Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 210

અહં-બુદ્ધિ
અસ્વારી
અસ્વારી જુઓ ‘અસવારી’. વિનાનું અહણિ પું. [સં.] દિવસના મણિરૂપ રહેલે સૂર્ય અ-સ્વાર્થે પું. [સં.] સ્વાર્થના અભાવ. (૨) વિ. સ્વાર્થ-અહર્મુખ ન. [સં.] પ્રાતઃકાલ, પ્રભાત, સવાર અ-વાર્થી વિ. [સં., પું.] સ્વાર્થ વિનાનું અહલ વિ. [અર. અહલ] ચેાગ્ય, પાત્ર, લાયક અહલેક જુએ ‘અહાલેક.’
અ-સ્વાસ્થ્ય ન. [સં.] સ્વસ્થતાના અભાવ, અશાંતિ. (ર) બેચેની. (૩) આરેાગ્યતા અભાવ, અનારાગ્ય, માંદગી અ-સ્વીકાર હું. [સં.] સ્વીકાર ન કરવાપણું. (૨) કબૂલ ન કરવાપણું, ઇનકાર. (૩) નામંજૂરી અ-સ્વીકાર્ય વિ. [સં.] સ્વીકાર કે કબૂલ ન કરવા જેવું. અંગીકાર કરવા જેવું નથી તેવું, અણ-ખપતું અ-સ્વીકૃત વિ. [સં.] સ્વીકારવામાં-કબૂલ કરવામાં ન આવેલું. (ર) મંજર નહિ રાખેલું
અસ્વીકૃતિ શ્રી. [સં.] જુએ ‘અસ્વીકાર.’ અસલ જુએ અસલ,’ અ-હ(-#) વિ. [+′′ (ર) (લા.) ગેરવાજબી અ-હત વિ. [સં.] ન હણાયેલું. (૨) ન ઘવાયેલું. (૩) ન વપરાયેલું કેારું. (૪) મેલ વગરનું, શુદ્ધ અહદ પું. [અર. અહદ ] વચન, કરાર, વાયા, પ્રતિજ્ઞા અહદનામું ન. [+ જુએ ‘નામું,'] કરારનામું, પ્રતિજ્ઞાપત્ર, કબૂલાતનામું
અહદી પું. [+ ફ્રા. ‘ઈ ’ પ્રત્યય] બાદશાહની સીધી નાકરીને એક અમલદાર-પ્રકાર. (ર) (લા.) સુસ્ત, નિરુદ્યમી, એદી અ-હનનીય વિ. [સં.] ન હણવા જેવું અહમ્ યું. [સં. મદ્દમ સર્વ., ૫. વિ., એ. વ. હું’] (લા.) અહંકાર, ગવે, હું-પણું અહમસ્ટ્સિ-તા સ્ત્રી. [સં, ‘અન્ + મિ' + સં., ત.×, =હું છું' એવા હેાવાપણું] પેાતાના સંપૂર્ણ અસ્તિત્વનેા ખ્યાલ, સભાનતા, સેલ્ફ-કાન્શિયસનેસ' (બ. ક. ઠા.) અહમહમિકા સ્ત્રી. [સં] ‘હું આગળ રહું' ‘હું આગળ રહું' એવી જિંદું, ચડસાચડસી, સ્પર્ધા, (૨) (લા.) અસ્તિત્વ
ટકાવી રાખવાના પ્રબળ પ્રયત્ન
અ-હવનીય, અ-હૅવ્ય વિ. [સં.] યજ્ઞવેદીમાં હેામ કરવા જેવું નહિ તેવું, હેામવા માટે અપેાન્ય અર્હસ્પતિ પું. [સં.] સૂર્ય
અહહ, ૦૯, હર્ષ કે.પ્ર. [સં] શ્રમ-દુઃખ-શાક-દયા-આશ્ચર્ય કે સંબેધન વગેરે સૂચવતા ઉદગાર
અહં (અહમ્) પું., સ્ત્રી., ન. [સં.] અમ્ સર્વે., પ.વિ., એ. વ, હુંકાર, હુંપણું, અહંકાર
અહંક-વ (અહ ↑ -) ન. [સં.] હું કરું છું' એ પ્રકારના મગરૂરી-ભરેલ ખ્યાલ કે સમઝ
મગરીલરી સમઝ
