Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 34

બળા-બળ
૧૦૬૯
તાકીદ
ગુ, “અ---એણ" પ્રત્યય લંબળી જ્ઞાતિની સમી. તાક પુ. લાગ, તાકડે (સંજ્ઞા.)
તાક પું. [અર. ગોખલો' અર્થી ગોળ વાળેલી અર્ધચંદ્રાતંબાળા- તળ (
તળ-તબ્બળ) ૫. [ઓ ‘તંબળ,- કાર કમાન (પુલ ગરનાળાં વગેરેમાંની)
તમાં લગ્ન પ્રસંગે નાગરવેલનાં તાકડી જી. સિં. તર્ક > પ્રા. તવ + ગુ. ‘ડું સ્વાર્થ પાનની આપ-લેનો એક વિધિ
[નિષ્ફળ જવું ત. પ્ર. + “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્ય] એ “તકલી–ત્રાક.” ત ળાવું (
ત ળાવ) અ. ક્રિ. [૨વા.] તણાઈ જવું, તાકડું ન. [જ ત » પ્રા. સવવુ + ગુ. ‘ડું' સાથે તળિયું વિ. [જ “તંબોળ' + ગુ. “ઈયું ત. પ્ર.) ત. પ્ર.] જોગણી ઉખેડવાનું એક ઓજાર. (૨) વીંધ પાડવા નાગરવેલના પાનને લગતું, તંબળ સંબંધી
કામ લાગતે લોઢાનો એક પ્રકારના સળિયે તં ળિયું વિ. [જઓ ‘તંબાળી'+ ગુ. કયું' ત. પ્ર.] તાકડે ક્રિ. વિ. [જઓ “તાકડે' + ગુ. “એ સા. વિ., પ્ર.] તંબેળીને લગતું, તંબોળી સંબંધી
પ્રસંગે, ટાણે, અણુ-વેળા, ખરે વખતે તંબળિયો છું. [જઓ “તંબોળિયું.”] જુઓ ‘તંબોળી.” (૨) તાક(-ગ)-ડે મું. જિઓ ‘તાક' + ગુ. ‘ડું' સ્વાર્થે ત...] લગ્નાદિ પ્રસંગે પાનસેપારી વહેચનાર માણસ. (૩) (લા) લાગ, અવસર, ટાણું, મેકો, પ્રાંગ, તક. (૨) ચેરીને યોગ્ય ઝીણું રેશમ. (૪) એક પ્રકારનો સાપ
વખત. -ડે તાકડે બાઝ (રૂ. પ્ર.) અનુકળ યોગ આવી તાળી . સિ. તાપૂછવ> પ્રા. તેવોર્જિઅ-, અને ગુ. મળવા. ૦ માં (રૂ. પ્ર.) કટીને પ્રસંગ આવવો
તંબેળ + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર., વિકાસ એક જ પ્રકારનો છે. સાંધા (રૂ.પ્ર.) યોગ્ય સમય જોઈને કામ કરવા મંડી નાગરવેલનાં પાનનાં બીડાં કરી વેચનાર વેપારી (એ ધંધાને તાકણિયું વિ. જિઓ ‘તાકવું’ - ગુ. ‘અણું” ક. પ્ર. + “ઇયું કારણે પડેલી એક જ્ઞાતિ અને એને પુરૂષ). સંજ્ઞા. ત. પ્ર.] તાકનારું, તાકેડુ તાળી-વાટ (
ત ળી -વાડથ) સ્ત્રી. જિઓ “તંબોળી + તાક(-કા)ત સ્ત્રી. [અર. ‘તાકત”નું બ. વ. “તાકાત; ગુ, “વાડ.'] તંબોળી જ્ઞાતિને લત્તો
માં બંને વપરાય છે.] કૌવત, બળ, શક્તિ, ગુંજાશ તસળાવવું, સંસળવું જએ ‘તાંસળવું'માં.
તાક(-કા)તદાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય ] તાકા-કા)ત-વાન તંસાવવું, સંસાવું એ “તાંસવુંમાં.
વિ. [ + સં. °વાન ત. પ્ર., ] તાકાતવાળું તા' કું. [સં. તાપ > પ્રા. તાગ-3 સર્ચ કે અગ્નિને તપાટ. તાકલ-તોકલ વિ. [૨વા.] ઉદાર મનથી સદા કરનાર [ આપ (રૂ. પ્ર.) ઊભું કરવું. ૦ દે (રૂ. પ્ર.) મૂછન તાકવું સ. ક્રિ. [સં. તર > મા તા- “તર્ક કરા']. છેડા વણી ઊંચે વાળવા. ૦માં ને તામાં (રૂ.પ્ર.) ઉતાવળમાં, નિશાન ટાંકવું, લક્ષ્ય તરફ જોયા કરવું. (૨) ઈચ્છા કરવી, વેગમાં. (૨) ઉમંગમાં. (૩) ગુસ્સામાં. ૧ લાગો (ઉ. પ્ર.) ચિંતવવું. (૩) આશા કરવી. [સાથે તીર (ઉ.પ્ર.) તાપ અનુભવ. ગરમીની અસર થવી].
