Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 196

ધાકારાએંધ
ના રૂપમાં પ્રયાગ (નીચે ધેાકારા-બંધ’-ધાકારે' અપવાદ.) ધાકારા-બંધ (-અન્ધ) ક્રિ.વિ. [જુએ ધાકાર’ + ફા. ‘બન્દ.'] ધાકારે ક્રિ.વિ. [+ગુ. એ' ત્રી. વિ., પ્ર.] ઝપાટાબંધ,
ઝડપથી
ધોકાવવું સ.ક્રિ. જિઓ ધેાકા.'ના,ધા.] કપડું ધેાતી વખતે એને ધેાકા મારવા, ધેાકાટવું. (૨) (લા.) માર મારવા. ધોકાવાનું કર્મણિ, ક્રિ. ધાકા-વારી સ્રી. [૪એ ‘ધાકે' + ‘વાર' + ગુ. 'ત. પ્ર.] ઉપરા-ઉપર ધેાકા લગાવવા એ
૧ર૩૧
યાકાવાવું જઆ ાકાવવું’માં. ધેકાણું જુએ ‘પેાકવું’માં. ધાકણું જએ ધેાકણું,’
ધાકા પુ. [રવા.] જાડા ગાળાકાર કે ચપટા (હાથાવાળા) દંડો તેમ (મુખ્યત્વે કપડાં ધાવાના, ચટણી વગેરે પીસવાના ગાળ) લઠ્ઠો, ધેાકણું, લર્જિયાન.' (૨) સૈાનીનું વાળે ખેંચવાનું એક એન્નુર (લાકડાનું). (૩) કમાડના પાટિયાને આડા જડવામાં આવતા તે તે થાપા. (ઊભી ‘વેણી’ કહેવાય.). (૪) ખાંડણી-યંત્ર, મુસળ, ‘બીટર.' (પ) (લા.) નુકસાન. [॰ *ટવા (૬.પ્ર.) મિથ્યાવાદ કરવા. (૨) હઠ કરવા. ૦ ધરવા (રૂ.પ્ર.) મુશ્કેલીની શંકા હાવી. ૦ પછાઢવા (૬.પ્ર.) હઠ લેવેા. ♦ પહેાંચવા (-પૅદં:ચવેા), ૦ લાગવા (રૂ.પ્ર.) નુકસાન થયું. •ફેરવવા (રૂ. પ્ર.) માર મારવેા. ૦ પૂંખવા (રૂ.પ્ર.) પેાતાની જ વાતને વળગી રહેવું. (૨) હઠીલા બનવું. • મારવા (રૂ.પ્ર.) વાતને પાછી પાડવી. (૨) અન્યાય કરવા. (૩) આઢખીલી-રૂપ બનવું. સમણુવા (.પ્ર.) પેાતાની જ વાત ચલાવ્યે રાખવી] ધેાખ પું. ઢગલા, થાક. (૨) વિ. પુષ્કળ, ઘણું ધોખડું ન. નદીની વચ્ચે લીલા ઘાસવાળી જમીન ધોખવું અ.િ લખ્યાં તરસ્યાં રાહ જોઈ નકામાં બેસી રહેવું ઝરવું. ધાખાવું ભાવે, ક્રિ, ધેાખાવવું પ્રે., સ.ક્રિ. ધોખા(-ખે)-માજ વિ. [જુએ ‘ધેખા' + ફા.] ખેઢું અથવા માઠું લાગ્યાનું અતાવ્યા કરનારું, ધેાખા કર્યાં કરનારું ધાખા(-એ)બાજી સ્રી. [+]. ઈ' ત.પ્ર.] ધેાખા કર્યાં
•
કરવાની ચાલબાજી
ધોખાવવું, ધોખાવું જએ ધેાખવું”માં, ધોખે-બાજ જુએ ધાખા ખાજ,’ ધાએ-બાજી જએ ધેાખા-મા’ ધોખા હું ખેા કે માઠું લાગ્યાનું કથન. (૨) (મરેલાંના) ખરખરા કરવા. (૩) જીવ-ખાળેા. [॰ કરવા (રૂ.પ્ર.) મારું લગાડવાનું કહેવું. (૨) પસ્તાવા કરવા. ॰ ખાવા (૩.પ્ર.) ભ્રમમાં પડવું. ૦ દેવા (રૂ.પ્ર.) દર્ગા દેવા, (૨) નુકસાન કરવું] ધાગવું ન. જએ ‘માંગવું.' (ર) કમાડનાં પાટિયાં ઉપર આડા જડવાના લાકડાના ચેારસે કે યાકા ધેટા હું. સાળમાં વાણાની કાકડી રાખવાનું ઘરું, કાંઠલે, નળા ધાડ (ધાડય) સ્ત્રી. [જ ધેાડવું.] દોટાદોટ ધોઢ-દોઢ (બૅડર-ઢોડા) શ્રી. [જુએ ધાડવું' (સૌ.) + ‘ઢાડવું,’ સમાનાર્થીએની દ્વિરુક્તિ.] દોડાદોડી ધઢવું (ધાડનું) જ એ ‘ધ્રોડવું”. ધોડાવું (-પૅડાનું)
Jain Education International2010_04
યાતી-દાસ
આ’ ă, પ્ર.]