હ(*).’] બિનહક, હક વિનાનું. અહંકત્વ-બુદ્ધિ (અહğa-) સ્ત્રી. [સં.] ‘હું કરું છું’ એવી [‘સેલ્ફ–લવિંગ’ અહંકામ (અહŽામ) વિ. [સં.] પેાતાની ન્નતને ચાહનારું, અહું-કામના (અહğામના) સ્ત્રી. [સં.] પેાતાની જાતને ચાહવાનું,’‘સેલ્ફ-લવિંગનેસ', ‘સેલ્ફ-લવ' (દ.ખા.) [(૬.ખા.) અહં-કામી (અહહું મી) વિ. [સં., પું.] જુએ ‘અહંકામ’ અહંકાર (અહ†ર) પું. [સં.] હું છું' એ પ્રકારના ખ્યાલ, કૅન્શિયસનેસ ઑક્ સેલ્ફ' (પ્રા.વિ.પા.), આત્મભાન. (૨) હુંપણું, હુંકાર, ગર્વ, મગરૂરી. (૩) મહત્તત્વમાંથી ઉત્પન્ન થયેલું એક તત્ત્વ. (સાંખ્યું..) [જણાવનારું અહંકાર-દ્યોતક (અહ§ાર) વિ. [સં.] હુંપણાના ગર્વ અહંકાર-બુદ્ધિ, અહંકાર-મતિ (અહŚર-). [સં.] અહંબુદ્ધિ, હુંપદ [થયેલું અહંકાર-મૂલક (અહ‡ાર-) વિ. [ä.] અહંકારમાંથી ઊભું અહંકારી (અહŽારી) વિ. [સં., પું.] ગવીલું, અભિમાની,
અહમિકા સ્ત્રી. [સં.] અહંભાવ અહમેવ પું. [સં. અ-વ-હું જ] (લા.) અહંકાર અ-હરણીય વિ. [સં.] હરણ કરી જવા જેવું નથી તેવું, અહાર્યે અહમે પું. [અર. ‘હમ્' દુઃખી કરવું ઉપરથી ‘ઇતિમાપ્] બેચેની, ઉતાપા, અજંપા. (૨) જોશ, આવેશ, ઊભરે અહરામ ન. [અર. ઇહરામ ] કાઈ પણ વસ્તુને હરામ ગણવાની ક્રિયા, (૨) હજ કરવા જતી વેળાને ખાસ પ્રકારને શાક
અહહરમાન પું. [।।. અહિંમન્ જરયેાસી ધર્મશાસ્ત્ર મુજબ ઈશ્વરથી વિરુદ્ધ પ્રકૃતિને શયતાન. (સંજ્ઞા.) અહરી શ્રી. રસ્તામાં મુસાફરને પાણી પીવાની આવતી જગ્યા, પરબ. (૨) હવાડો. (૩) હેાજ અહૐ, ૦પહેરું (અરું-પરું) જુઓ અરું-પરું'. અહñણુ હું. [સં.] કલ્પની શરૂઆતથી કાઈ ઇષ્ટ કે નક્કી કરેલી કાલમર્યાદા સુધીના વખત. (જ્યેા.) અહãન્ય વિ. [સં.] જીએ અહરણીય’. અહર્નિશ ક્રિ.લિ. [સં.] દિવસરાત, દિનરાત, રાત-દહાડા
૧૬૫
Jain Education International_2010_04
ગુમાની
અહું-કૃતિ (અહંઙકૃતિ) સ્ત્રી. [સં.] અહંકાર, ગુમાન અરું-મહ (અહઃગ્રહ) પું. [સં.] બ્રહ્મને પેાતાની સાથે એક માનવાની હું બ્રહ્મ એવી માન્યતા. (વેદાંત.) અંગ્રહાપાસના (અહગ્રહે।-) . [ + સં. ૩૫ત્તનĪ] 'અહંગ્રહ'ની ભાવનાથી કરવામાં આવતી ઉપાસના
અહં-ગ્રંથિ (અહગ્રન્થિ) સ્ત્રી. [+સં., પું.] અહંકાર અહંતા (અહતા) સ્ત્રી. [સં.] હુંપણું. (ર) અહંકાર, ગુમાન, ધમંડ લિાવવાની ક્રિયા અહંતા-નિરાધ (અહંતા-) પું. [સં.] અહંતાને કાબૂમાં અર્હતા-મમતા (અહન્તા−) સ્ત્રી. [સં.] ‘હું અને મારું' એવે
ભાવ
અહં-પદ (અહમ્પદ) ન. [સં.] હુંપ, અહંભાવ અર્હ-પ્રત્યય (અહમ્મ-) પું. [સં.] હું છું' એવા ખ્યાલ, (ર) અહંકાર, ગુમાન, ગ
અહં-પ્રેમ (અહપ્રેમ) પું. [ + સં. પ્રેમન, પું., ન.] ાત ઉપર માહ કે રાગ [માહ કે રાગ ધરાવનારું અહંપ્રેમી (અહપ્રેમી) વિ. [+ગુ, ‘ઈ” ત,પ્ર.] જાત ઉપર અહં-બુદ્ધિ (અહમ્બુદ્ધિ) સ્ત્રી. [સં.] ‘હું કરું છું’ એવી મગરૂરી ભરેલી સમઝ, હુંપદ. (૨) અજ્ઞાન