Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 499

ફાઇન(ના)ન્સ
ફાઈન(-ના)ન્સ ન. [અં.] ખર્ચની વ્યવસ્થા (૨) સરકારી નાણાં-તંત્ર
[પદાર્થ
ફાઇબર પું. [અં.] તાંતણા, રેસા ફાઇબ્રિન ન. [અં.] માંસની રચનામાં વપરાતા એક રેસાદાર ફાઇલ સ્ત્રી, [અં.] કાગળા પતાકડાં વગેરે રાખવાના નાના પાતળા પૂંઠાના ખાડે. [॰ ઉપર લેવું (-ઉપરથ) (રૂ. પ્ર.) રજ કરવું. ૦ કરવું (ઉં. પ્ર.) તુમારનું કામ પતી જતાં દફતરે દાખલ કરી નાખવું, મુદ્દો બંધ કરવા] ફાઇલેરિયા હું., ન. [અં.] હાથીપગાના પ્રકારના સૂઝેલા ભાગમાંથી રસી જેનું પાણી ઝરે એવા એક રેગ ફાઉ(-૧)ડી સ્ત્રી. ફાલુ, લેાંકડી
૧૫૩૪
ફાચરું વિ. [ + ગુ. ‘ઉ' ત. પ્ર.] પહાળું, વચમાં બહુ અંતર પડયું હોય તેવું. (૨) છીછરું. છાછરું. (૩) રઢું, વડ્યું. (૪) ન. જુએ ‘ફાચર.’ ફાચરા પું. [૪એ ‘ફાચરું.'] જુએ ‘ફાચર,’ ફાજલ વિ. [અર. ફૅાજિ-મેાટી પીવાળું] (લા.) બાકી રહેલું, વધેલું. (ર) કામ ન આવતું. (૩) નવરું. (૪) ફાલતુ ફાજલ~ત્રસુલ ન. [ + જ એ ‘વસૂલ ’] વધારે પડતી વસૂલાત, ‘ઓવર-કલેક્શન' (જ.પ્ર.)
ફાજેલ વિ. [અર. ફાજિલ] વિદ્વાન
ફાટ (ટષ) શ્રી. જએ ‘ફાટવું.’] ફાટવું એ. (ર) તરડ, આ આંતરા. (૩) (લા.) કળતર. (૪) ભે, ફ્રૂટ. (૫)
મ, ગ [॰ આવવી (૨. પ્ર.) હું અભિમાન
આવવું. ॰ ઊપડવી, ૦ થવી (૩. પ્ર.) શરીરમાં કળવુર થવી, ૦ પઢવી (રૂ. પ્ર.) કુસંપ થવા. ૰ પૂરવી, . સાંધવી (રૂ. પ્ર.) સાંધા પૂરવા. ૦ પાડવી ૦ પડાવવી (રૂ. પ્ર.) કુસંપ કરાવવે. • હાવી (રૂ. પ્ર.) મતભેદ હોવા] ફાટક ન. સર્વસામાન્ય ઝાંપા, દરવાજે. (૨) રેલવે અને બીજે માર્ગ એકબીજાને આંતરતા હેાય ત્યાંના દરવાજો, (૩) એવું સ્થળ. (૪) દરવાજાની ઉપરની બેઠકનું સ્થાન ફાટકદાર વિ, પું. [ + રૂા. પ્રત્યય] દરવાજાના ચાકીદાર, [એ, અટકાયત ફાટક-અંદી (-બન્દી) સ્રી. [ + ફા.] કેદમાં કે અટકમાં રાખવું ફાટકવાળા વિ., પું. [ + ગુ. ‘વાળું' ત. પ્ર.] રેલવેના ફૅટક ઉપરના રખેવાળ ખેર, સોડિયા ફાટકા-બાજ વિ., પું. [જુએ ‘ફાટક ' + ફા. પ્રત્યય] સટ્ટાફાટકો પું. [જુએ ‘ફાટવું’દ્વારા.] ભાગ,ભાગલા, હિસ્સા, ખંડ ફાટકો પું. સટ્ટો
દરવાન
ફાકે ફૂંકી શ્રી., બ. વ. [જએ ‘કાકા ’+ ‘ફૂંકવું’ + ગુ. ‘ઈ' કૃ. પ્ર.] ખાવાની પરચૂરણ ચીજના એક બે ફાકડા ભરવા એ ફામ પું. [સં, મુ>પ્રા. ] વસંત ઋતુને ઉત્સવ. (૨) આરંભ અને મધ્યકાલના ગુજરાતી સાહિત્યમાં મુખ્યત્વે વસંત ઋતુના વિહારને મૂર્ત કરતે એક સાહિત્ય-પ્રકાર. (૩) કણુએમાં પ્રયેાજાતે એક માત્રામેળ છંદ. (પિંગળ ) (૩) ખ. ૧. હાળીના તહેવારમાં બાલાતા અશ્લીલ ખેલ. [॰ ખેલવા, ૦ ખેલવા (રૂ. પ્ર.) હોળીનાં અશ્લીલ ગાન ગાવાં. (૨) હાળી નિમિત્તે રંગ ઉડાડવું] ફાગ-ફૅટાણાં ન., ખ. વ. [+જુએ ‘ફટાણું,’] ફાગણના હેળીના
