Page Text
________________
પાણી
૧૪૧૧
પાણી-પથ
માં આગ લાગવી (-આગ્ય-) (રૂ.પ્ર.) અંદરોઅંદર કરેલ થવી. (૨) પાંડુરોગની અસર થવી. વળતાં પાણી (ઉ.પ્ર.) ઝધડ ફરી થવો. ૦માં ઉતારવું (રૂ. પ્ર.) જોખમમાં નાખવું, નબળે વખત. ગળણે ગાળી પાણી પીવું (રૂ.પ્ર.) પાકી મુશ્કેલીમાં મૂકવું. ૦માં જવું (રૂ. પ્ર.) એળે જવું, નિરર્થક પરીક્ષા કર્યા પછી પગલું ભરવું. હલકું પાણી (રૂપ્ર.) થવું. ૦માં ઠાંગ મારવી (રૂ.પ્ર.) લહાવવા મિશ્યા શ્રમ પચવામાં કેરું પાણી] કરવો. (૨) સગામાં આથડી પડવું. ૦માં ડૂબી મરવું પાણીકળે વિવું. [+જુઓ “કળવું' + ગુ. “ઉં' કુ. પ્ર.] (રૂ.પ્ર.) શરમાવું. ૦માં તરવું (રૂ. પ્ર.) ટેકામાં રહેવું. જમીનના પેટાળમાં કયાં પાણી છે એ શોધી આપનાર ૦માં પહેલું (રૂ. પ્ર.) પૈસા છૂટી પઢવા. ૦માં બેસવું માણસ
[પાણીનું એક પક્ષી (-ઑસવું) (ર.અ.) મંદ પઢવું. ૦માં બળવું (રૂ. પ્ર.) ૨૪ પાણુ-કાગ, ૦ ૫. [+ એ “કાગ, ડે.”] કાગડાના જેવું કરવું, નકામું કરી નાખવું. ૦માં મૂઠી ભરવી (૨. પ્ર) પાણી-ખર્ચ રૂં, ન. [+ જુઓ “ખર્ચ."] પાણી પૂરું પાડવા ખાલી મહેનત કરવી. ૦માં મૂઠીઓ ભરાવવી (રૂ. ) માટે લેવા –અપાતો દર, ‘વેટર-ચાર્જીસ' ખાલી મહેનત કરાવવી. ૦માં માં જેવું (રૂ.પ્ર.) કાયમ પાણ-ખાતુ ન. [+“ખાતું.] શહેર ગામ કે સૌમને હતાશ થઈ રહેવું. ૦માંથી પોરા (ઉ.પ્ર.) સામાન્ય વાતમાં પાણી પૂરું પાડનાર તંત્ર, ઇરિગેશન ડિપાર્ટમેન્ટ ખણખાદ, ૦માં(-) પાણુ (રૂ.પ્ર.) શાંતિથી રહેવા ન દેવું. પાણી-ચકો જ “પાણ-ચક્કી.” દેખાતું એક પક્ષી ૦માં-નું પાણી ન છલવું-હલવું (રૂ.પ્ર.) પેટમાંથી વાત પાણી-ચાલ ન. [+ જુઓ “ચાલવું.'] પાણી ઉપર ચાલતું બહાર ન જવી. (૨) મનમાં ઉગ ન થા. ૦માં પાયે પાણીચું વિ. [જએ “પાણી દ્વારા પાણીથી ભરેલું (નાળિન ટકવું (રૂ. પ્ર.) વાત છાની ન રાખી શકાવી. યેર). [૦ આપવું, ૦ દેવું, ૦૫કાવવું, ૦ પરખાવવું
(રૂ. પ્ર.) (કોઈ સ્થળનાં) હવા-પાણી (રૂ.પ્ર.) નેકરીમાંથી રુખસદ દેવી. ૦ મળવું (રૂ.પ્ર.) નોકરીમાફક ન આવવાં, હવા-પાણીની તબિયત ઉપર માંથી રુખસદ મળવી]. અસર થવી. • લેવું (રૂ. પ્ર.) ગુદા દેવો. (૨) પાણી-છલું વિ. [+ જુઓ છલવું’ + “ઉ” ક. પ્ર.] પાણીથી સામાને માન-ભંગ કરવું. ૦ વલાવવું (રૂ. પ્ર.) નિરક ભરેલું, પાણીચ (નાળિયેર). [૦ કરી આપવું, ૦ કરી નાશ્રમ કરવો. વિનાનું (રૂ.પ્ર.) નમાલું. ઊંડા પાથમાં (-નાંખવું (રૂ.પ્ર.) શરમિઠું કરવું. (૨) ઉતારી પાડવું) ઊતરવું-પેસવું (પેસવું) (રૂ. પ્ર.) ભારે જોખમ ખેડવું. પાણી-છંટાઈ (છઠ્ઠાઈ) સ્ત્રી [+ જઓ “છાંટવું' + ગુ. ગરમ પાણી (રૂ. પ્ર.) ચા. (૨) દાર. ગેળના પાણી એ “આઈ' કુમ.] પાણી છાંટવાની ક્રિયા, વાણ, ભીંજવણુ, નવરાવવું (ન:વરાવવું) (રૂ.પ્ર.) ભૂલથાપ ખવડાવવો. (૨) “કયોરિંગ નુકસાનમાં ઉતારવું. ગેળના પાણીએ નાહવું (ના:વું) પાણી-છાણી ન. જિઓ “પાણી, –દ્વિર્ભાવ.] પાણી વગેરે (રૂ.