________________
કાવ્યસમીક્ષા
૪૦૩ ત્યારે નાનાં દુરિતાનિ નિત્ત વડે કર્યું છે. તે વાત શ્રીમદ ભાગવતના ગોપીગીતમાં તવ થાત તરતજીવ વિદિरीडितं कल्मषापहम् । श्रवणमङ्गलं श्रीमदाततं भुवि गृणन्ति ते મૂરિ જ્ઞના ા માં વિસ્તારથી સમજાવી છે. આ નવમાં પદ્યમાં સૂર્યની પ્રજાનું જ વૈશિષ્ટય છે, તે કાલિદાસે રઘુવંશના ૫મા સર્ગર ચાવત પ્રતાપનિધિત મિતે ન માનતા તવળે તો નિરાત | છ | માં કહી દીધી છે. નાચ
મુd સુવનમૂષ ! ઈત્યાદિ પદ્યમાં સ્વામીની કૃપા મળ્યા પછી આત્મસમ થવાની જે વાત સૂરિવયે કરી છે, તે કાલિદેસની આ પંક્તિમાં સાક્ષી પૂરે છે– વિચાર ક્ષિત્તિ ચો गुहासु लीनं दिवाभीतमिवान्धकारम् । क्षुद्रेऽपि नूनं शरणं प्रपन्ने મમત્વમુરજૈઃ રાતો સીવ (કુમારસંભવ –૧૨) અને ભારવિ કવિના હિસાન ઃ સંજુ સ વિ પ્રભુ ઈત્યાદિ (રિાતાજીનીયની પંક્તિઓ પ્રભુદર્શનના પ્યાસી ભક્તને માટે પરમતષ્ટિદાયક છે, તે માટે– “રન સેવા ને પાપનાશાન” આદિ પણ પ્રસિદ્ધ છે જ. પણ દુધસિંધુનું પાણી પીધાં પછી ખારું પાણુ કયાંથી સારું લાગે? આ વાતને સહાકવિ માતૃગુપ્ત પણ–
नायं निशामुखसरोरुहराजहंस: શીરીજપોતજોવા શરાફી आभाति नाथ ! तदिदं दिवि दुग्धसिन्धुडिण्डीरपिण्डपरिपाण्डु यशस्त्वदीयम् ॥ વડે બીજી રીતે વ્યક્ત કરી છે. તથા એક વાર ઉત્તમ
