Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 460

પ્રત્યર્થિક
(૩) જેને પ્રત્યય લાગ્યા છે તેવું (પદ). (વ્યા.) પ્રત્યર્થિક વિ. [સં પ્રત્તિ + અચિં], પ્રત્યાઁ હૈં. [સં. વ્રુત્તિ + મર્યાં પું.] શત્રુ, દુશ્મન પ્રત્યર્પક વિ. સં. પ્રતિ + અર્જુ] પ્રત્યર્પણ કરનાર પ્રત્યર્પણ ન. [સં. પ્રત્તિ + ળ] અર્પણ થયેલું કાઈ પણ પાછું બક્ષિસ આપી દેવું એ. (૨) પકડાયેલા લશ્કરીએને પાછા સાંપી દેવાનું કામ [આવ્યું હોય તેવું પ્રત્યર્પિત વિ. [સં. પ્રત્તિ + વિત] જેનું પ્રત્યર્પણ કરવામાં પ્રત્યવસ્થાન ન. [સં. પ્રત્તિ + અવ-સ્થાન] પ્રતિપક્ષરૂપે ઊભા રહેવું એ. (૨) સ્થાનભ્રષ્ટ થવું એ. (૩) (લા.) ખંડન પ્રત્યાય પું. [સં. પ્રત્તિ + અવ+ મા] વિઘ્ન, અડચણ, નડતર, અંતરાય. (ર) વાંધેા-વચકા. (૩) પાપ, ક્ષતિ, દ્વેષ પ્રત્યશ્વેક્ષક વિ. [સં, વૃત્તિ + મવ્ + *ક્ષ] મુલાકાત લેનાર, મુલાકાતી
૧૪૨૫
પ્રત્યક્ષણ ન, પ્રત્યવેક્ષા શ્રી. [સં. પ્રતિ + અવ + ક્ષળ, રક્ષા] આગળ પાછળનેા વિચાર કરી જોવું-વિચારવું એ, [કાંટા
પાકી જેંચ
પ્રત્યેકર (પ્રત્યેક કુર) કું. [સં, fä + મsi] અંદરના કા પ્રત્યંગ (પ્રત્ય)ન. [સં. પ્રતિ + અજ્ઞ] શરીરમાંનું તે તે ગૌણ અંગ, ઉપાંગ, (૨) તાલનું એક અંગ. (સંગીત.) (૩) ક્રિ. વિ. દરેકે દરેક અંગમાં, અંગેઅંગમાં, પ્રત્યેક અંગમાં પ્રત્યંચા (પ્રત્ય-ચા) શ્રી. [સં. પ્રતિ-અન્વ] ધનુષની દારી,
પણ, જ્ગ્યા, જીવા
પ્રત્યંત (પ્રયન્ત).પું. [સં. પ્રત્તિ + અન્ત] છેલ્લી સીમા, સરહદ, ‘બાઉન્ડરી.’(૨) વિ. નજીકનું, પાસેનું, (૩) સરહદને અડીને આવેલું, સરહદી
પ્રત્યંતર† હું. [સં.-પ્રત્તિ + અન્તર્] આસપાસના સંબંધ. (૨)
પ્રત્યુક્તિ
પ્રત્યાધાત પું. [સં. ત્તિ + માઁ-ધાTM] આધાતની સામે થયેલા કે થતા આધાત, સામેથી આવતા ધક્કો, પ્રતિભાવ, પ્રતિક્રિયા, ‘રિ-એક્શન.' (ર) પડ્યે, પડછંદો પ્રત્યાઘાતક વિ. [સં. પ્રતિ + મા-વાત], પ્રત્યાથાતી વિ. [સં.,પું.] પ્રત્યાધાત કરનારું, ‘રિઍક્શનરી’ પ્રત્યાત્મ, ત્યા ક્રિ. વિ. સં. વ્રુત્તિ + આત્મન =પ્રથામા] પ્રત્યેક આત્માને ઉદ્દેશી
પ્રત્યાદેશ છું. [સં. પ્રતિ મનાઈ હુકમ. (૨)
તિરસ્કાર. (૩) હરીż, પ્રતિસ્પર્ધી. (૪) નમૂના પ્રત્યાપ્તિ સ્રી. [સં. ત્તિ + આપ્તિ] પેાતાની વસ્તુ પાછી મળવી એ (કાયદામાં અદાલતમાંથી)
વિ. ક્રમમાં પછીનું. (૩) સમીપનું
યાન
પ્રત્યંતરૐ (પ્રત્યન્તર) ન. [જ઼એ ‘પ્રતિ' + સં.] બીજી હાથપ્રત, બીજી નકલ (હસ્તલિખિત ગ્રંથની) પ્રત્યંત-વાસ (પ્રત્યન્ત) પું. [સં.] સરહદ ઉપરનું નિવાસ[નજીક રહેતું પ્રત્યંતવાસી (પ્રત્ય-ત-) વિ. [સં.] સરહદ ઉપર રહેતું, સીમા પ્રત્યાક્રર્ષક વિ. સં. પ્રત્તિ + જ્ઞ-ર્ષ] સામું ખેંચાણ કરનાર પ્રત્યાર્ષણ [સં. પ્રત્તિ + મા-ર્ષળ] સામું ખેંચાણ, માજીનું ખેંચાણ
સામેની