પ્ર.) નુકસાન થવું. ગેળાનું પાણી (ઉ. પ્ર.) રહેઠાણની જોઈતી ચીજ, (૨) (લા.) સ્ત્રીનું દેનિક ઘરકામ થતી અસર. ગેળાનું પાણી સુકાવું (રૂ. પ્ર.) ઘરમાં પાણી-જન્મ વિ. [+સ.] પાણીમાંથી ઉત્પન્ન થાય તેવું ઝઘડા થવા. છાશ-સ)માં પણ સમાવું (૨. પ્ર.) સારી પાણી-જાજરૂ ન. [+જુઓ “જાજરૂ.] “ગ્લશનું સંધાસ, વસ્તુમાં નરસી વસ્તુનું મિશ્રણ થવું. ટાઢે પાણીએ ખસ “વૉટર-કલેઝેટ'
[ઝાડ કાઢવી (રૂ.પ્ર) મહેનત વિના કામ પતાવવું. ટાઢે પાણીએ પાણી-ઝૂમ ન. જિઓ “પાણી દ્વારા.] નદી-કાંઠે થતું એક ખસ જવી (રૂ. પ્ર.) કામ કાઢવા આવેલા માણસને વિના પાણ-બૂલ (-કય) સી. [ + જુઓ “ખૂલવું.”] (લા.) નાસ્તા અમે કામ પતાવ્યા વિના ધકેલી દેવો. દે દામોદર દાળમાં કે ભોજન પછી પાણી પીવું એ પણું (રૂ.પ્ર.) મોટી વાતને નાનું રૂપ આપવું. નરમ પાણી પાણ-ડું ન. [+ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે ત.,] પાણ. (પદ્યમાં) (ઉ.પ્ર.) કમન્તાકાત, પત્થ(-થ્થર પર પાણી, પાટા પર પાણ-ઢાળ . [+જ એ “કાળ.'] પાણી વહી જાય તેવા પાણુ (ર.અ.) કપાત્રને ઉપદેશ. પરિયાનું પાણી (રૂ.પ્ર.) ઢોળાવ, ‘વેટર-શેડ.' (૨) જેમાંથી નદી-નાળામાં પાણી બાપદાદાની આબરૂ. ૫કું પાણી (રૂ.પ્ર) ઉકાળેલું પાણી. આવે તે પ્રદેશ. (૩) પાણીના બે હેજ વચ્ચેની દીવાલ પાય તેટલું પાણી પીવું (રૂ.પ્ર.) બીજાના કહ્યા પ્રમાણે પાણ-ઢાળ ન. [+ જુઓ “ઢાળવું.] મરણ પછી ૧૧ મે કર્યા કરવું, પાંદડે પાણી પાવું (ઉ.પ્ર.) હેરાન કરવું. દિવસે શ્રાદ્ધ-ક્રિયામાં પાણી રેડવાને વિધિ. (૯) (લા.) કરેલા પેટ પાણી પડવા ન દેવું (રૂ.પ્ર.) શાંતિથી રહેવા ન દેવું. કામની નિષ્ફળતા, (૩) ઉપકારને સ્થાને અપકાર. (૪) પૈસાનું પાણી (રૂ.પ્ર.) પુષ્કળ ખર્ચ. બે પાણુનું(ઉ.પ્ર.) ભિ- વિ. વ્યર્થ, નકામું
[(૩) તીક્ષણ ધારવાળું ચારથી ઉત્પન થયેલું. ભારે પાણી (ઉ.પ્ર.) પચવામાં ભારે પાણ-દાર વિ. [ કા. પ્રત્યય) તેજીલું, તેજી. (૨) શુરવીર. પડે તેવું પાણી. માથે પાણી ઘાલવું (રૂ.પ્ર.) બિમારીમાંથી પાણી નિકાલ ૫. જિઓ નિકાલ.'] ગટરકામ, ઇમેજઊઠવું. મુસાભાઈનાં વા ને પાણી (ર.અ.) પાયે માલ કામ, ઇમેજ વસ' પિતાને કરી મહાલવું એ. મોંમાં પાણી આવવું (રૂ. પ્ર.) પાણી-પચું જ “પાણી–પરું.” સ્વાદ થવાની લાલચ થવી, લાલચુ થવું. લાલ પાણી પાણીપત ન. ઉત્તર પ્રદેશમાં દિહી અને અંબાલા વચ્ચેનું ઉ.પ્ર.) લોહી. લીંબુનું પાણી (રૂ. 4) મળતાવડું, બધે એ નામનું એક જનું યુદ્ધક્ષેત્ર અને નજીકનું ગામ (ર ભળી જાય તેવું. લેહીનું પાણી કરવું (રૂ. પ્ર.) સખત પાણી-પત્રક (પા:ણ-) એ “પહાણી-પત્રક મહેનત કરવી. લોહીનું પાણી થવું (ઉ.પ્ર.) સખત મહેનતા પંથ (-૫-૧) વિ [+જ એ “પથ.'](પાણીના જે
છે અને નજીકનું ગામ. (સંજ્ઞા)
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |