________________
५८६
आचाराङ्गसूत्रे
यानि, तत्र लक्षण - प्ररूपणा - शस्त्रो - पभोगद्वाराणि प्रदर्शयामोऽस्मिन्नुद्देशे, शेपाणि तु पृथिवी काय वदवगन्तव्यानि ।
लक्षणद्वारम्
ननु कथमिदं विज्ञायते - वनस्पतिकाय: सचित्तोऽस्तीति ? उच्यते - युक्तत्यागमाभ्यां वनस्पतिकायस्य सचित्तत्वं निर्णीयते । तथाहि
वृक्षलतादयो जीवशरीराणि दृश्यत्वात्, करचरणादिसमुदायवत् । तथा वृक्षादयः कदाचित् सचित्ता अपि जीवशरीत्वात्
करचरणादिसमुदायवदेव ।
द्वारों का निरूपण करना चाहिए | उनमें से लक्षण, प्ररूपणा, परिमाण, शस्त्र और उपभोग द्वार यहाँ बतलाते है । शेष द्वार पहले कहे पृथ्वीकाय के समान समझ लेने चाहिए ।
लक्षणद्वार
शङ्का – वनस्पतिकाय सचित्त है, यह कैसे जाना जा सकता है 2
समाधान -- युक्ति और आगम से वनस्पतिकाय की सचित्तता का निर्णय होता है । वह इस प्रकार - वृक्ष और लता आदि जीव के शरीर है, क्यों कि वे दृश्य हैं । जो दृश्य होते है वे सब जीव के शरीर होते है, जैसे आदि कभी-कभी सचित्त भी होते है, क्यों कि वे जीव
हाथ-पैर
शरीर है,
होते हैं वे सचित्त होते है, जैसे हाथ-पैर आदि का समूह ।
के
आदि । तथा-वृक्ष
जो जीव के शरीर
तथा - वृक्ष अव्यक्त
१२ ले, तेभांथी सक्षय, अरूपया, परिभाष, शस्त्र भने उपलोग द्वार अडि मतावे छे. શેષ–બાકીના દ્વાર પ્રથમ પૃથ્વીકાયમાં જે કહ્યાં છે તેના પ્રમાણે સમજી લેવાં જોઇએ.
लक्षागुद्वार-
શકા—વનસ્પતિકાય સચિત્ત છે, એ કેવી રીતે જાણી શકાય છે?
સમાધાન—યુક્તિ અને આગમથી વનસ્પતિકાયની સચિત્તતાનેા નિર્ણય થઈ શકે છે તે આ પ્રમાણે છે-વૃક્ષ અને લતા આદિ જીવના શરીર છે, કેમકે તે દૃશ્ય છે. જે દૃશ્ય હોય છે તે સર્વ જીવના શરીર હોય છે. જેવી રીતે હાથ-પગ આદિ. તથા વૃક્ષ દિ કૈાઈ કાઈ વખત સચિત્ત પણ હોય છે, કારણકે તે જીવના શરીર છે. જે જીવનાં ગરીર ટાય છે તે સચિત્ત હોય છે. જેમ હાથ-પગ આદિને સમૃદ્ધ. તથા વૃક્ષ અવ્યક્ત ઉપચેગ
