________________
आचारचिन्तामणि- टीका अवतरणां
द्रव्यविभागः
द्रव्यं षड्विधम्-धर्माधर्माकाशकाल पुद्गलजीवभेदात् । उक्तञ्च श्रीभगवतीसूत्रे -
44 'कणं भंते ! दव्वा पण्णत्ता 2, गोयमा ! छ दव्वा पण्णत्ता, तं जहा - धम्मत्थिकार, अधम्मत्थिकाए, आगासस्थिकाए, पुग्गलत्थिकाए, जीवत्थिकाए, अद्धासमये" ||
उत्तराध्ययन सूत्रे ऽपि - ( अ. २८)
" धम्मो अहम्मो आगासं, कालो पुग्गल जंतवो । एस लोगोत्तिपन्नत्तो, जिणेहिं वरदंसिहिं ॥ ७ ॥ द्रव्य के भेद
६१
द्रव्य छह प्रकार का है– (१) धर्म (२) अधर्म (३) आकाश (४) काल (५) पुद्गल और (६) जीव । श्री भगवतीसूत्र में कहा है -
“भगवान् ! द्रव्य कितने कहे गये हैं ?, गौतम ! छह द्रव्य कहे गये हैं, वे इस प्रकार - धर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकाय, आकाशास्तिकाय, पुद्गलास्तिकाय, जीवास्तिकाय और अद्धा - समय" ।
उत्तराध्ययनसूत्र में भी कहा है
“धर्म, अधर्मं, आकाश, काल, पुद्गल, और जीव को सर्वज्ञ, सर्वदर्शी जिन भगवान् ने लोकसंज्ञा दी है ॥ ७ ॥
66
દ્રવ્યના ભેદ—
द्रव्यना छ अार छे- (१) धर्म (२) अधर्म (3) भाडाश (४) छावा (4) પુદ્ગુગલ અને (૬) જીવ. શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે—
ભગવાન ! દ્રવ્ય કેટલાં કહ્યાં છે? ગૌતમ ! છ દ્રવ્ય કહેલા છે. તે આ પ્રમાણે-ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય આકાશાસ્તિકાય, પુદ્ગલાસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય अने युद्धा-सभय,”
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે
ધર્મ અધર્મ, આકાશ, કાલ, પુગલ અને જીવને સજ્ઞ સદેશી જિન भगवाने बेोऽसंज्ञा साथी छे " ॥ ७ ॥
