Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 37

તાણ-ખેંચ
અછત અનુભવાવો]
તાણ-ખેંચ (તાણ્ય-ખેંચ્યું) . [જ એ ‘તાણૐ' + ‘ખેંચ.'] બાણપૂર્વકના આગ્રહ. (ર) ખેંચતાણ તાલુğ સ. ક્રિ. સં. ત>પ્રા. તળ દ્વારા] ખેંચવું, ખેંચી લાવવું. (ર) પ્રવાહમાં ઢસડી જવું. (૩) લાંબું થાય એમ ખેંચવું. (૪) (લા.) તરફેણ કરવી, [તાણી કાઢેલું (રૂ. પ્ર.) દૂબળું, નબળું, તાણી ના(-નાં)ખવું (રૂ, પ્ર.) અવગણવું, તાણીને (રૂ. પ્ર.) માટે અવાજે. (૨) આગ્રહપૂર્વક તાણીને લાંબું કરવું (રૂ. પ્ર.) લંબાવી બગાડવું, તાણી લાવવું (રૂ. પ્ર.) બળજબરીથી ખેંચી લાવવું] તણાવું કર્મણિ., ક્રિ. તણાવવું કે., સ. ૬. તાલુકું-તૂશ(-સ)નું સ. ક્રિ. [જુએ ‘તાણનું’ દ્વારા, સમાસ.] ગમે તેમ કરી બંધ બેસાઢવું. [તાણીતૂશી(-સી)ને (રૂ. પ્ર.) જેમતેમ કરી, મહામુશ્કેલીથી, મુસીબતથી તાણું-તાણુ (તાણુમ-તાણ્ય) શ્રી., રણા પું, ખ. વ., તાણાતાણુ (-ણ્ય), તાણાતાણી સ્ત્રી. [જ‘તાણવું,'–ઢિર્ભાવ + ગુ. ઈ ' સ્વાર્થે ત, પ્ર.] વારવાર તાણનું એ, ઢઢ-તાણ, ખેંચાખેંચી [કાપડના ઊભા-આઢા ઢારા તાણાવાણા પું., બ. વ. [જુએ ‘તાા’ + ‘વાણા.’] વણાતા તાણિયા પું. [જુએ ‘તાણવું’ + ગુ. ‘ક્યું' રૃ. ×.] છાપરા કઠાડા વગેરેના આધાર માટે મુકાતા પથ્થર ચા લાકડાના કે લાઢાના ખૂણિયા, બ્રૅકેટ’ તાણી શ્રી. [જએ ‘તાણા' + ગુ. ‘ઈ 'શ્રીપ્રત્યય.] નાના તાણા-ઊભા તાર (વણવા માટેના)
તાણુ, -ણું જુએ ‘ત્રાણુ.’
તાણા પું. [જુએ ‘તાવું' + ગુ. ‘એ’Ė પ્ર.] વણાટ કામમાંના લંબાઈના દ્વારા [ઊભે અને આા તાર તાણા-વાણા પું. [જુએ ‘તાણા' + ‘વાણેા.'] વણાટમાંના તાત હું. [સં.] પિતા, બાપ. (ર) વડીલ, મુર્ખી. (૩) નાના ભાઈ આ પુત્રો શિષ્ય મિત્રા વગેરેને માટે વપરાતા પ્રેમવાચક ઉદ્ગાર (મુખ્યત્વે સં. સાહિત્યમાં) તાતરવું અ. ક્રિ. ઉઠાવી લઈ ને નાસી જવું. તતરાવું કર્મણિ, ક્રિ. તતરાવવું છે. સ. ક્રિ.
તાતવું અક્રિ. [સં. સપ્ત≥ પ્રા. સત્ત ભૂ. રૃ. દ્વારા] (પાણીનું કે પ્રવાહીનું) ઊકળવું, તતવું ભાવે, ક્રિ. તતાવવું છે., સ. દિ.
