Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1129

સત્તા-ખાર
ધણીપણું, સ્વામિત્વ. (૫) ખળ, શેર, (૬) મગદૂરી, (૭) (લા.) મેટા. [॰ આપવી (રૂ.પ્ર.) અમલ કરવાના હક્ક આપવેા. ૦ આવવી (રૂ.પ્ર.) તાકાત મળવી. ૦ ઉપર આવવું (-ઉપરથ-) (૩.પ્ર.) રાજ્ર-સત્તા હાથમાં લેવી. ૦ ચલાવવી (૩.પ્ર.) જુલમ કરવેશ. ૭ ચાલવી (રૂ.પ્ર.) અમલ ચાલવા, ઊપજવું. ૦ મળવી (રૂ.પ્ર.) અધિકાર હાથમાં આવવે] સત્તા-ખાર વિ. [+ રૂા. પ્રત્યય] અધિકાર મેળવી એના ભાગવટો કરનાર
સત્તાખારી સ્રી. [ + ફા. પ્રત્યય] સત્તાખેારપણું સત્તાણુ(-ણું) વિ. [સં, ક્ષત-નવૃત્તિ>પ્રા. સાવ] નેવુ અને સાતની સંખ્યાનું
સત્તાત્મક વિ. [ + સં. આત્મન્ + ] અસ્તિત્વમાં રહેલું, હયાતીના રૂપનું. (૨) અધિકારના રૂપમાં રહેલું, સ્વાયત્ત અધિકારવાળું, ડિટોરિયલ’
૨૧૧૪
સત્તા-ધારી વિ. સં.,પું.] જેના હાથમાં અધિકાર હોય તેવું સત્તાધિકારી વિ. [સં.,પું.] સત્તાધિકાર ચલાવનારું, અધિકાર ભાગવનારું
સત્તાધીશ,-શ્વર પું. [ + સં. ફ્રા,-પ ્] સમગ્ર અધિકાર જેની પાસે હૅાય તેવા માણસ, સરમુખત્યાર સત્તા-પરસ્ત વિ. [ +¥ા.] અધિકાર મેળવવા ચાહનારું સત્તા-પૂજક વે. [ä,] અધિકારી સત્તાને માન આપનાર, સત્તાની વાહ વાહ પે;કારનાર
અમિ-મુલ] સત્તા તરફ્ વળેલું,
સત્તાભિમુખ વિ. [ + સં. અધિકાર મેળવવા માગતું સત્તા-મારી સી. [+જએ ભારણું' + ગુ. ' કૃ×.] અધિકાર મેળવવા માટેની ધાંધલ [પ્રબળ ઇચ્છા કરતું સત્તારુરુક્ષુ વિ. [ + સે, મહહન્નુ] અધિકાર ઉપર ચડવાની સત્તારૂઢ વિ. [ + સં. મા૪] અધિકાર ઉપર ચડી બેઠેલું, જેના હાથમાં સત્તા હાય તેવું [સ્વાર્થી વૃત્તિ સત્તા-લાભ પું. [સં.] અધિકાર મેળવવાની સંકુચિત અને સત્તા-લાભી હૈ. [સં.,પું.] સત્તા-લેાક્ષ રાખનારું સત્તાવતરણ ન.[ + સં. ભય-તત્ત્વ અધિકાર ઉપરથી ઊતરી જવું એ [અને સાતની સંખ્યાનું સત્તાવન વિ. સં. સપ્ત-જ્વારાવ્ ≥ પ્રા. સત્તાવન] પચાસ સત્તા-વાચક વિ. [સં.] અસ્તિત્વ ખતાવનારું. (ન્યા.) સત્તા-નાદ હું. [સં.] જડ ચેતન સર્વનું અસ્તિત્વ છે એવા મત-સિદ્ધાંત, (૨) ડચેતન જગત સત્ય છે એવા મત-સિદ્ધાંત. (૩) એકહથ્થુ સત્તા હોવાના મત-સિદ્ધાંત સત્તાવાદી વિ. [સં.,પું.] સત્તાવાદમાં માનનારું સત્તા-વાન વિ. [સં. વાર્• પું.] જુએ સત્તાધારી,’ સત્તાવાર વિ,ક્રિ.વિ. [ä.] પ્રમાણ-ભ્રત, પ્રમાણિત, ‘ન્ટિક’ [અધિકાર હાય એ રીતનું સત્તા-વાહક વિ. [સં.], સત્તા-વાલી.વિ. [સં.,પું.] હાથમાં સત્તા-વિભાગ પું. [સં.] સત્તા કે અધિકારનું વિકેંદ્રી-કરણ સત્તાવીસ(-શ) વિ. [સં- વિત્તિ > પ્રા સત્તરીક્ષ,સરીત, .] વીસ અને સાતની સંખ્યાનું [કે ઘડિયે। સત્તાવીસાં ન.,અ.વ. [ + ગુ. ‘'' ત પ્ર.] સત્તાવીસના પાડ સત્તા-શાળી વિ. [ + સં. રાછી, પું.] જએ ‘સત્તા-ધારી,’
Jain Education International2010_04
સલ(ળ)
સત્તા(ત્યા)સી(શી) જએ સિતાસી(-શો).' સત્તાસ્થાન ન, [સં.] અધિકારના હોદ્દો સત્તા-સૂચક વિ. [સં.] અસ્તિત્વને બેધ કરનારું. (૨) અધિકારના ખ્યાલ આપનારું
સત્તાંધ (સત્તાધ) વિ. [ + સં. અન્ય] અધિકાર ઉપર લેવાને કારણે જેણે ભાન ગુમાવ્યું હોય તેવું, સત્તાના પ્રાળ મદવાળું [(ખાવ) સત્તુ પું. [સં. સત્તુ > પ્રા. ક્ષત્તુ, પ્રા. તસમ] સાથવે સત્તુ ન. [સં. સાñ-> પ્રા. સત્તમ-] જએ સસ્તું. સત્તો પું. જુએ ‘સતું.'] ગુંછક્ાનાં પાનાંમાં સાત દાણાનું તે તે પાનું, (૨) જેના ઉપર સાતના આંક હેાય તેવા પાસે સત્તો(-ત્યા)તરું જુએ ‘સિત્તોતરું.' સત્તો(ત્યા)તે જુએ ‘સિત્તોતેર.’