લાવે, કિં. ધેાઢાવવું (ધોડાવવું) કે., સ.ક્રિ. ધેાઢા (ધોડા) કું., ખ.વ. [જુએ ધેાડવું' + ગુ. ‘એ' કૃ. પ્ર.] (લા.) આંટા-કેરા. (૨) પ્રયત્ન, મહેનત. [॰ કરવા (૩.પ્ર.) નકામું હેરાન થવું] ઘેાડવવું, ઘેડાવું (ધોડા) જુએ ‘ઘેાડવું’માં, ધાચિા (કૅરિયા) પું. દક્ષિણ ગુજરાતના ડાંગના પ્રદેશની એક ભીલ જાતિ અને એના પુરુષ. (સંજ્ઞા.) ધાડા (ધાડા) કું. [જુએ ‘ધેઢવું” + ગુ. (લા.) વ્યર્થ કેરા, નકામે આંટા ધાણ` (ધાણુ)ન. [સં. ધોવન > ધોમળ] કપડાને તે તે દરેક વખતે ધાવામાં આવે તે (ગણતરીએ). (ર) ભાજનમાં ખાતાં થાળીમાં વધેલું વગેરે ધેાઈને કરેલું પ્રવાહી (ઢારને પીવા માટે). [॰પઢવાં (૩. પ્ર.) ધેલાઈની તે તે ક્રમસંખ્યા થવી] ધાણુ (-ણ્ય) શ્રી જુએ ‘ધાવું’+ ગુ. ‘અણુ' રૃ. પ્ર.] ધાવાની રીત કે કસબ. (૨) ધેાવાનાં લગઢાંના ઢગલેા ધાણુવાલ (ધાણ-) પું. ધુમાડેt જવાના ગાર્ગ, ધુમાડિયું ધાણુ-વીછળ (ધે ાણ-,-ચ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ધાણ '+'વીછળવું.'] ધાવા-વીછળવાનું કામ (૨) ધાતાં વીછળતાં થયેલું પાણી, ધાણ ધાણિયાલ (ધૅાણિયાલય) શ્રી. સધવા સ્ત્રી શ્રેણિયું (ધણિયું) ન. દૂધ દોહવાનું ઘણું ધાણિયું? (પૅણિયું) ન. [જુએ ધેણ' + ગુ. 'યું' ત. પ્ર.] (લા.) ભીંડીની દારીના ઝડા, પીંછા ધાણી (શ્રેણી) પું. સવર, ડુક્કર શ્રેણી સ્રી. [જુએ ‘ધાણું’ + ગુ. ‘અણી’ કૃ.પ્ર.] ધાવાની ક્રિયા યાત (નય) સ્ત્રી, જાડું દેશી કાપડ શ્વેત (ત્ય) જુએ પ્રોત.' શ્વેતાન. [જુએ ધેાતિયું’ દ્વારા.] પંચિયું, ફાળિયું, મેતલી શ્વેત-પનાત વિ. અતિ-ઉદાર શ્વેત-પનાતરું ક્રિ. વિ. સત્યાનાશ થઈ જાય એમ. [॰ નીકળવું (૨. પ્ર.) સત્યાનાશ થવે] [ાતિયું, પંચિયું, ફાળિયું ધેાતલી સ્ત્રી. [જુએ ધેાતીથૈ” (હિ)+ગુ. સ્વાર્થે ત.પ્ર.] નાનું ધેાતાળ વિ. [જુએ ધેાવું” + ગુ. “તું” વર્ત. રૃ. + મળ’ ત. પ્ર ] (લા.) ઉદાર, સખી દિલનું. (ર) છૂટા હાથનું, ખરચાળ ધેતિયું સં. પૌત વિ. ધાયેલું’દ્વારા] મેટા માપનું પેાતિયું, થેપાડું. (સામાન્ય રીતે ક્રેડથી નીચે પહેરવાનું; સૌરાષ્ટ્રમાં માથે બાંધવામાં પણ વપરાય છે.) [-યાં ઊંચાં લેવાં (૨. પ્ર.) અભડાઈ જવાના દંભ કરવા, ॰ કાઢવું (રૂ. પ્ર.) બેઆબરૂ કરવું]
ધોતી . [સં. ધોતી, અાઁ. તદ્દભવ] યાગની (ખાસ રીતે તૈયાર કરેલી ટારી ગળા-વાટે પેટમાં જવા દેવાની) એક પ્રક્રિયા, (યાગ.) ખેતીરે શ્રી. [હિં.] જઆ ધેાતિયું,’ ધાતી-કરમ ન. [જુએ ધેાતી'' +‘કર્મ, '], ધેાતી-કર્મ ન. [+ સં.] ચેાગની ધેાતી કરવાની ક્રિયા, (યાગ,) ધાતી-ોટા, ડો પું. [જએ ધેાતીÖ' + જોટા,- ડૉ.’] પ્રેાતિયાનાં એ ફાઢાંનું આખું થાન ધાતી-દાસ પું. [જ આ ‘ધાતીÖ' + સં,] (લા.) ડરપેાક માણસ, (ર) વાણિયા (ખિજવણું)