તાતા હું. [રવા.] (બાળકાની ભાષામાં) રેટલે તાતા-થ(-થે)ઈ, તાતા-થૈયા સ્ત્રી. [રવા.] નૃત્ત કે નૃત્યના ખાલ તાતાર છું. [1.] મધ્ય એશિયાના એ નામના એક પ્રદેશ, તુર્કસ્તાન. (સંજ્ઞા.) [વાતારનું તાતારી વિ[+ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર] તાતાર દેશને લગતું, તાતું વિ. [સં. સપ્ત-> પ્રા. સત્તમ-] તપી ઊઠેલું, ખૂબ ગરમ થઈ ગયેલું, ખૂબ ઊભું. (ર) (લા.) તરતનું, તાજું. (૩) ગરમ સ્વભાવનું. (૪) તેજસ્વી. (૫) વેગીલું. [તા ઘા (રૂ. પ્ર.) તાજુ દુઃખ]
તાતું-માતું વિ. [+ ”એ ‘માતું.'] (લા.) હુષ્ટપુષ્ટ તાતેલું વિ. [જુએ ‘તાતું' +ગુ. એલું' ત. પ્ર.] ખૂબ તપી ઊંઠેલું, ગરમાગરમ, ધગધગતું
Jain Education International2010_04
૧૦૭૨
તાન
તાતા પું. [રવા.] જુએ ‘તાતા.’ તાત્કાલિક(-ળિ)ક વિ. [સં.] તરતનું, એ જ સમયનું. (૨) સમકાલીન. (૩) ક્રિ. વિ. વિલંબ વિના, ઢીલ વગર, ‘પ્રેાલી’ તાત્ત્વિક વિ. [સં.]તત્ત્વને લગતું, મૂળ સાથે સંબંધ ધરાવનારું, ‘ફન્ડામેન્ટલ.’ (ર) વાસ્તવિક, યથાર્થ, મૂળ પ્રકૃતિનું. (૩) મહાભુતાને લગતું, ‘મેટાફિઝિકલ', (૪) આત્મતત્ત્વને લગતું, આધ્યાત્મિક, ‘સ્પિરિચ્યુઅલ.’(૫) તત્ત્વજ્ઞાનને લગતું, ‘ફિલેાસૅાર્ફિકલ.' (5)(લા.)શૈક્ષણિક, સૈદ્ધાંતિક, એ કેડેમિક’ તાત્પર્ય ન. [સ.] રહસ્ય, સાર, તત્ત્વ, મર્મ, (૩) ઉદ્દેશ, હેતુ,મતલબ, આશય, ‘મેટિવ’ (વ. ર.), ઇન્ટેન્શન’ તાત્પર્યાર્થ પું. [ + સં. બર્ય) રહસ્યાર્થે, ભાવાર્થ તા-થ(-થે)ઈ જુએ ‘તાતા-થઈ.’
તાદર્થ્ય ન. [સં] એને માટે હોવાપણુંએ અર્થ. (વ્યા.) (૨) હેતુ, ઉદ્દેશ, ધારણા
તાદાત્મ્ય ન. [સં.] તદાત્મકતા, એકાત્મકતા, એકરૂપતા, અભિન્નતા, આઇડેન્ટિટી' (ના. ૬.). (ર) એળખ, ‘આઇડેન્ટિફિકેશન.’ (૩) દેખાવમાં ભેદ છતાં અભેદ્દપણું. (વેદાંત.) તાદાત્મ્ય-નિયમ પું. [સં.] એકરૂપતાની પ્રક્રિયા, ‘લા ફ આઈડેન્ટિટી' (મ. ન.) તાદાત્મ્ય-સંબંધ (-સમ્બન્ધ) પું. [સં.] જુએ ‘તાદાત્મ્ય (૩).’ તાદાત્મ્યાભ્યાસ પું. [ + સં.માત] તદાત્મકતા કે અભિખૂન્નતા ન હોવા છતાં એને થતા આભાસ, અસત્યમાં સત્યપણાની ભ્રાંતિ. (વેદાંત.) તાદાત્મ્યાપત્તિ સી. [+સં. -પત્તિ] અભેદ સંબંધ હોય એવું ફલિત થવાપણું. (વેદાંત.) [પણું. (વેદાંત.) તાદાત્મ્યાભાવ હું. [+ સં. શ્ર-માવ] તદાત્મકતાનું ન હોવાતાદાત્મ્યાભિમાન ન. [ + સંયમિ-માન પું.] તદાત્મકતાને પરિણામે ઊભા થતા અહંભાવ (જે પતન તરફ લઈ જાય.). (વેદાંત.) [બહુમતી તાદાત(દ-) સ્રી. [અર. તઅઠ્ઠા૬ ] સંખ્યા, (૨) સંખ્યાની તાભાવ પું, [સ. સાદા + આવ. સંધિથી] એવું હોવાપણું, જેનું હાવાપણું. (૨) જીવન્મુક્તતા. (વેદાંત)
તાશ વિ. [સં] એવું, જેવું, એના જેવા દેખાવનું કે સ્વરૂપનું યા સ્વભાવનું અથવા ગુણનું, અલેાઅદલ તાઇશ-તા શ્રી. [સં.] તાદશપણું, ‘રિયાલિઝમ’ (મ. ન.) તાશી વિ. [+ ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર.] ભગવન્મય જીવન જીવનાર, ભગવદીય
તાદ્દશ્ય ન. [સં.] જુએ ‘તાદૃશ-તા.’ તાશ્ય-તા. [ + સં, તા ત. પ્ર.] જુએ ‘તાશ-તા.’ તાન† ન. [×.] ધૂન, લેહ, લગની. (૨) સંગીતમાંની ૪૯ ટેરમાંની તે તે ટર. (સંગીત.) (૩) (લા.) ઉમંગ. (૪) જોસ. [॰ ચ(૮)વું (રૂ. પ્ર.) જુસ્સા કે જોર આવવું. ૦ તેઢવું (રૂ. પ્ર.) મહેણું મારવું. • મારવું, ॰ લેવું (૩.પ્ર.) ગળામાંથી સર કાઢવે, કૈર કાઢવી. ૦માં આવવું (રૂ.પ્ર.) મસ્તીમાં આવવું, લહેરમાં આવવું]
.
તાન
(-૫) શ્રી. સું. તાન ન.] ઉમંગ, ઉત્સાહ. (૨) (લા.) અતિ આસક્તિ, ઘેલછા. (૩) ઉન્માદ, તેાફાન, મસ્તી. [॰ ચઢ(-)થી (રૂ. ૩.) ધૂન લાગવી. (૨) મસ્તીમાં આવી