પ્રત્યાખ્યાત વિ. [સં. પ્રતિ+ આલ્થતિ] તરખેડી નાખેલું, તિરસ્કારેલું. (૨) નહિ સ્વીકારેલું. (૩) પાછું વાળેલું. (૪) જેનું નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું છે તેવું પ્રત્યાખ્યાન ન. [×. પ્રતિ + મા સ્થાન] તિરસ્કાર. (૨) અ-સ્વીકાર, ‘રિજેકશન,' ‘નેગેશન' (મ.ર.) (૩) પાછું વાળવું એ. (૪) નિરાકરણ, ખુલાસેા.(૫) (લા.) ૩પા. (૬) ઉપેક્ષા. (૭) કબૂલત, પચખાણ, ‘ડિટર્મિનેશન' (જે. હિ.) (જેન.) પ્રત્યાગત વિ. [સં, પ્રતૅિ + માગત] પાછું આવેલું પ્રત્યાગતિ સી., મન ન. [સં. પ્રતિમા વૃત્તિ, મન] પાછું આવવું એ [આવતા સામે આગ્રહ પ્રત્યામહ છું. સં, વૃત્તિ + માઁપ્રā] આગ્રહની સામે કરવામાં પ્રત્યાયહી વિ. સં, પું.] પ્રત્યાયડુ કરનારું
Jain Education International_2010_04
પ્રત્યાયક વિ. સં. પ્રત્તિ + માTM] વિશ્વાસ ઉપાવનાર પ્રત્યાયન ન. [સં. પ્રત્તિ + આ-ગન] વ્યવહાર, ‘કોમ્યુનિકેશન’ (વિ.ર.) [બીજો આરંભ પ્રત્યારેંભ (-રમ્ભ) પું, [સં વ્રુત્તિ + અ-મા] આરંભની પાછળ પ્રત્યાર્ભક (રમ્ભક) વિ. [સં. પ્રùિ + મા-મ્મળ] પ્રતિવાદી પ્રત્યારાપ પું,, -પણ ના[ સં. äિ + મોવ, વળ] આળની સામે ચઢાવેલું સામું આળ, સામેા આરે પ પ્રત્યાર્લિંગન (લિન) ન. [સં. પ્રતિ + મા-સિાન] ભેટવા આવનારને સામે જઈ ભેટવું એ પ્રત્યાલેખ પું. સં. ત્તિ + મા-હેલ) નકશે પ્રત્યાàચન ન., ના સ્રી. [સં.પ્રજ્ઞ + મા-ઝોના] આલેચના
~~~~સમીક્ષાની સામી ટીકા
પ્રત્યાવર્તક વિ. સં. ત્તિ + મા-6] અથડાઈ ને પાછું ફરતું (પ્રવાહ વગેરે) [વળવું એ પ્રત્યાવર્તન ન. [સં. પ્રતિ + આવર્તન] અથડાઈ ને પાછા પ્રત્યાવર્તી વિ. [સં. પ્રત્તિ + મા-નાઁ, પું.] જુએ ‘પ્રત્યાવર્તક.’ પ્રત્યાવલેાક પુ., “જીન ન. [સં, વ્રતિ + અવ-છો, 7] પાછું વળી જોવું એ, સિંહાવલેાકન, ‘રિસ્પેકટ.' (કે. ૪.) (ર) પાછળથી ફરી વિચારી જવું એ પ્રત્યાવૃત્ત વિ. સં. પ્રત્તિ + આ-વૃત્ત] પાછું વળી આવેલું પ્રત્યાવૃત્તિ . [સં. ત્તિ + મા-વૃત્તિ] જુએ ‘પ્રત્યાવર્તન.’ પ્રત્યાવેગ છું. સં. પ્રતૅિ + મા-વેળ] આવેગ સામેના આવેગ, પ્રતિક્રિયારૂપે આવતા આવેગ
પ્રત્યાસત્તિ સ્ત્રી. [સં. પ્રતિ + મા-ત્તિ) સંબંધ પ્રત્યાસન્ત વિ. સં. પ્રત્ત + મા-સુન્ન] ખૂબ નજીક આવી રહેલું, (ર) સબંધ પામેલું
પ્રત્યાહાર છું. [ä, વ્રત્તિ + મા-TMાર} પાછું ખેંચી લેવું એ. (૨) ચૈગનાં આઠ માંહેનું પાંચમું અંગ – ઇન્દ્રિયોના વિષયમાં નિવારવાનું. (યાગ.) (૨) સંક્ષેપમાં થાડા વણૅ લખવાની કળા, (૬. ત. પાણિનિના અષ્ટાધ્યાયી વ્યાકરણમાં મળ્ કોલ્ડ વૅૌર્ વગેરે છ્ સુધીના મૂળ સ્વર યંજન આપ્યા છે; આમાં મળ પ્રત્યાહારથી મ થી હૈં સુધીના સ્વર વ્યંજના, મુશ્ કહેવાથી મ-૩ માત્ર, વ્ કહેવાથી ૬ મો છે અને મૌ માત્ર · આ સંકેતા તે પ્રત્યાહાર' છે.) પ્રત્યુ વિ. સંપ્રતિ + વત] ઉત્તર-કંપે કહેલું, જવાખ-રૂપે આવેલું
પ્રત્યક્તિ શ્રી. [સં. વ્રત્તિ + fa] ઉત્તર, જવામ