Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 54

૧૯૮૯
તંબલી
પ. પુ. એ. ૧. “ઉં' પ્ર., હું તુરું છું,'-દ્વિર્ભાવ તરતમાં જ ૫ ન. દિ. પ્રા. તુu] ઘી તૂટી પડશે એ રીતે
[ખેંચ, તાણ, ઊણપ તુમડી સ્ત્રી, જિએ ‘તું(-)બડી' અનુનાસિક ઉચ્ચારણ વધુ તટે પું. [જ “તૂટવું' + ગુ. ‘આ’ કું. પ્ર.] (લા.) ખેટ, ઢીલું બનતાં “મ.] જુઓ ‘તું(-4)બડી.' (-)યું-ફૂટ્યું વિ. જિઓ “તૂટૂ-સ્ટેટવું' + “ટલું + તૂમડું ન જિઓ “ભડી.'] જ “તું(-4)બડું.' બનેને ગુ યુ ભ 9 ] ટેલું અને ફરી ગયેલું (૨) તૂમલી સ્ત્રી. જિએ તેનું બલી' અને “તું(-)બડી” અહીં શબ્દ પુરા ન નીકળે તે પ્રકારે ઉચારાયેલું
લ' સ્વાર્થે 4. પ્ર.] જુએ “તું-તું )બલી.' તુક છું. [રવા.] લાકડું ભાંગતાં થતો અવાજ
મહું ન. જિઓ ભડી.] જ “તુતિ )બલું.' [૦ તૂટી વ(-ત્ર)કવું અ. ક્રિ. [સં. તુષ્ટ > પ્રા. તુટ્ટ- ભૂ. 5. દ્વારા જવું (રૂ. પ્ર.) માથું ભાંગી જવું. (૨) સખત મહેનત
તુષ્ટમાન થવું, પ્રસન્ન થવું, રીઝવું. તુકાવું ભાવે., ક્રિ. પડવી. (૩) ભારે નુકસાનીમાં ઊતરવી વટ, ડી સ્ત્રી. ઘઉંની ઠંડી
તુર ન. સિં] એક પ્રકારનું શરણાઈ-ધાટનું વાદ્ય ણ . [સં.) તીર, ભાથા (બાણોને)
તર' ન. [સ તૂરો શ્રી.] આકડે ડેડી વગેરેનાં સૂકાં તૂણ(-ન)વું સક્રિ. [સં તુન->તુન તુળ ભૂ – ગુ. ફળોમાંથી નીકળતે રૂ જે પદાર્થ [ ભાગ, તેર “તૂન', પણ “તુણ પણ પ્રચલિત.] જ “નૂનવું.' તુણાવું તરવું. વણાયેલું કપડું જેના ઉપર વીંટાતું જાય તે સાળ કર્મણિ, ક્રિ. તુણાવવું છે., સ. કિ.
તૂર-દાળ (-) સ્ત્રી. [ એ ‘તુવેર” + “દાળ' (સૌ.) તૃણસ ન. [સં. તૃળારા દ્વારા] ઘાસ ખાનારું પશુ, ઢોર તુવેરની દાળ ણિ છું [જ એ “ણ' + ગુ. “ઇયું” ક. પ્ર.] જ તૂરા પું, બ. વ. જિઓ ‘તુવેરા લાઘવ.] જુઓ ‘તુવેરા. નિ .'
તૂરા પું, બ.વ. [અર. તુર રહ] જુઓ “તેરા.” તુણીર છું. [સં, , ન.] જુઓ “તણ,
ત્રાટ પું. [જ “તૂરું' + ગુ. “આટ’ ત. પ્ર.], (-સ) તૂત ન. જઠાણું, ગપ, બનાવટી વાત. (ર) તરકટ, પ્રપંચ, (-શ્ય, સ્ય) સ્ત્રી. [જ “તૂરું' +. “આશ(-સ)' ત...]
