Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 637

ભાગ્ય-વિશા
૧૨
ભાલે
ભાગ્યવત્ જિ.વિ. સિં.] જુઓ “ભાગ્ય-ગે.' ભાજ્ય વિ. [સં.] ભાગાકાર કરતાં ભાજથી જે રકમ ભાગ્ય-વંત (-વત) વિ. [+ સં. વત પ્રા. સંત] ભાગ્ય- ભાંગવાની હોય તે રકમ) શાળી, નસીબદાર
[એવા મતસિહાંત ભાટ છું. (સં. મટ્ટ (સં. મ નો વિકાસ)] રજવાડાઓમાં ભાગ્ય-વાદ પું. [સ.] નસીબમાં લખ્યા પ્રમાણે જ થાય છે પ્રશસ્તિ ગાનારી એક બ્રાહ્મણ જાતિ અને એને પુરુષ, ભાગ્યવાદી વિ. સિં૫] ભાગ્ય-વાદમાં માનનારું
બ્રહ્મભટ્ટ (જેઓ “વહીવંચા બારેટ' વગેરેથી પણ કવચિત ભાગ્ય-વાન વિ. [+ સં. °વાન છું.] ઓ “ભાગ્યવંત.” ઓળખાય છે.) (સંજ્ઞા) (૨) (લા.) ખુશામતખેર માણસ ભાગ્ય-વિધાતા વિ. સિ., મું.] નસીબ બાંધી આપનાર, ભાટકવું અ.ક્રિ. [જ એ “ભટકવું.]નકામું જ્યાં ત્યાં રખડવું,
ભાગ્ય ઊભું કરી આપનાર, ભાગ્ય ઘડી આપનાર આથડવું. (૨) અથડાવું, ભટકવું ભાગ્યવિધાત્રી વિ., સી. [સં.] ભાગ્યવિધાતા સતી દેવી ભાટડી સી. [જ એ “ભાટ' + ગુ. “હું” સ્વાર્થે ત.પ્ર. + ‘ઈ' વિધાતા)
પ્રત્યય.], ણ (-શ્ય) સી. [+ગુ. “અણ” સ્ત્રીપ્રત્યય], ભાગ્ય-વિધાયક વિ. [સં.] જએ “ભાગ્ય-વિધાતા.'
ની સી. [+ ગુ. “અ ' પ્રચય.] ભાટ જ્ઞાતિની સ્ત્રી ભાગ્યશાલી(-ળી) વિ. [સ. પું.] એ “ભાગ્યવંત.' ભાટલે શું. મેટે રોટલો, ભાખરો ભાય-હીણ વિ. [+સં. ઘીન, ન વિ. સં.] કમનસીબ, ભાયા-ક-૪)લે એ “ભાટેલે.' અભાગિયું
[(લ) તંગીમાં આવી પડેલું ભાટ-ડા ., બ,વ, જિએ“ભાટ' + “ડા.'], ભાટાઈ સ્ત્રી. ભ૮-ભાગ્ય વિ. [ઓ “ભાત-ભાં)ગવું'ગુ. “હું” ભૂ. કૃ] [+ગુ. “આઈ' ત...] ભાટનું કામ. (૨) (લા.) બેટી ભાત-ભાં)યું- ખર્ડ વિ. [+ એ “ખે ખરું.] પૂરું ખુશામત ભાંગેલું નહિ તેવું ખોખા જેવું થઈ ગયેલું
ભાટિય(-)ણ (-4), ભાટિયાણી સ્ત્રી, [જઓ “ભાટિય' ભાત-ભાંગ્યું તૂટવું વિ. [+“તૂટવું' + ગુ. “યું. ભૂક) + ગુ. “અ-એણ'-આણી’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] ભાટિયા જ્ઞાતિની (લા) અડધું પડધું. (૨) અડધું અશુદ્ધ અને અસ્પષ્ટ. સી. (સંજ્ઞા) (૩) સમારકામ કરવા જેવું
ભાટિયા ખું[ભટ્ટી' રાજપૂતેમાંથી વિકસેલો એક જ્ઞાતિભાગ્ય, ૦જ ક્રિ. વિ. [સં. મા + ગુ. “એ' ટી.વિ, પ્ર + પ્રકાર] કચ્છ અને હાલારના પ્રદેશની એક વેપારી કોમ
જ'; લેખનમાં આ “જ' અલગ નથી લખાતે.] (લા.) અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.) (૨) (લા.) દૂધ વેચવાનો ધંધે જવલે, કવચિત, કદાચ, કદીમદી
કરનાર, (૩) શાક વેચવાને બંધ કરનાર કાછિયે ભાગ્યોદય કું. સિ.મા + ૩યો નસીબનું ખીલી અાવવું ભાટી પું. [‘ભી' રાજપૂત <સં. મત –પ્ર. મટ્ટી રાજએ, ચડતી, ઉન્નતિ