ધારેલો વિચાર] તકાવું કર્મણિ, કિ, તકાવવું છે, સ. કિ. તારું છું. [ફા., નંગ, ગણતરો] કાગળનું ફેરદ, “પેપરશીટ તાકળાં ન., બ. વ. જિઓ “તાકવું' દ્વારા “તાકળું-તાકના] તાઈ સ્ત્રી. કાપડની એક જાત. (૨) એ નામનું એક કાપડું (લા.) ભિક્ષુક લોકે, માગણ, ચાચકો તાઈ પુંમુસલમાની એક જ્ઞાતિ (વણાટ વગેરે કામ તાકળી સ્ત્રી. [સં. તવું > પ્રા. તરવું + ગુ. “શું સ્વાર્થે
કરનારી). (સંજ્ઞા.) (૨) પીંજારા (એક મુસ્લિમ જ્ઞાતિ). (સંજ્ઞા.) છે. પ્ર. + “ઈ' પ્રત્યય] જુઓ “તકલી' (ખાસ કરી નાઈતળી (તળી ) પું, બ. વ. જિઓ ‘તાઈ' + જઈ વણવાની). તાળી.'] પીંજારા તંબળો વગેરે જ્ઞાતિના માણસ. (૨) તાકાત જએ ‘તાકત.' (લા) જેનું સમાજમાં લેખ નથી તેવા માણસ
તાકાત-દાર જ “તાકત-દાર.” લાઈ-સાસુ સ્ત્રી, જિએ “તાઈ' + “સાસુ.”] (લા) નણંદ તાકાત-વાન જુએ તાકત-વાન.” તાલ વિ. r arg-> પ્રા. તાવ-1 બીનને તપાવનાર. (ર) તાકાત્તાકી સ્ત્રી, જિઓ “તાકવું,'- કિર્ભાવ + ગુ. ‘ઈ’ક.પ્ર.] (લા.) બીજાને ગુસ્સે કરનાર. (૩) ગુસ્સાવાળું
વારંવાર સામસામું તાકીને જોયા કરવાની ક્રિયા તાઊસ એ તાસ.'
તાકી વિ., પૃ. [જ એ “તાકવું” ગુ. “ઈ' કુ. પ્ર.] (લા.) તસ-બાજ જ એ “તાસ-બાજ.”
ત્રાંસી નજરનો માણસ. (૨) માંજરી આંખવાળો માણસ, તાઊસી જુએ “તાસી.”
(૩) શ્રી. બેઠાની આંખની એક પ્રકારની એબ તાઓ, ૦ ધર્મ પ. [ચીની, + સં.1 ચીની તત્ત્વજ્ઞાની તાકીચે પું. હીરા માણેક વગેરેનું પાસા પાડયા વિનાનું નંગ લાઓસેના સિદ્ધાંત પ્રમાણે ચાલતો ધર્મ-સંપ્રદાય. (સંજ્ઞા) તાકી-ચેટ સ્ત્રી, જિઓ “તાકવું'નું . ક. “તાકથું” ગુ કે.કે. જેઓ “તાજા-કલમ.”
“ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય + ચોટ.'] એક નજરથી તાકીને જેવું એ. nક (કર્ય) સ્ત્રી. [જ એ “તાકવું.] નિશાન તાકવું એ, નેમ, (૨) વિ. નિશાનબાજ ચાટ, (૨) (લા.) ઈચ્છા, આકાંક્ષા. (૩) આશય, ધારણા. તાકીદ સી. [અર.] ઉતાવળ, ત્વરા. (૨) (લા.) (તરત ૦ બાંધવી (રૂ. પ્ર.) લાગ માટે નજર બાંધવી, દષ્ટિ અમલમાં મૂકવાની આજ્ઞા. (૩) ચેતવણી, “નિંગ.” સ્થિર કરવી. ૦રહેવી (૨વી) (રૂ. પ્ર.) ઈરછા બતાવવો. (૪) અમલમાં મૂકવાની ઉતાવળ, અર્જન્સી,” “ઇમર્જસી.” ૦ રાખવી (રૂ. પ્ર.) જોયા કરવું. ૦ લગાવવી (રૂ. પ્ર.) [૦ આપવી (રૂ. પ્ર.) ચેતવણી આપવી. ૦ કરવી (રૂ. પ્ર.) નજરમાં લેવું, લાગ માટે નજર રાખવો]
ઉતાવળ કરવી).