________________
શૈશવકાલનાં સંસ્મરણે ભાગે કપડાં ધોવામાં તથા ઢેરને પીવડાવવાના કામમાં આવતું, પણ પીવાના કામમાં નહિ. માસામાં જ્યારે તળાવમાં ઘણું પાણી ભરાઈ ગયું હોય, અને તેની અંદર બાંધેલા કૂવા સુધી જવું મુશ્કેલ પડતું, ત્યારે તળાવનું પાણી પીવાના કામમાં લેવાતું પણ તે છેડા જ દિવસ. બાકીના બધા સમયમાં કૂવા જ આશ્રય લેવો પડત.
અમારા ગામને પીવાનું પાણી પૂરું પાડવાનું માન તળાવની અંદર છેડે દૂર પત્થરની બાંધેલી ચેકડી કે સેંજળીને ફાળે જાય છે. આ કૂવે ઉપરથી રસ આકાર બાંધેલું હતું, એટલે તેને ચેકડી તરીકે ઓળખવામાં આવે, પણ બૈરાં વગેરે તે એને મોટા ભાગે સેંજળી કહીને જ સંબેધતા. એ સુંદર જળવાળી કે જળસહિત હતી માટે જ ને?
ઊનાળાના સમયમાં જ્યારે પાણીની બૂમ પડતી ત્યારે સેંજળીનું તળિયું દેખાતું અને તેની વચ્ચે આવેલી કુઈમાં જ પાણી સંગ્રહ રહેતા. આવા વખતે ત્યાં વહેલી સર્વરથી ગાગર, મરિયે કે ઘડે લઈ છોકરા, છોકરીઓ અને બરાં હાજર થઈ જતાં ને હારમાં બેસતાં. પછી વારા પ્રમાણે પાણી ભરતાં. એ પાણી ભરવા માટે થોડા માણસે અંદર ઉતરતા ને તેઓ કુઈમાંથી પાણી ભરી આપે, ત્યાર પછી જ તેને સીંચીને બહાર કાઢવામાં આવતું. મેં પણ આ રીતે ત્યાં કેટલીક વાર હારમાં સ્થાન લીધું હતું ને માતાને પાણી ભરવામાં મદદ કરી હતી.
ચોમાસામાં સેંજળી પાણીથી પૂરેપૂરી ભરાઈ જતી, ત્યારે એમાં તરી રહેલી કાળી કાળી માછલીઓ, કાચબા, દેડકા વગેરે જોવાની મજા આવતી. એ દશ્ય આજે પણ મારા સ્મૃતિપટ પર બરાબર અંકિત છે. બંધાર ફૂ : - રોંજળીથી થોડે દૂર પત્થરને બાંધેલ બીજે કૃો હતોતેનું પાણી કંઈક ભાંભળું હતું, એટલે તે પીવાનાં કામમાં આવતું નહિ. ત્યાં પાવડું બાંધેલું હતું અને પત્થરને પીઆ પણ હતું, એટલે રોજ ત્યાં કેસ ચાલતે અને ગામના હોરે પાણી પીવા આવતાં. ગામના ઘણા લોકો આ કૂવે નાવા આવતા ને સાથે ચેડા કપડાં પણ લેતા આવતાં, કારણ કે એના પાણીથી કપડાં સફેદ બાસ્તા જેવા થતાં હતાં. આ બંધાર કૃ મને વારંવાર યાદ આવે છે, કારણ કે તેણે જ મને તરતાં શીખવ્યું હતું. જો કે શરૂઆતમાં મેં બે વખત તેમાં ગળકાં ખાધેલાં, પણ સાથીઓની મદદથી બહાર નીકળી શકે. પછીથી તો એ કૂવામાં હશે હશે કોસિયા તથા પલાંઠિયા ધૂબકા અનેક વાર મારેલા છે.
૧૨