સજ્જન. [સં.] અસ્તિત્વ, સત્તા, હયાતી, (ર) સાર, તત્ત્વ, રહસ્ય. (૩) બળ, તાકાત, શક્તિ. (૪) પ્રાણી. (૫) પ્રકૃતિના કે માયાના ગણાતા ત્રણ ગુણામાંના પહેલા ગુણ, (વેદાંત.) (૬) બુદ્ધિ, (સાંખ્ખ.) (૭) અંતઃકરણ. (વેદાંત.) સવ-ગુણુ પું. [ä.] જએ સત્ત્વ(૫).' (૨) સત્ય દયા શાંતિ ક્ષમા જ્ઞાન નીતિ વગેરે લક્ષણ-યુક્ત સ્થિતિ સત્ત્વગુણી વિ. [સં.,પું] સત્ત્વગુણવાળું, સાત્ત્વિક સત્ત્વ-પ્રધાન વિ. [ä,] જેમાં સત્ત્વગુણની મુખ્યતા હેાય તેવું (બાકીના બે ગુણ ગૌણ હોય) સત્ત્વ-શુદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] અંતઃકરણની શુદ્ધિ, ચિત્તની નિર્મળતા સર્વ-સંશુદ્ધિ (“સઁશુદ્ધિ) સી. [સં] જુએ ‘સત્ત્વ-શુદ્ધિ.’ સત્ત્વસ્થ વિ. [સં.] સાત્ત્વિક. (ર) પેાતાના ખળમાં મુસ્તાક. (૩) મન ઉપર પૂ કાળ ધરાવનાર, (૪) જીવન્મુક્ત સત્ત્વ-હાનિ સ્ત્રી. [સં.] હૃદયની શક્તિનેા નાશ. (૨) તત્ત્વના ક્ષય, (૩) બળને નારા સ‰હીત વિ. [સં.] જુએ ‘સત્ત્વશ્ય.’ સત્ત્તાત્કર્ષ પું. [+ સં. કર્ષ] સત્ત્વગુણની વિશેષતા સત્યક્ષ પું. [સં. મંત્+ પક્ષ] સાચે અને પ્રામાણિક પક્ષ સત્પંથ [ર્સ. લđ+ ય (<fiન્ સમાસમાં)] સત્ય અને પ્રામાણિકતાના માર્ગ, સાચા રસ્તા, સત્પંધ, સન્માર્ગ સપથ-ગામી વિ. [સં.,પું.] સન્માર્ગે તરફે જનારું સત્પંથ (સર્પ) પું. [સં. સ+જુએ ‘પંથ.] જુએ
•સત્પંથ.’
સત્પંથી (સત્યથી) વિ. [+ ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] જએ ‘સતપંથી.’ સત્પાત્ર ન. [સં. સત્ + પાત્ર] પાકી ચેયતાવાળું માણસ (ખાસ કરી દાન દેવાના વિષયમાં વ્યક્તિને શાધતાં), ઉત્તમ પાત્ર
સપુત્ર પું [ä. સત્ + પુત્ર] સારા દીકરા, સદ્ગુણી દીકરા સત્પુરુષ પું. [સં. સત્ + પુરુષ] સદ્દગુણી માણસ, સાધુ પુરુષ સત્ક્રાંતપક્ષ પું. [સં. વ્ + પ્રતિ-પક્ષ] પાતે જે સાય સિદ્ધ
કરે તેના જ અલવ સિદ્ધ કરનારે બીજો સખળ વિરાધી હેતુ જેને હાય તે હેતુ. (ત.)
સત્પ્રવૃત્તિ સ્રી. [સં. સત્ + પ્રવૃત્તિ] સન્માર્ગ તરફની પ્રવૃત્તિ, સારા ક્રાર્યમાં હિલચાવ કરવી એ, સત્કર્મ કરવાં એ સવ(-ળ) ન. [સં. સવ્ + ] સારું પરિણામ