પૂતોની એક જાત અને એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.) ભાચકી સી. બાચકી, કથળી, નાની ગણું
ભાટેલ્ટ, ડેલો છું. અનાવળા બ્રાહ્મણનું એક ખિજવણું ભાચર વિ. પહોળું અને મેટું [ધાટન ભાચરે ભાઠ (-) સ્ત્રી. [૨.મા. મઠ ધળ વિનાને રસ્ત] સમુદ્રભાચરિયું ન. [૪ ઓ “ભાચરે'+ગુ. “ણું” ત.પ્ર.] નાના કાંઠાની તેમ નદીકાંઠાની પથ્થરવાળી કરાહ, બેઠો ખડક ભાચરો છું. [જઓ “ભાચર' + . “G' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (નદીકાંઠે નમેલી માટીને કે રેતીવાળો પણ આ ભાગ પહેળા મેઢાનું મોટું ચરુ જેવું વાસણ, (૨) છાસ ભર હોઈ શકે.) વાનું દહાણું. [૨ા જેવું (રૂ.પ્ર) મેઢ પહોળું બેડાળી ભાડ(-૨-)લે જ એ “ભાટેલો.' ભાજક વિ. [સ.] ભાગનારી સંખ્યા. (ગ) [લેટ ભાઠાણું' વિ. જિઓ “ભાડું"+ ગુ. “આળું ત...] ભાઠાભાજણ સ્ત્રી. શાકભાજીમાં નાખવા માટેનો મસાલો નાખેલે વાળું, ચાંદું પડયું હોય તેવું. (૨) (લા) કણું, બેડોળ ભાજથી અજી. વણતરમાં વાણે વાળવા માટે રખાત છ થી ભાઠાણું (વિ. [જ ઓ “ભાઠું' + ગુ. આળું' ત.પ્ર.) કાઠાની આઠ હાથ જેટલો ભાગ
જમીનવાળું, ખડકાળ કદાની જમીનવાળું ભાજન ન. [સં.] ઠામ, વાસણ, પાત્ર. (૨) વિ. [સે,ન.] ભાઠિયા વિ., . [જ “ભાઠે' + ગુ. “ઇયું' ત.પ્ર. ] પાત્ર, યોગ્ય (સમાસમાં.: “સ્નેહ-ભાજન' વગેરે)
મારવાના કામમાં વપરાતા દંડ કે. વિા દેવા (૨. પ્ર.) ભાજનનતા . [સં.] પાત્રતા, યોગ્યતા
દંકાથી માર માર]
[૫ડતું ચાંદ ભાજવું જ “ભાંજવું. (ગુ.માં આ બંને રૂપ વ્યાપકતાથી ભાડું ને. શરીરની ચામડી ઉપર છાલાવા વગેરેને કારણે વપરાતાં નથી.)
ભા* ન. [ પ્રા. મe fઠ સી. રેતી વિનાની ટાકર જમીન.] , .કા. મનમા પાંદડાના શાક તરીકે ઉપ- ખડકાળ કે નમેલી કઠણ માટીની જમીનને ભાગ. (૨) યોગ કરવામાં આવે તેવી નાના ઘાટની વનસ્પતિ (તા- છીછરા પાણીવાળી જગ્યા. [-ઠાની જમીન (રૂ.પ્ર.) દરિયાદળજો મેથી પાલખ ધાણે હ વગેરે). [ કરી ના- કાંઠાની કાંપ કર્યો હોય તેવી જમીન. (૨) નદીકાંઠની (નાંખવી (રૂ.પ્ર.) ફજેતી કરવી, ખાઉ (ઉ.પ્ર.) કમજોર. એવી જામેલી જમીન. - ભરાવું (રૂ.પ્ર.) કઠેકાણે ફસાવું. ૦નું પાણી (ઉ.પ્ર.) પિોચા સ્વભાવનું. ૦ પાકવી (૨. પ્ર.) (૨) ખરાબ માણસ સાથે કામ પડવું] લાભ થશે. ૦મળ ગણવાં (રૂ. 4) તુર માનવું. ભાડું ન. દંડકો. [-ઠાં ખાવાં (રૂ. પ્ર.) માર ખાવો. ૦ વાંટવી (રૂ.પ્ર.) ભાગ પાડવો].
-ઠાં દેવાં (રૂ.પ્ર) માર મારો] ભાજી-પાલો પું, [+ એ “પાલે.] શાક-પાંદડું, તરકારી ભાલે જ “ભાટેલો.”
Jain Education International 2010 04