________________
(૧૬) आगंतुकं सप्तममष्टमंतु जलोदरं चेति भवंतितानि ॥ १॥
બધા અનિલ (વાયુ) વિગેરે એકેકથી કે સમુદાય (૧) વાયુને (વાતોદર) ૨ પિત્તને (પિત દર) ૩ કફને ( કદર) તથા ૪ સંનિપાત (કચ્છેદર) પાલીહ (બરેળની ગાંઠ) ૫ ઉદર રોગ (કાચની અકૃત વિગેરે) દ બદ્ધગુદ (અજીર્ણાશ) ૭ આંગતુક તાવ સાથે ઉદર રોગ (જીર્ણવર) ૮ જલદર એ આઠ રેગ પિટના છે,
“પાપમસિ” હે શિષ્ય! તું મુંગા અથવા મન્મન શું બબડું) બોલનારાને જે તે ગર્ભના દોષથી અથવા પછવાડેથી ૬૫ પ્રકારના મુખનારોગે સાત આયતન (સ્થાન)માં થાય છે, તે આયતન નીચે મુજબ છે. (૨) હઠ, ૩ દાંતનું મૂળ, (૪) દાંત, ૫ જીભ, દ તાળવું, ૭ કંઠ એ બધાં મળીને સાત છે, તેમાં બે હઠના આઠ રેગ છે, દંતમૂળમાં ૧૫, દાંતના આઠ છે, જીભના ૫ છે, તાળવાના ૯ છે, કંઠમાં ૧૭ અને બધાની સાથે મળીને ત્રણ છે. કુલ ૬૫ છે, “સૂધિ”િ શૂન્યપણું શ્વયધુ (જાને) રોગ વાત પિત્ત કલેમ સંનિપતિ રક્ત અને અભિઘાત (ભાર લાગવા) થી છ પ્રકારના शोफः स्यात् पडविधो घोरो, दोपै रुम्पेध लक्षणः यस्तैः समस्तै ग्यापीह तथा रक्ताभिधातजः