કાવતરું. ૦િ ચલાવવું (રૂ. પ્ર.) નર્યું જેઠાણું વહેતું મૂકવું] ત ર સ્વાદ, તરાપણું વતક ન, સ્ત્રી. વહાણ આગબેટ વગેરેને મથાળાની આગલા તૂરિયું ને. જુઓ “ધિસેડું.” [તુણાઈ ને તૂરિયું થવું ભાગની સપાટીવાળે ખૂણે. (વહાણ)
(રૂ. પ્ર.) જ ક્રીપણું બતાવવું] કૂતક-ખલાસી છું. [+ જુઓ “ખલાસી.'] વહાણના આગલા તૂરી સ્ત્રી. [સં] શરણાઈના જેવું એક વાઘ ભાગે રહેતે નાવિક, ડેક-હેન્ડ
તૂરી મું. [સ, ] તૂરી વગાડનાર. (૨) હરિજન જ્ઞાતિને qતડી સ્ત્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ [ફેલ-ફતર ભવા તૂત-ફ-રિ ન. [ જ “ત' + (-ફિર.'] ઢાંગ, તુરી સ્ત્રી. જિઓ “ર+ગુ, “ઈ” પ્રત્યય.] કાપડ વણવામાં તત . જિઓ “તૂત' દ્રારા.] જશે ત.” (૨) (લા.) કામ લાગત બેઉ બાજ અણીવાળો સાળવીને ખીલો તહોમત. [-વે. જેહવું (રૂ. પ્ર.) તહોમત મૂકવું].
તૂરું વિ. [સં. તુવર - પ્રા. સુગરમ-] આંબળા વગેરેના ભૂત-ભંડેળિયું (-ભળિયું) વિ. [ઇએ “તૂત' + “ભંડોળ” જેવા સ્વાદનું, કષાય, બગડું
+ ગુ. ઈયું” ત. પ્ર.] (લા.) માલ વગરનું (માણસ) તૂરો છું. [અર. ૨૨] જુએ “તારે.” કુતિયા-પેઢા પું, બે વ. જિઓ “તતિયું + વેડા.'] તૃતિયાનું સૂર્ય ન. [સ, પું, ન.] રી વાઘ વર્તન, તૃતિયાં કરવાની ટેવ
તૂલ ન. [સં., પૃ., ન.] ૩. (૨) મેલ, અનાજના ઊભા છોડ, વતિયું વિ. જિઓ “ત' + ગુ. “ઈયું' ત, પ્ર.] તૂત ચલાવ- કરસણ, પાક, ફસલ, ‘કપ.” (૩) કણસલું, કેતરું નારું. (૨) તરકટી. (૩) (લા.) ઝઘડાખેર, બાધકહું. (૪) ટૂલું(-ળું) વિ. નિષ્કપટી, ભેળું, ભદ્ર. (૨) નિષ્કલંક, નિર્દોષ, ન. (લા) ધાંધલ, ઝઘડો
[‘નિયં(૧-૩). (૩) (લા.) ગાંડું, પાગલ qતી વિ. જિઓ “તૂત' + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] જએ તૂવર', ૦ક પું. [૪] પવે, પાવે, હીજડો તતી સ્ત્રી. જિઓ “તોતી.] ઓ “તતી.' (૨) એક તૂવર -રય) જેઓ ‘તુવ(-)ર.” જાતનું પિડું, તતડું
તૂષ ન. સિં, ૧.] કપડાની કોર -ત્ ક્રિ. વિ. [રવા. તરાઓને બેલાવવા માટે અવાજ. તૂણ-ભાવ (
ત મ્ભાવ) . [સં.) મંગા રહેવું એ (૨) (લા.) ન. (બાળભાષામાં) કુતરું
તૂર્ણ-ભૂત (તષ્ણભુત) વિ. [સં.) મંગું થઈ રહેલું તૂતૂત કે.પ્ર[રવા.] કુતરાંગોને બોલાવવાને ઉદ્ગાર સ ન. [સં. તુષ > પ્રા. સુસ) કણસવું, ભેગું
તે તૂતન જિઓ “ત' + ગુ. એ ત્રા. વિ. પ્ર. + ‘ત'] તળું જ લું.' તિની પરંપરા, સાવ બેટી વાત, પૂરી ગપ
તૂબ જ “તું.” તુન(ણ)વું સ. કિં. [સ. તુ ભ] કપડામાં જ્યાં ફાટવું નંબર જુએ “તુંબડ.' હોય ત્યાં ફરી ડેરા સાંકળી લેવા. તુનાવું કર્મણિ, ક્રિ. તંબરિયે જ “તુબડિયો.” અનાવવું પ્રેમ, સ. ક્રિ.
તંબડી એ “તુંબડી.” તનિ છું. જિઓ “નવું' + ગુ. ઈયું” કૃ ] ણવાનું તુંબડું જ તુંબડું.” કામ કરનાર કારીગર, ૨૬ કરનાર માણસ, તણિયા બલી એ “બલી.'
કા૧૯ Jain Education International 2010_04