગવું (રૂ.પ્ર.) મોર થવું, શક્તિ ઓછી થવી. ભારે ભાંગવું (૩.પ્ર) પેાતાનાં જ કારણે નરમ થઈ જશું. ભૂખ ભાંગવી (રૂ.પ્ર.) ચાલ થવું. ભા ભાંગવા (રૂ. પ્ર.) કિંમત આવવી. માથે ભાંગવું (રૂ. પ્ર.) જવાબદારી આવી પડવી. રાત ભાંગવી (રાજ્ય-) (રૂ.૫.)