ફાટ-ચૂસ (ફાટષ-ચૂચ) સ્ત્રી. [જુએ ‘કાટલું' + ‘સૂવું. ’] (લા,) અંગેામાંના દુખાવા અને સ્નાયુએમાંનું ખેંચાણ, કળતર કાઢ-તૂટ(ફાટષ-તૂથ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ફાટવું' + તૂટવું.'] ફાટવાની અને તૂટવાની એકી સાથે થતી ક્રિયા ફાટ-ફાટ,-ટાં વિ. [જએ ‘ફાટવું’-હિર્ભાવ.]તંગ, તસતસતું. (૨) (લા.) પુર બહારમાં ખીલતું
ફાટલ (ફાયલ) વિ. [૪એ ‘ફાટલું’ + ગુ. એલ' ી, ભૂ. કૃ., લાઘવ] (લા.) છકી ગયેલું, મદ-મસ્ત, ઉદ્ધત. (ર) ઉન્મત્ત, દીવાનું. [॰ સુતારું (૩. પ્ર.) નમાલાપણું. (૨) વિ. બધી રીતે છૂટછાટવાળું]
દિવસેામાં ગવાતાં અશ્લીલ અને મહેણાંટાણાંવાળાં ગીત ફાગણુ પું. [સં. હ્યુન>પ્રા. મુળ] માધ અને ચૈત્રની
વચ્ચેના હિંદુ વર્ષના કાર્તિકી પાંચમે મહિના (જેની પૂર્ણિ-ફાટલ-તૂટલ (ફ્રાયલ-તૂટથલ) વિ. [ + જુએ ‘તૂટવું’ + ગુ. માએ હોળી ઊજવાય છે, એને બીજે દિવસે ધુળેટી અને ફૂલ-ઢોલના ઉત્સવ) ફાગણિયું વિ. [ + ગુ. ‘યું' ત. મ] ફાગણ મહિનાને લગતું.
‘એલું' બી. ભ. રૃ., લાધવ] ફાટેલું અને તૂટેલું
ફાટવું અ. ક્રિ, [સં. ટચ-> પ્રા. ટ્ટ] ચિરાવું, તરડાઈ ને પહેછું થવું. (ર) (લા.) (ખટારા ઉત્પન્ન થવાથી દૂધનું) બગડી
ફાઉન્ટન પું. [અં.] ઝરે, (ર) કુંવારેા, [॰ પેન (. પ્ર,) (૬. પ્ર.) ‘ઇન્ડિપેન']
ફાટવું
(ર) સ્ત્રીઓને વસંતઋતુમાં શેલે તેનું આછા પાતનું એક વસ્ત્ર કે સાડી
ફાચર શ્રી, [ફા. પચતુ], ભેરી સ્રી, [ + ગુ. ઈ’ સ્વાર્થે ત, પ્ર.] લાકડાની તહમાં કે કુહાડી પાવો વગેરેના હાથામાં ભરવામાં આવતી ફાડ, ફ્રાંસ. [॰ મારવી (રૂ. પ્ર.) વિઘ્ન કરવું, નડતર ઊભી કરવી. -રી મારવી (રૂ. પ્ર.) સાણ લગાવવું]
ફાઉન્ડરી, ફાઉી સ્ત્રી. [સં.] ધાતુનું કામ કરનાર નાનું કારખાનું. (૨) છાપવાનાં બીબાં બનાવવાનું યાંત્રિક સાધનાવાળું સ્થાન કે કારખાનું ફાઉન્ડેશન હું. [અં.] પાયે, નીમ
ફાક (-ક) સ્ત્રી. [જુએ ફાકવું.'] ફાકવાની ક્રિયા. (૨) ફાકવાની વસ્તુ, ફાકી. (૩) પાતળા કકડા, ચારા, (૪) ભૂકા ફાકડી સ્ત્રી. [૪એ ‘ફાકડો' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] તદ્દન નાઞા ફાકડો. (૨) હથેળીમાં રાખી શકાય તેટલા ભૂકા કે ચર્ણ ફાકડો પું. એ ‘કાક’ + ગુ. ‘ડા’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] હથેળીમાં સમાય તેટલા કોઈ પણ પ્રકાર લક) ફાકવું સ. ક્રિ. [વા,] હથેળીમાં કોઈ પણ ચૂર્ણ લઈ મેઢામાં નાખવાની ક્રિયા. કુકાવું કર્માણ, ક્રિ ફેંકાવવું કે, સ, ક્રિ ફાકી સ્ત્રી. [જુઓ ‘કાકા' + ગુ. ‘ઈ’ સ્રીપ્રત્યય.] ચર્ણ, ભૂક (કુકાય તૈટલા થોડા માપના ઔષધ વગેરેને) ફાકે પું. [જુએ ‘ફાકવું’+ ગુ. આ’ટ્ટ, પ્ર.] ફાકવાની ક્રિયા, ફાકડા ભરવા એ. (૨) ફાકવા માટેનું ચૂર્ણ. (૩) ઉપવાસના દિવસ. [॰ મૂઠી આપવી (રૂ. પ્ર.) થાડા મારશે।] ફાકાર હું. [અર. ફાકા] ઉપવાસ. [ પઢવા ( પ્ર) ખાવાનું ન મળવું]
Jain Education International_2010_04